Việt Nam là nước đầu tiên sản xuất thương mại vaccine Dịch tả lợn châu Phi

Các nhà khoa học trong lĩnh vực thú y vừa nghiên cứu, sản xuất thành công vaccine phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi (DTLCP). Dự kiến ngày 3/6/2022, Bộ NN&PTNT sẽ chính thức công bố thành tựu này. Vaccine có tên thương mại NAVET-ASFVAC của Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đã có những trao đổi xung quanh nội dung quan trọng này.

Thưa Thứ trưởng, vaccine phòng chống bệnh DTLCP được đánh giá là một loại vaccine rất khó sản xuất và chưa có sản phẩm thương mại trên thị trường. Vậy Việt Nam đã có những bước thực hiện như thế nào để cho ra sản phẩm này?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: DTLCP là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra trên lợn, xuất hiện lần đầu tiên tại châu Phi vào năm 1921. Bệnh có đặc điểm lây lan nhanh, gây bệnh ở mọi lứa tuổi và mọi loại lợn (bao gồm lợn nuôi các loại và lợn rừng). Bệnh gây tỉ lệ chết cao lên đến 100%. 

Virus DTLCP có sức đề kháng cao. Sau khi khỏi bệnh lâm sàng, lợn vẫn có khả năng mang virus trong thời gian dài và có thể trở thành vật chủ mang trùng suốt đời, do vậy nếu để xảy ra bệnh sẽ rất khó để loại trừ được mầm bệnh. Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là vệ sinh, sát trùng, tiêu độc và chăn nuôi an toàn sinh học.

Sau một thời gian dài tập trung nghiên cứu, đến đầu tháng 11/2019, các nhà khoa học của Hoa Kỳ đã công bố nghiên cứu thành công chủng virus DTLCP nhược độc. Ngay trong tháng 11/2019, Lãnh đạo Bộ NN&PTNT đã cử Lãnh đạo Cục Thú y sang Hoa Kỳ dự họp, gặp trực tiếp với các chuyên gia Hoa Kỳ để bàn về việc phối hợp nghiên cứu, sản xuất vaccine DTLCP.

Từ tháng 2/2020, việc nghiên cứu, sản xuất vaccine chính thức được thực hiện cùng với sự phối hợp của các chuyên gia Hoa Kỳ. Bộ đã chỉ đạo Cục Thú y thống nhất và ký thỏa thuận chung (MOU) hợp tác kỹ thuật với Viện nghiên cứu Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ làm cơ sở cho các bên triển khai thực hiện. Từ tháng 7/2020, Bộ chỉ đạo cho phép nhập khẩu chủng giống virus DTLCP nhược độc cắt gen dùng để nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng, chống bệnh DTLCP tại Việt Nam.

Ngay từ khi bệnh DTLCP xuất hiện tại Việt Nam, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp phòng, chống, tổ chức nghiên cứu sản xuất vaccine phòng bệnh. Chúng ta đã rất nhanh nhạy trong việc tiếp cận thành tựu nghiên cứu của Hoa Kỳ, cùng với sự vào cuộc tích cực của các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà khoa học trong nước và đặc biệt là sự tham gia của các doanh nghiệp tiên phong, có đủ tiềm lực, có kinh nghiệm trong sản xuất vaccine thú y, đầu tư nghiêm túc để nghiên cứu, sản xuất thành công vắc xin DTLCP, bao gồm: Công ty Cổ phần thuốc thú y Trung ương Navetco (Công ty Navetco), Công ty TNHH MTV AVAC, Công ty Cổ phần tập đoàn Dabaco.

Những kết quả quan trọng đạt được trong nghiên cứu, sản xuất vaccine DTLCP của Việt Nam là gì, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Ngay sau khi tiếp nhận chủng giống ASFV-G-∆I177L từ Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ vào tháng 9/2020, Công ty Navetco đã khẩn trương triển khai nghiên cứu, trải qua 5 lần thử nghiệm trong phòng thí nghiệm, kết quả 100% số lợn tiêm vaccine được bảo hộ khi công cường độc trong phòng thí nghiệm. Trong điều kiện sản xuất đã bảo hộ được trên 80% số lợn được tiêm vaccine khi công cường độc với chủng virus gây bệnh DTLCP tại Việt Nam; độ dài miễn dịch của vaccine kéo dài 6 tháng sau tiêm phòng.

