Tổng Thư ký LHQ: Số phận nhân loại không thể phó mặc cho một thuật toán

Ông nhấn mạnh: "AI không còn là viễn cảnh xa xôi, mà đã hiện diện trong đời sống hằng ngày, đang định hình không gian thông tin và nền kinh tế toàn cầu với tốc độ chóng mặt. Vấn đề không phải là AI có ảnh hưởng đến hòa bình và an ninh quốc tế hay không, mà là thế giới sẽ định hình ảnh hưởng đó như thế nào".

Theo ông Guterres, nếu được sử dụng có trách nhiệm, AI có thể hỗ trợ dự báo mất an ninh lương thực, giúp rà phá bom mìn và nhận diện sớm các nguy cơ bạo lực. Tuy nhiên, thiếu biện pháp kiểm soát, AI cũng có thể trở thành vũ khí nguy hiểm, từ việc hỗ trợ tấn công mạng, thao túng thông tin đến sản xuất các video, âm thanh giả mạo (deepfake) có khả năng gây chia rẽ hoặc làm chệch hướng ngoại giao. "Số phận nhân loại không thể phó mặc cho một thuật toán", ông nhấn mạnh.

Người đứng đầu LHQ nêu 4 ưu tiên: Duy trì sự kiểm soát của con người đối với việc sử dụng vũ lực; xây dựng một khuôn khổ pháp lý toàn cầu thống nhất; bảo vệ tính toàn vẹn thông tin; và thu hẹp khoảng cách về năng lực AI giữa các nước phát triển và đang phát triển.

Ông đặc biệt kêu gọi sớm đạt được một hiệp ước ràng buộc pháp lý về cấm sử dụng vũ khí tự động sát thương không có sự kiểm soát của con người. Quyết định về vũ khí hạt nhân, ông nhấn mạnh, "phải tuyệt đối thuộc về con người – chứ không phải máy móc".

Tổng Thư ký cũng thông báo việc thành lập hội đồng khoa học độc lập về AI và khởi động đối thoại toàn cầu về quản trị công nghệ này, nhằm kết nối khoa học với chính sách, bảo đảm mọi quốc gia đều có tiếng nói trong việc định hình tương lai AI.

Tại phiên thảo luận, bà Yejin Choi, nghiên cứu viên cao cấp của Viện Trí tuệ nhân tạo lấy con người làm trung tâm thuộc Đại học Stanford, cảnh báo sự phát triển AI hiện nay đang tập trung vào một số ít công ty và quốc gia. Bà kêu gọi mở rộng quyền tiếp cận, đầu tư vào các hướng đi mới thay vì chỉ tập trung vào các mô hình khổng lồ, đồng thời chú trọng tính đa dạng ngôn ngữ và văn hóa, khi nhiều ngôn ngữ ngoài tiếng Anh chưa được hỗ trợ tốt.

Khép lại, ông Guterres nhấn mạnh thời gian không còn nhiều: "Từ kiểm soát vũ khí hạt nhân đến an toàn hàng không, nhân loại đã từng xây dựng quy tắc và thiết chế để chế ngự những công nghệ có nguy cơ gây bất ổn. Cơ hội định hình AI vì hòa bình, công lý và tương lai chung đang dần thu hẹp. Chúng ta phải hành động ngay".

Phiên họp diễn ra bên lề tuần lễ cấp cao Khóa họp 80 Đại hội đồng LHQ, do Hàn Quốc – Chủ tịch HĐBA tháng 9 – triệu tập và chủ trì, với sự tham dự của nhiều nguyên thủ quốc gia, trong đó có Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung.

Phiên thảo luận mở với chủ đề "Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế" trở thành tâm điểm chú ý khi nhiều nhà lãnh đạo và chuyên gia hàng đầu thế giới về khoa học máy tính thừa nhận khả năng gần như vô hạn của AI, đồng thời kêu gọi thận trọng về những tác hại tiềm ẩn của công nghệ này nếu rơi vào tay kẻ xấu, cũng như những nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng AI cho mục đích quân sự.