CHÍNH SÁCH AI: Israel sẽ làm gì với mật độ nhân tài đứng đầu thế giới?

Cuộc đua toàn cầu nhằm thu hút và phát triển nhân tài trong lĩnh vực AI đang diễn ra sôi động hơn bao giờ hết.

Theo dữ liệu mới nhất từ mạng xã hội chuyên nghiệp lớn nhất thế giới LinkedIn, 10 quốc gia đang vươn lên dẫn đầu, không chỉ vượt trội về số lượng chuyên gia AI mà còn là những cái tên đang định hình tương lai công nghệ và tăng trưởng kinh tế. Israel giữ vị trí số 1.

Israel – "quốc gia khởi nghiệp" dẫn đầu bảng xếp hạng với mật độ nhân tài AI cao gấp 1,98 lần mức trung bình toàn cầu. Dù có quy mô khiêm tốn, Israel từ lâu đã là tâm điểm của đổi mới công nghệ và giờ đây, sự đầu tư chiến lược vào AI đang giúp quốc gia này gặt hái trái ngọt.

Đầu tư mạnh tay

Chính phủ Israel khẳng định AI là một trong những ưu tiên chiến lược quốc gia, với hàng loạt chính sách, chương trình tài trợ và cải cách quy định nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao cạnh tranh trong nền kinh tế kỹ thuật số.

Chính phủ Israel đã đầu tư khoảng 500 triệu shekel (133 triệu USD) cho giai đoạn II của chương trình kéo dài đến năm 2027 để xây dựng Viện Nghiên cứu AI quốc gia, triển khai các dự án nghiên cứu đột phá và tăng cường tích hợp AI trong dịch vụ công và giáo dục. 

Gần đây, Israel cam kết đầu tư 44 triệu shekel để hình thành các kho dữ liệu chất lượng cao phục vụ nghiên cứu và doanh nghiệp trong các lĩnh vực trọng điểm như y sinh, nông nghiệp, sản xuất và chính sách quốc phòng.

Chính phủ Israel cũng phê duyệt phát triển siêu máy tính quốc gia nhằm giúp các công ty và viện nghiên cứu huấn luyện mô hình AI lớn với chi phí thấp.

Ra mắt siêu máy tính

Cơ quan Đổi mới Israel vừa ra mắt siêu máy tính quốc gia, một thành phần then chốt trong Chương trình AI quốc gia đang mở rộng của cơ quan này. Nebius, một nhà cung cấp đám mây AI hàng đầu, đã được chọn để thiết lập một trong những cơ sở hạ tầng đào tạo mô hình AI tiên tiến nhất thế giới, với khoản đầu tư vượt quá 500 triệu shekel, bao gồm 160 triệu shekel từ nguồn tài trợ của chính phủ.

Siêu máy tính này đóng vai trò trung tâm trong giai đoạn II của Chương trình AI quốc gia Israel và sẽ được bổ sung bởi một số sáng kiến chủ chốt: thành lập Viện nghiên cứu AI quốc gia, hỗ trợ các dự án nghiên cứu "Moonshot" quy mô lớn, đẩy nhanh việc triển khai AI trong các dịch vụ của chính phủ và các chương trình mở rộng nhóm chuyên gia AI của Israel.

Cùng với việc ra mắt cơ sở hạ tầng, Israel cũng đã công bố Báo cáo tình hình AI năm 2025. Được biên soạn bởi Ban Giám đốc Chương trình AI quốc gia, báo cáo cung cấp tổng quan chuyên sâu về vị thế hiện tại của Israel trong phát triển AI toàn cầu, dựa trên các cuộc phỏng vấn, phân tích ngành và chuẩn mực quốc tế. Báo cáo cho thấy rằng trong khi Israel nổi trội về đổi mới AI và hoạt động khởi nghiệp - huy động được khoảng 15 tỷ USD đầu tư tư nhân trong thập kỷ qua - thì việc áp dụng và chuẩn bị của khu vực công cho các tác động kinh tế xã hội rộng lớn hơn của AI vẫn còn hạn chế.

Báo cáo xác định những thách thức chính và các lĩnh vực cần tăng trưởng, đặc biệt là nhu cầu mở rộng sự tham gia của chính phủ, chuẩn bị cho sự gián đoạn trong ngành từ AI tạo ra và bảo đảm quyền truy cập vào cơ sở hạ tầng AI cho nhiều người dùng hơn.

Các dự án Moonshot và Viện nghiên cứu AI quốc gia

Trong số các khuyến nghị chiến lược của báo cáo có việc triển khai các dự án "Moonshot"—các sáng kiến nghiên cứu AI quy mô lớn, rủi ro cao được phát triển thông qua sự hợp tác liên ngành.

Với khoản đầu tư dự kiến là 90 triệu shekel, các dự án này sẽ tập trung vào các công nghệ tiên tiến có tiềm năng tác động toàn cầu.

Viện nghiên cứu AI quốc gia sắp tới sẽ đóng vai trò là trung tâm nghiên cứu liên ngành, nhằm thu hút nhân tài quốc tế và thúc đẩy quan hệ đối tác giữa học viện và ngành công nghiệp. Viện sẽ tận dụng siêu máy tính và cơ sở hạ tầng dữ liệu mới để đưa nghiên cứu AI của Israel lên vị trí hàng đầu trên toàn cầu

Đưa AI vào doanh nghiệp

AI đang được các doanh nghiệp Israel áp dụng với tốc độ nhanh chóng, theo một khảo sát mới của Viện Dân chủ Israel (IDI) và Cục Thống kê trung ương Israel (CBS).

Đây là nghiên cứu đầu tiên thuộc loại này tại Israel và cho thấy 28% doanh nghiệp đã sử dụng AI trong 6 tháng qua và 32% nhân viên hiện làm việc tại các công ty đang ứng dụng AI. Tỉ lệ này đặt Israel ngang hàng với các quốc gia châu Âu tiên tiến trong lĩnh vực AI.

Tuy nhiên, khảo sát cũng cho thấy sự "phân hóa số" rõ rệt trong nền kinh tế Israel. Các ngành đòi hỏi kiến thức chuyên sâu, đặc biệt là công nghệ cao (high-tech), đang áp dụng AI với tốc độ gần gấp 3 lần so với các lĩnh vực truyền thống như sản xuất, thương mại và xây dựng.

Khảo sát – thu thập ý kiến từ các nhà quản lý cấp cao – cung cấp dữ liệu ban đầu về tác động của AI đến việc làm, cho thấy 60% doanh nghiệp sử dụng AI cho biết AI hiện đang thực hiện các công việc trước đây do con người đảm nhiệm. Trong đó, 44% là các nhiệm vụ kỹ thuật, lặp lại, nhưng đáng chú ý 16% là các công việc đòi hỏi tư duy.

9% doanh nghiệp có ứng dụng AI báo cáo có tác động đến quy mô nhân sự. Khoảng 5% đã giảm số lượng tuyển dụng mới, trong khi số khác đã cắt giảm trực tiếp nhân sự hiện có.

Khi công nghệ AI định hình lại các ngành công nghiệp và cuộc sống hằng ngày, Israel đang định vị mình không chỉ là một "quốc gia khởi nghiệp" mà còn là một cường quốc về siêu máy tính và nghiên cứu - sẵn sàng khai thác trí tuệ nhân tạo để mang lại lợi ích cho quốc gia và toàn cầu.

An Bình