Cà Mau tạo chuyển biến toàn diện trong chống khai thác IUU

Chống IUU: Nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt

Thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU, tỉnh Cà Mau xác định chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, gắn trực tiếp với uy tín quốc gia và sinh kế bền vững của ngư dân.

Ông Phạm Văn Mười, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau cho biết: Trong năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau đã chủ động tham mưu UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch hành động cụ thể; đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện tại các địa phương ven biển. Toàn tỉnh đã triển khai và hoàn thành 19/19 nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Quốc gia về IUU giao, bảo đảm đúng tiến độ, không có nhiệm vụ chậm trễ.

Đáng chú ý, tỉnh đã bố trí mỗi cán bộ, đảng viên tại địa phương phụ trách quản lý khoảng 5 tàu cá, cùng với cán bộ cấp tỉnh hỗ trợ chuyên môn cho công tác quản lý đội tàu tại cơ sở. Cách làm này đã phát huy rõ vai trò, trách nhiệm của chính quyền các cấp, tạo chuyển biến mạnh mẽ từ nhận thức đến hành động trong cộng đồng ngư dân.

Quản lý đội tàu chặt chẽ, không để ‘tàu không đủ điều kiện’ ra khơi

Một trong những kết quả nổi bật của công tác chống IUU tại Cà Mau năm 2025 là quản lý đội tàu cá đạt mức tuyệt đối về tính pháp lý.

Tính đến ngày 19/12/2025, toàn tỉnh có 5.181 tàu cá, trong đó: 100% tàu cá (5.181/5.181) đã được đăng ký và cập nhật đầy đủ trên hệ thống VNFishbase; 100% tàu cá đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản; không có tàu cá không đủ điều kiện đăng ký hoặc cấp phép.

Đối với tàu cá ngưng hoạt động hoặc không còn nhu cầu khai thác, tỉnh giao chính quyền địa phương theo dõi, quản lý chặt chẽ, định kỳ 7 ngày chụp ảnh vị trí neo đậu để số hóa hồ sơ, kiên quyết không để tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động khai thác.

Bên cạnh đó, 100% tàu cá đã viết biển số, đánh dấu đúng quy định; hoàn thành việc đăng ký tàu phục vụ nuôi trồng thủy sản, chấm dứt tình trạng tàu hoạt động "ngoài luồng", không rõ thông tin.

Giám sát hành trình và kiểm soát ra vào cảng: ‘Không có vùng trống’

Công tác giám sát hành trình và kiểm soát tàu cá ra vào cảng tiếp tục được Cà Mau triển khai nghiêm ngặt, liên tục.

Hiện nay, 100% tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên đang hoạt động đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS) và duy trì kết nối 24/24 giờ, kể cả khi tàu neo đậu tại bờ. Hệ thống trực ban giám sát được duy trì thường xuyên, kịp thời phát hiện, cảnh báo và yêu cầu tàu cá vượt ranh giới quay trở về vùng biển Việt Nam.

Trong tuần báo cáo, toàn tỉnh ghi nhận: 557 lượt tàu xuất, nhập cảng (lũy kế 60.370 lượt tàu); 276 lượt tàu rời cảng (lũy kế 31.421 lượt tàu); 281 lượt tàu cập cảng (lũy kế 28.949 lượt tàu); sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng đạt 3.080 tấn (lũy kế 220.383 tấn).

Đặc biệt, tỉnh đã triển khai Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử eCDT tại tất cả các cảng cá, bảo đảm 100% tàu cá từ 15 m trở lên thực hiện cập, rời cảng và nhật ký khai thác điện tử trên hệ thống. Đến nay, có 4.493 tàu cá thực hiện đầy đủ quy trình cập, rời cảng qua eCDT.

Truy xuất nguồn gốc minh bạch, không để ‘đứt gãy’ chuỗi xuất khẩu

Truy xuất nguồn gốc thủy sản được tỉnh Cà Mau xác định là khâu then chốt trong nỗ lực gỡ "thẻ vàng" của EC. Công tác xác nhận, chứng nhận thủy sản khai thác được thực hiện đúng quy định, không có hồ sơ sai sót phải giải trình.

Trong năm 2025: Cấp 28 giấy biên nhận cho 171 tấn thủy sản (lũy kế 1.360 giấy/7.627 tấn); cấp 5 giấy xác nhận nguyên liệu thủy sản khai thác (SC) cho 58.170 tấn (lũy kế 903 giấy/12.875,04 tấn); cấp 7 giấy chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác (CC) cho 83.817 tấn (lũy kế 877 giấy/12.460,578 tấn).

Tỉnh không cấp SC, CC đối với cá ngừ vây vàng, cá mắt to và cá cờ kiếm, đúng theo quy định hiện hành. Hiện Cà Mau có 3 cảng cá chỉ định loại II và 1 cảng cá loại III đủ điều kiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác.

Xử lý vi phạm nghiêm minh, tăng tính răn đe

Công tác thực thi pháp luật trong chống khai thác IUU tại Cà Mau được tăng cường mạnh mẽ, bảo đảm phát hiện đến đâu, xử lý đến đó.

Đối với hành vi vi phạm vùng biển nước ngoài, tỉnh đã xác minh, xử lý 14 tàu cá, trong đó: Xử phạt hành chính 9 tàu cá; khởi tố hình sự 1 tàu cá; xét xử 4 vụ án, tuyên phạt 6 bị cáo tổng cộng 35 năm tù giam và 20 triệu đồng.

Liên quan đến vi phạm mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển, từ 1/1/2024 đến 19/12/2025, tỉnh phát hiện 3.210 tàu cá và đã xử lý 100%. Trong đó: 88 tàu bị xử phạt (chiếm 2,74%); 3.122 tàu được khép hồ sơ (chiếm 97,26%) do xác định nguyên nhân khách quan và thực hiện đúng quy định.

Việc xử lý dứt điểm các vi phạm đã tạo hiệu ứng răn đe rõ rệt, góp phần thay đổi hành vi khai thác của ngư dân theo hướng tuân thủ pháp luật.

Đồng bộ giải pháp, tạo nền tảng gỡ ‘thẻ vàng’ EC

Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật và pháp lý, tỉnh Cà Mau đặc biệt chú trọng công tác tuyên truyền, vận động. Trong năm 2025, tỉnh đã thực hiện: 102 phóng sự, 877 tin, bài trên báo in và báo điện tử; phát hành 18.870 tờ rơi, 5.000 tờ gấp, 10.000 áp phích; tổ chức 47 lớp tập huấn với 4.007 lượt người tham dự; gửi 51.403 tin nhắn tuyên truyền đến ngư dân.

Hệ thống truyền thanh cấp xã phát sóng nội dung chống khai thác IUU 2 lần/ngày, góp phần nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận trong cộng đồng ngư dân.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau, công tác chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đã có chuyển biến rõ nét, toàn diện và thực chất. Việc hoàn thành đầy đủ các nhiệm vụ theo chỉ đạo của Trung ương, quản lý đội tàu chặt chẽ, kiểm soát hiệu quả hoạt động khai thác và xử lý nghiêm vi phạm đã tạo nền tảng vững chắc để cùng cả nước tiến tới tháo gỡ "thẻ vàng" của EC.

Lê Sơn