Thủ tướng: Phải thực hiện mục tiêu kép chống khai thác IUU và phát triển nghề cá bền vững

Phiên họp được tổ chức trực tuyến tại đầu cầu trụ sở Chính phủ, trực tuyến với đầu cầu 21 tỉnh, thành phố ven biển. Cùng dự Phiên họp có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và lãnh đạo 21 tỉnh, thành phố ven biển.

Tại phiên họp, dưới sự điều hành của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Ban Chỉ đạo tập trung rà soát tình hình chống khai thác IUU; nhất là đối với các nội dung mà Uỷ ban châu Âu (EC) khuyến nghị; xây dựng báo cáo theo khuyến nghị để gửi cho EC; tình hình hợp tác nghề cá Việt Nam với các nước trong khu vực. Đặc biệt, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp phát triển nghề cá bền vững, vì lợi ích quốc gia, dân tộc và lợi ích của chính ngư dân.

Theo các báo cáo, ý kiến tại phiên họp, gần 2 tháng qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa phương ven biển đã rất quyết liệt, tập trung cao độ thực hiện tháng cao điểm chống khai thác IUU với mục tiêu "Kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU, quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của EC đối với nghề cá Việt Nam trong năm 2025.

Tuần qua, các thành viên Ban Chỉ đạo, các bộ, ngành tiếp tục tổ chức đoàn công tác liên ngành kiểm tra chống khai thác IUU tại các địa phương; đã hoàn thành việc số hóa toàn bộ hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý hoạt động tàu cá, kết nối liên thông, tích hợp, đa mục tiêu và đạt tiêu chí "đúng, đủ, sạch, sống".

Các cơ sở dữ liệu quản lý thông tin tàu cá; theo dõi, kiểm soát hoạt động tàu cá trên biển qua thiết bị giám sát hành trình (VMS) đã có quy chế khai thác, sử dụng, vận hành dữ liệu; các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan mới được cấp tài khoản sử dụng theo quy định.

Các lực lượng chức năng kiểm soát chặt chẽ tàu cá xuất, nhập bến; đảm bảo tàu cá không đủ điều kiện không được tham gia hoạt động; triển khai Quy chế phối hợp giữa các lực lượng chức năng kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá; giám sát sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng theo quy định; tiếp tục ban hành chính sách chuyển đổi nghề, giải bản, thanh lý tàu cá.

Trong tuần vừa qua, cơ bản các nhiệm vụ được hoàn thành với những kết quả tích cực. Công tác quản lý tàu cá và giám sát hoạt động khai thác tiếp tục duy trì chặt chẽ, nhất là đối với tàu cá không đủ điều kiện hoạt động. 100% số tàu cá (79.360 tàu cá) đã được đăng ký, cập nhật trên cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia Vnfishbase.

Trong tuần không phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý. Tình hình xử lý vi phạm pháp luật trong khai thác IUU tiếp tục có chuyển biến tích cực. Lũy kế đến nay, đã cơ bản hoàn thành việc xử lý số vụ việc vi phạm mất kết nối VMS, vượt ranh giới cho phép khai thác. Công tác thông tin, truyền thông về nỗ lực chống khai thác IUU được đặc biệt đẩy mạnh.

Nhiệm vụ chính trị quan trọng trong thời điểm hiện nay

Phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh yêu cầu nêu cao tinh thần trách nhiệm, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, làm việc nào dứt việc đó, làm việc nào ra việc đó trong công tác này.

Thủ tướng nêu rõ mục tiêu kép gồm: Mục tiêu số một là chấm dứt khai thác bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định, gỡ thẻ vàng IUU; song song với đó, phải cơ cấu lại, phát triển ngành thủy sản hợp pháp, bền vững, chính đáng, cơ cấu lại đội tàu, cơ cấu lại lực lượng lao động theo hướng đánh bắt hợp pháp và tăng cường nuôi trồng, chế biến thủy sản, giải quyết việc làm, sinh kế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, khai thác tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh của vùng biển Việt Nam, tăng cường hợp tác thủy sản với các nước.

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tập trung tối đa nguồn lực thực hiện các ý kiến chỉ đạo của Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ; căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình rà soát lại các nội dung mà EC cảnh báo, khuyến cáo để triển khai các công việc nhằm thực hiện mục tiêu nói trên.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn và trên cơ sở báo cáo của các địa phương để tổng hợp, xây dựng báo cáo chung bảo đảm chính xác, đầy đủ, cập nhật, toàn diện, tổng thể, đáp ứng yêu cầu của EC, chỉ rõ nội dung nào đã thực hiện tốt, cần duy trì, phát huy, nội dung nào chưa làm tốt, khó khăn, hạn chế và nhiệm vụ, giải pháp tiếp theo. Trên cơ sở đó, trực tiếp trao đổi chân thành, nghiêm túc với EC để thống nhất thông tin, số liệu giữa hai bên, nhằm có cái nhìn tổng thể, toàn diện, chính xác về tình hình chống khai thác IUU tại Việt Nam.