Như vậy, Việt Nam đã chính thức sản xuất được vaccine thương mại phòng bệnh DTLCP, đáp ứng được các yêu cầu chuyên môn kỹ thuật, bảo đảm vô trùng, an toàn và hiệu lực, độ dài miễn dịch kéo dài 6 tháng, góp phần bảo vệ an toàn cho chăn nuôi, sản xuất lợn thịt.

Bộ NN&PTNT đã thành lập các Hội đồng khoa học cấp cơ sở, cấp Bộ và tổ chức hàng chục cuộc họp với sự tham dự của nhiều nhà khoa học hàng đầu Việt Nam, nhà quản lý và nhà sản xuất vaccine thú y để nghiên cứu, đánh giá rất kỹ lưỡng báo cáo kết quả nghiên cứu khoa học, hồ sơ đăng ký lưu hành vaccine DTLCP NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco.

Kết quả nghiên cứu, sản xuất vaccine NAVET-ASFVAC của Công ty Navetco sau khi được các nhà khoa học độc lập đánh giá rất kỹ lưỡng đã được chấp nhận công bố trên các Tạp chí khoa học uy tín của thế giới và Tạp chí Khoa học thú y của Việt Nam. Ngày 17/5/2022, Viện nghiên cứu Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ cũng đã có thư chính thức gửi Cục Thú y Việt Nam xác nhận vaccine NAVET-ASFVAC đảm bảo an toàn, hiệu lực.

Việc sản xuất thành công vaccine thương mại phòng bệnh DTLCP mang lại ý nghĩa gì đối với ngành chăn nuôi nước ta cũng như nhu cầu phòng chống dịch và xuất khẩu?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Việc sản xuất, đăng ký lưu hành vaccine thương mại phòng bệnh DTLCP là sự kiện lịch sử, ghi nhận sự nỗ lực của ngành thú y, các doanh nghiệp và các nhà khoa học Việt Nam trong việc hội nhập quốc tế sâu rộng, hợp tác chặt chẽ, có hiệu quả với các nhà khoa học thế giới.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa như hiện nay, nguy cơ dịch bệnh xuyên quốc gia, bệnh truyền nhiễm lây qua biên giới, bệnh mới nổi,... xâm nhiễm là khó tránh khỏi, do đó, thành công này chính là bài học kinh nghiệm về việc chủ động hội nhập quốc tế, hợp tác chặt chẽ, có hiệu quả với các nhà khoa học thế giới, với sự đồng hành của nhà quản lý, nhà khoa học và doanh nghiệp để làm chủ khoa học công nghệ trong nghiên cứu, sản xuất vaccine. Đây là vấn đề cốt lõi, lâu dài, giúp chúng ta chủ động ứng phó với các sự cố dịch bệnh khác trong tương lai.

Với sự vào cuộc tích cực của các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà khoa học trong nước; sự tham gia của các doanh nghiệp có nền tảng khoa học kỹ thuật và nguồn lực, đầu tư nghiêm túc trong nghiên cứu, sản xuất vaccine DTLCP, cùng với kết hợp với hợp tác quốc tế có chiều sâu và thực tế, chúng ta hoàn toàn có thể tự tin sản xuất vaccine DTLCP đáp ứng được nhu cầu phòng, chống dịch bệnh trong nước và hướng tới xuất khẩu sản phẩm vaccine.

Hiện nay bệnh DTLCP vẫn xảy ra tại nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, trong khi đến thời điểm này, trên toàn thế giới chưa có quốc gia nào công bố sản xuất thành công vaccine thương mại. Thành công này cũng mở ra kỳ vọng lớn khi dư địa xuất khẩu vaccine DTLCP được sản xuất tại Việt Nam sang các nước là rất lớn.

Đỗ Hương (ghi)