Cơ hội kinh tế 130 tỷ USD: ASEAN cần bứt tốc trong cuộc đua 5G - AI

Nghiên cứu có tiêu đề “Tận dụng 5G để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi do AI dẫn dắt tại ASEAN: Những bắt buộc, góc nhìn chính sách và khuyến nghị” do Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore thực hiện.

Nghiên cứu nhận định ASEAN đang đứng trước một cơ hội to lớn khi chỉ riêng công nghệ 5G có thể đóng góp tới 130 tỷ USD cho nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030. Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G tại các quốc gia ASEAN đang có sự chênh lệch đáng kể, từ mức 48,3% tại Singapore đến dưới 1% tại một số nước khác trong khu vực.

Do đó, nếu không có hành động phối hợp kịp thời, những chênh lệch này có thể làm sâu sắc thêm khoảng cách số và làm suy yếu năng lực cạnh tranh khu vực, khiến ASEAN bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu.

Giáo sư Vũ Minh Khương (Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu) nhận định: "Sự hội tụ giữa 5G và AI chính là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác và giao thông tự hành. Nhưng ASEAN không thể chần chừ. Cánh cửa để khẳng định vai trò dẫn đầu khu vực trong kết nối thông minh đang nhanh chóng khép lại". 

Báo cáo được xây dựng dựa trên khảo sát và phỏng vấn chuyên sâu hơn 400 chuyên gia từ 8 quốc gia ASEAN, qua đó xác định 10 trụ cột trọng yếu để thúc đẩy quá trình chuyển đổi 5G-AI.

Trong đó, trọng tâm đầu tiên là thiết lập vai trò lãnh đạo số phối hợp để giải quyết tình trạng phân mảnh đang kìm hãm tốc độ tiến bộ khu vực. Các chính phủ cần nhìn nhận 5G như một hạ tầng chiến lược cho AI, chứ không đơn thuần là nâng cấp viễn thông, đồng thời cần khẩn trương thu hẹp khoảng cách kỹ năng đang cản trở doanh nghiệp áp dụng công nghệ.

Để bảo đảm tương lai số của ASEAN, báo cáo đề xuất 5 ưu tiên chiến lược. Đó là: Xây dựng các chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia với lộ trình rõ ràng đến năm 2030; thành lập cơ quan điều phối có quyền hạn thực sự tại các quốc gia thành viên ASEAN; triển khai các chính sách bao trùm, tiên tiến nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và đổi mới; phát triển hệ sinh thái AI thông qua hợp tác công – tư; triển khai các cơ chế giám sát mạnh mẽ để theo dõi tiến độ và cho phép điều chỉnh lộ trình.  

Doanh nghiệp cần được đặt làm trung tâm

Báo cáo nhấn mạnh doanh nghiệp cần được đặt làm trung tâm trong việc thúc đẩy tác động kinh tế của 5G. Trong khu vực đã có một số mô hình thành công tiêu biểu như: Cảng thông minh sử dụng 5G tại Singapore giúp giảm độ trễ tới 50%; Thái Lan triển khai hệ thống quản lý thiên tai tích hợp AI; Malaysia đạt tỷ lệ phủ sóng dân số tới 82% nhờ mô hình mạng viễn thông chia sẻ. Những ví dụ này cho thấy sức mạnh chuyển đổi nếu chiến lược được phối hợp thực hiện bài bản.

Bên cạnh đó, báo cáo cũng nhấn mạnh mạng 5G riêng tư (private 5G) là yếu tố then chốt trong công cuộc chuyển đổi công nghiệp 4.0, trong khi truy cập không dây cố định (FWA) là giải pháp hữu hiệu để thu hẹp khoảng cách kết nối tại các khu vực khó tiếp cận. 

Việc triển khai 5G hiện tại chính là nền móng cho sự phát triển của 6G vào năm 2030, vì thế, các quyết định chiến lược hiện nay sẽ ảnh hưởng sâu sắc tới năng lực cạnh tranh trong tương lai.

Bức tranh tương lai mà báo cáo phác họa là một ASEAN năng động và kết nối thông minh khi doanh nghiệp có thể vươn ra toàn cầu nhờ sản xuất thông minh; nông dân sử dụng dữ liệu AI để tăng năng suất và tối ưu hóa tài nguyên; học sinh vùng sâu vùng xa tiếp cận được nền giáo dục nhập vai tiên tiến.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tầm nhìn này, báo cáo kêu gọi sự phối hợp chiến lược, quyết tâm mạnh mẽ và cam kết chuyển đổi số bền vững của ASEAN.

Những phát hiện từ báo cáo của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu không chỉ là bản thiết kế chiến lược cho các nhà hoạch định chính sách, mà còn là lời kêu gọi hành động quyết liệt nhằm tận dụng tiềm năng của 5G-AI để kiến tạo một tương lai số chung cho hơn 700 triệu người dân ASEAN.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, ASEAN cần nhanh chóng vượt khỏi các bước cải tiến nhỏ lẻ để khẳng định vai trò lãnh đạo số mang tính chuyển đổi và giờ đây là lúc hành động dứt khoát.

Thu Giang