Phát triển đội ngũ giáo viên mầm non trong bối cảnh hội nhập

Nâng cao năng lực giảng viên sư phạm mầm non – từ thực tiễn đến kiến nghị đổi mới

Giáo dục mầm non đang đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ trong kỷ nguyên số. Không chỉ là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục, mầm non còn là nền tảng hình thành nhân cách, thói quen và tư duy ban đầu của trẻ. Vì thế, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và giảng viên sư phạm trở thành nhiệm vụ cấp thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển của thời đại.

Trên thực tế, giảng viên sư phạm mầm non làm việc trong một lĩnh vực đặc thù, nơi chương trình đào tạo tích hợp nhiều mảng kiến thức khác nhau, nên đội ngũ này thường được tuyển từ nhiều nguồn với chuyên môn đa dạng. Theo PGS.TS Bùi Thị Lâm, Trưởng khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, chính sự đa dạng đó khiến nhu cầu bồi dưỡng đội ngũ giảng viên cũng rất phong phú. Thực tế hiện nay có ba nhóm giảng viên chính với những khó khăn riêng.

Nhóm thứ nhất là giảng viên từ các ngành khoa học cơ bản, có kiến thức nền vững nhưng còn hạn chế về nghiệp vụ sư phạm mầm non.

Nhóm thứ hai là giảng viên được đào tạo chuyên ngành giáo dục mầm non, có chuyên môn sâu song thiếu kiến thức khoa học cơ bản, ảnh hưởng đến việc giảng dạy các môn phương pháp.

Nhóm thứ ba là giảng viên ngoài sư phạm (như nghệ thuật), vừa thiếu kỹ năng sư phạm, vừa gặp khó khăn trong việc tiếp cận chuyên môn giáo dục mầm non.

Từ thực tế đó, Khoa Giáo dục Mầm non đã xây dựng chương trình bồi dưỡng gồm 15 module để làm khung định hướng cho các hoạt động phát triển chuyên môn lâu dài. Mỗi năm, khoa tổ chức hai chuyên đề cập nhật kiến thức chuyên môn và một chuyên đề về kỹ năng nghiên cứu khoa học, giúp giảng viên cân bằng giữa hai nhiệm vụ quan trọng là giảng dạy và nghiên cứu. 

Từ thực tiễn triển khai, PGS.TS Bùi Thị Lâm đưa ra ba kiến nghị: 

Thứ nhất, tiếp tục duy trì và mở rộng các hoạt động bồi dưỡng, đồng thời xây dựng chương trình phát triển chuyên môn theo nhu cầu riêng của từng nhóm giảng viên.

Thứ hai, đổi mới chương trình đào tạo sau đại học trong lĩnh vực giáo dục mầm non để cập nhật xu hướng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

‎Thứ ba, đầu tư thỏa đáng cho nghiên cứu khoa học, hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh có công bố quốc tế, đồng thời tạo điều kiện cho giảng viên giao lưu, học hỏi trong và ngoài nước.

Theo PGS.TS Bùi Thị Lâm, việc nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên không chỉ giúp cải thiện chất lượng đào tạo giáo viên mầm non, mà còn góp phần khẳng định vị thế của khoa học giáo dục mầm non Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. Từ nền tảng đó, nhiều địa phương đang triển khai mạnh mẽ chuyển đổi số trong giáo dục mầm non, hướng tới xây dựng đội ngũ giáo viên có năng lực công nghệ và sáng tạo – trong đó TP.HCM là một điển hình.

TPHCM đẩy mạnh chuyển đổi số trong giáo dục mầm non

Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt, và kể từ ngày 1/7/2025, khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, quy mô giáo dục mầm non của thành phố đã phát triển nhanh, trở thành lớn nhất cả nước. Hiện toàn thành phố có 5.217 cơ sở giáo dục mầm non, với hơn 521.000 trẻ và gần 44.000 cán bộ, giáo viên.

Trước yêu cầu chuyển đổi số, đặc biệt theo tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, ngành giáo dục thành phố xác định việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực số cho cán bộ, giáo viên mầm non là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm đổi mới phương thức quản lý, chăm sóc và giáo dục trẻ. 

Theo bà Lê Thụy Mỹ Châu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TPHCM, khi triển khai Đề án "Đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục mầm non giai đoạn 2018-2025" (Đề án 33), Sở đã cụ thể hóa bằng nhiều kế hoạch, mô hình bồi dưỡng linh hoạt, hiện đại, phù hợp với thực tế đô thị lớn. Ngành chú trọng phát triển đội ngũ có năng lực công nghệ, tư duy sáng tạo, sẵn sàng hội nhập môi trường giáo dục số. Tuy nhiên, thành phố vẫn đối mặt với một số khó khăn như biến động số lượng cơ sở mầm non độc lập, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, giáo viên chưa đạt chuẩn về công nghệ thông tin và phần mềm quản lý còn thiếu tính liên thông. 

Từ thực tế đó, Sở đã đề ra 5 nhóm giải pháp: Tăng cường bồi dưỡng năng lực số, kỹ năng ứng dụng AI cho cán bộ, giáo viên, hướng dẫn sử dụng các công cụ như ChatGPT, Canva, Gamma; Đổi mới quản lý bằng phần mềm dùng chung, giúp quản lý 100% cơ sở và gần 100% hồ sơ trẻ bằng hồ sơ số; Phát triển kho học liệu số, khuyến khích giáo viên ứng dụng AI sáng tạo bài giảng; Đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin, xây dựng phòng học thông minh; Đẩy mạnh truyền thông, xã hội hóa, hỗ trợ cơ sở ngoài công lập và kết nối phụ huynh qua ứng dụng số. 

Bà Mỹ Châu nhấn mạnh, chuyển đổi số trong giáo dục mầm non không chỉ là xu hướng tất yếu mà là giải pháp then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục của thành phố. Bà kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm ban hành chuẩn năng lực số cho giáo viên và cán bộ quản lý, xây dựng kho học liệu số quốc gia, và ban hành chính sách đặc thù khuyến khích đội ngũ giáo viên tích cực ứng dụng công nghệ trong chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.

Từ kinh nghiệm của TPHCM và các cơ sở đào tạo sư phạm, có thể thấy chuyển đổi số trong giáo dục mầm non không chỉ là đầu tư công nghệ, mà là đầu tư vào con người. Khi đội ngũ giáo viên và giảng viên đều được trang bị năng lực số, giáo dục mầm non Việt Nam sẽ có nền tảng vững chắc để đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững. 

Thu Trang