Xây dựng quy trình kiểm tra chuyên ngành lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế

Bộ Tài chính cho biết, tại Nghị định số 29/2025/NĐ-CP ngày 24/02/2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài chính (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 166/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025), Bảo hiểm xã hội Việt Nam là đơn vị đặc thù thuộc Bộ Tài chính và có chức năng "kiểm tra chuyên ngành việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế".

Theo Bộ Tài chính, mặc dù cơ quan Bảo hiểm xã hội đã dừng thực hiện chức năng "thanh tra chuyên ngành" để chuyển sang thực hiện chức năng "kiểm tra chuyên ngành" nhưng chưa có bất cứ quy định pháp luật nào quy định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế.

Thực tiễn quản lý và tổ chức thực hiện chính sách thời gian qua cho thấy vẫn có nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế; các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp, khó phát hiện qua công tác rà soát nghiệp vụ thông thường. Trong bối cảnh đó, hoạt động kiểm tra được xem là một công cụ hữu hiệu trong việc phát hiện, ngăn ngừa các rủi ro, đồng thời xử lý các vi phạm về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế. Theo thống kê, từ năm 2022 đến hết năm 2024, toàn hệ thống Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thực hiện có hiệu quả công tác thanh tra chuyên ngành, kiểm tra, cụ thể:

Đã chủ trì thanh tra chuyên ngành, kiểm tra đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế tại 62.587 đơn vị sử dụng lao động, trong đó: Số tiền chậm đóng, trốn đóng đã thu hồi là 7.509,35 tỷ đồng; yêu cầu tham gia cho 37.081 người, với số tiền truy đóng là 176,29 tỷ đồng; đã yêu cầu đóng bổ sung thời gian cho 23.767 người, với số tiền truy đóng là 176,91 tỷ đồng; yêu cầu điều chỉnh, bổ sung mức đóng cho 136.094 người với số tiền truy đóng là 294,18 tỷ đồng.

Đã ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành 4.351 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính về đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế với tổng số tiền xử phạt là 174,51 tỷ đồng.

Yêu cầu thu hồi về quỹ bảo hiểm xã hội số tiền 41,61 tỷ đồng của 47.878 lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội sai quy định; Yêu cầu thu hồi về quỹ bảo hiểm thất nghiệp số tiền 2,18 tỷ đồng của 371 lao động hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp sai quy định.

Đã kiểm tra tại 1.664 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế và từ chối thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế do chi sai quy định là 363,66 tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, để bảo đảm tính thống nhất và đồng bộ của hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, giải quyết các vấn đề vướng mắc khi chuyển sang thực hiện chức năng kiểm tra chuyên ngành của cơ quan Bảo hiểm xã hội, việc xây dựng và ban hành Thông tư quy định quy trình kiểm tra chuyên ngành lĩnh vực bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế là cần thiết.

Dự thảo Thông tư gồm 03 Chương, 24 Điều

Bộ Tài chính đề xuất dự thảo Thông tư gồm 03 chương, 24 điều. Từ Điều 1 đến Điều 7 quy định các nội dung: Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, nội dung kiểm tra, thẩm quyền kiểm tra, kế hoạch kiểm tra, các phương thức kiểm tra, trang phục của người làm nhiệm vụ kiểm tra.

Từ Điều 8 đến Điều 21 quy định các nội dung: Lựa chọn, xác định đối tượng kiểm tra; ban hành Quyết định kiểm tra; thời hạn kiểm tra; kế hoạch tiến hành kiểm tra; công bố quyết định kiểm tra; tiến hành kiểm tra trực tiếp; tiến hành kiểm tra từ xa; thu thập hồ sơ, tài liệu, dữ liệu; thay đổi Trưởng đoàn hoặc thay đổi, bổ sung thành viên Đoàn kiểm tra; tạm dừng kiểm tra, đình chỉ cuộc kiểm tra; xử lý vi phạm đối với các hành vi vi phạm về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế phát hiện qua kiểm tra; báo cáo kết quả kiểm tra; kết luận kiểm tra; văn bản yêu cầu chấn chỉnh, khắc phục; tổ chức thực hiện quyết định xử lý về kiểm tra; theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện quyết định xử lý về kiểm tra.

Từ Điều 22 đến Điều 24 quy định các nội dung: Chế độ thông tin báo cáo, trách nhiệm tổ chức thi hành, hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Nội dung kiểm tra

Việc đăng ký tham gia, đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và hồ sơ đề nghị cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế của người sử dụng lao động và người lao động.

Hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng, chi trả các chế độ bảo hiểm xã hội của người sử dụng lao động và người lao động.

Việc thực hiện hợp đồng khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, việc duy trì các điều kiện sau khi ký hợp đồng của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; việc sử dụng kinh phí từ quỹ bảo hiểm y tế của các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế.

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ./.