Nhấn mạnh đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng trong thời điểm hiện nay, phải hoàn thành dứt điểm để đảm bảo uy tín, danh dự, lợi ích của đất nước, quốc gia, dân tộc và vì chính lợi ích của người dân, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, với vai trò lãnh đạo của cấp ủy, quản lý của chính quyền địa phương cấp tỉnh và cơ sở, huy động sự tham gia của người dân, hiệp hội, nhất là trong kiểm soát xuất xứ hàng hoá.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục tổ chức các đoàn công tác liên ngành kiểm tra chống khai thác IUU tại các địa phương; chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn các địa phương xử lý các vụ việc tàu cá vi phạm khai thác IUU, mất kết nối VMS, vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển, vi phạm vùng biển nước ngoài phát sinh trong thực tế. Thủ tướng nêu rõ, nếu kiểm tra mà địa phương nào không nắm được tình hình thì phải xử lý trách nhiệm cá nhân và tập thể; nơi nào làm tốt thì phải biểu dương, khen thưởng, theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Về các nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng yêu cầu Bộ Quốc phòng tiếp tục duy trì tuần tra kiểm soát tại vùng biển giáp ranh với các nước Malaysia, Indonesia, Thái Lan...; kiểm soát tàu cá xuất, nhập bến, xử lý nghiêm tàu cá không đủ điều kiện tham gia hoạt động; hướng dẫn chủ tàu, thuyền trưởng thực hiện thủ tục khai báo tàu cá, ngư dân xuất, nhập bến trên VNeID.

Bộ Ngoại giao khẩn trương làm việc với các nước để thống nhất thông tin về tàu cá, ngư dân Việt Nam bị bắt giữ từ năm 2024 đến nay chưa rõ thông tin. Cung cấp danh sách tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ và được trao trả về Việt Nam từ năm 2024 đến nay để xử lý dứt điểm các vụ việc còn tồn đọng và đường dây môi giới đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở nước ngoài.

Bộ Công an trên cơ sở thông tin Bộ Ngoại giao cung cấp, chỉ đạo Công an địa phương xử lý dứt điểm các trường hợp tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ và đường dây môi giới đưa tàu cá, ngư dân đi khai thác bất hợp pháp ở nước ngoài. Chỉ đạo Công an tỉnh Khánh Hòa và các địa phương (Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk, TPHCM...) khẩn trương điều tra, xử lý dứt điểm các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật liên quan đến các lô hàng cá cờ kiếm của Công ty TNHH T&H Nha Trang và Công ty TNHH Thịnh Hưng xuất khẩu sang thị trường châu Âu năm 2021 - 2022, xảy ra trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.

Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố ven biển, có tàu cá tiếp tục thực hiện nghiêm quy định về đăng ký, cấp giấy phép khai thác thủy sản, kiểm soát tàu cá không đủ điều kiện hoạt động; kiểm tra, giám sát tàu cá ra vào cảng, xuất nhập bến, sản lượng thủy sản bốc dỡ qua cảng (kể cả cảng cá tư nhân) theo quy định của pháp luật. Bố trí nguồn lực thực hiện đồng bộ hệ thống eCDT tại tất cả các cảng cá, điểm lên cá tại địa phương; hướng dẫn chủ tàu, thuyền trưởng thực hiện thủ tục khai báo tàu cá, ngư dân xuất, nhập bến trên VNeID, nhật ký khai thác điện tử (e-logbook).

Kịp thời xử lý dứt điểm các vụ việc phát sinh mất kết nối VMS, vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển; đặc biệt kiên quyết ngăn chặn, không để phát sinh tàu cá, ngư dân địa phương vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Cập nhật đầy đủ, kịp thời thông tin dữ liệu lên các cơ sở dữ liệu chuyên ngành thủy sản (VNFishbase, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản, eCDT...), đảm bảo dữ liệu "đúng, đủ, sạch, sống", kết nối liên thông.

Rà soát, sắp xếp, lưu trữ hồ sơ về quản lý tàu cá ra vào cảng, truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác, xử lý vi phạm hành chính; đảm bảo đối khớp số liệu với các cơ quan, lực lượng chức năng có liên quan tại địa phương và trên các cơ sở dữ liệu chuyên ngành thủy sản.

Các tỉnh An Giang, Đắk Lắk khẩn trương xử lý dứt điểm các tàu cá, ngư dân bị nước ngoài bắt giữ đã có thông tin về tàu, ngư dân; đặc biệt đối với chủ tàu, thuyền trưởng đã bỏ trốn khỏi nơi cư trú.

Các hiệp hội, doanh nghiệp tiếp tục nghiêm túc chấp hành việc không thu mua, chế biến, xuất khẩu các sản phẩm thủy sản có nguồn gốc từ khai thác IUU; chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong điều tra, xác minh, xử lý nghiêm, triệt để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thủy sản làm ăn phi pháp, tiếp tay, dung túng cho hành vi IUU.

Các cơ quan truyền thông tiếp tục tăng cường thông tin khuyến cáo; phản ánh đầy đủ nỗ lực của các địa phương và kết quả chống khai thác IUU; đồng thời phê phán các hành vi cố tình vi phạm, ảnh hưởng tới uy tín của Việt Nam và ảnh hưởng tới phát triển bền vững ngành thuỷ sản. Thanh tra Chính phủ vào cuộc thanh tra, kiểm tra để xử lý nghiêm các vi phạm trong khai thác IUU./.

Hà Văn