Thời cơ để các trường ĐH đẩy mạnh nghiên cứu KHCN và đào tạo nhân lực chất lượng cao

Nghiên cứu khoa học công nghệ phải "ra tấm, ra món"

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh rất đặc biệt khi Bộ Chính trị vừa ban hành nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Chính phủ cũng ban hành Nghị quyết 03/2025/NQ-CP về chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Bộ GD&ĐT cũng đã ban hành chương trình hành động cụ thể, nhanh chóng đưa các nghị quyết trên đi vào cuộc sống.

Đồng thời, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết 193 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN đang chủ trì xây dựng Luật KH&CN sửa đổi với nhiều nội dung mới, sẽ sớm trình Quốc hội xem xét, thông qua.

Những căn cứ chính trị và pháp lý này sẽ là nền tảng quan trọng để các cơ sở đào tạo đại học phát huy cao nhất việc nghiên cứu khoa học và đào tạo nhân lực của mình trong thời gian tới, nhất là đối với các ngành mới như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo...

"Đây là cơ hội lớn cho các cơ sở giáo dục ĐH trong cả nước chuẩn bị nguồn lực, cơ sở vật chất, nhất là nâng cao chất lượng nghiên cứu KH&CN của các trường ĐH thực hiện có hiệu quả vừa đào tạo, vừa nghiên cứu khoa học thực sự "ra tấm, ra món", đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao và phát triển mạnh mẽ KH&CN của đất nước hiện nay", Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nêu rõ.

Một trong những mục tiêu quan trọng của ngành GD&ĐT hiện nay là hiện đại hóa giáo dục đại học với việc xác định rõ, Nhà nước sẽ đầu tư vào trường ĐH nào, ngành nghề gì… nên các trường phải trả lời được câu hỏi này cho sự phát triển của đất nước.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT, trong những năm qua, Bộ GD&ĐT đã chỉ đạo các trường đẩy mạnh công bố quốc tế trên các tạp chí khoa học uy tín trong hệ thống Web of Science/Scopus. Đặc biệt, quan tâm triển khai các hoạt động khoa học công nghệ gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Do đó, hội nghị lần này là dịp quan trọng để các đại biểu tập trung thảo luận, từ đó đề ra nhiệm vụ, giải pháp, đóng góp cho Bộ GD&ĐT và cho cơ sở của mình thực hiện tốt các nội dung về hoạt động khoa học công nghệ trong thời gian tới.

Việc nghiên cứu khoa học và chiến lược đào tạo là vấn đề cốt lõi trong hoạt động của từng cơ sở giáo dục đại học. Vì vậy, các trường cần trao đổi chia sẻ kinh nghiệm trong và ngoài nước để thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ…

Các trường ĐH cần thu hút nguồn lực, nâng cao hiệu quả nghiên cứu KHCN

Tại hội nghị, TS. Vũ Thanh Bình, Phó Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT) báo cáo tóm tắt hoạt động khoa học công nghệ năm 2024 và định hướng 2025.

Theo đó, năm 2024, hoạt động Khoa học công nghệ của các đơn vị trực thuộc Bộ GD&ĐT đã đạt được những chuyển biến nhất định về nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ; nhất là nhân lực khoa học công nghệ đã đạt được những bước phát triển rõ rệt về tỷ lệ tiến sĩ/tổng số giảng viên.

Số công bố khoa học quốc tế, công bố trong nước, sáng chế và tài sản trí tuệ khác tăng dần qua các năm; một số đề tài, nhiệm vụ đã đóng góp quan trọng, thiết thực cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và các địa phương.

Theo thống kê tiềm lực từ các đơn vị trực thuộc, năm 2024 cán bộ giảng viên đã công bố được 9.249 bài báo trên các tạp chí khoa học uy tín trong nước, chất lượng các công bố ngày càng được nâng cao, thể hiện sự quan tâm của các đơn vị trong việc đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu - công bố - phổ biến kết quả nghiên cứu khoa học.

Số lượng công bố khoa học Q1, Q2 trên tạp chí thuộc danh mục Web of Science (WoS) năm 2024 là 2.258 bài; số lượng công bố khoa học trên tạp chí thuộc cơ sở dữ liệu Scopus năm 2024 là 3.202 bài; công bố khoa học trên tạp chí quốc tế khác: công bố trên tạp chí khoa học thuộc cơ sở dữ liệu ACI 730 bài, công bố quốc tế khác 1.450 bài.

Tính đến hết năm 2024, phần lớn tạp chí thuộc các cơ sở giáo dục đại học trực thuộc bộ đáp ứng các quy định yêu cầu về chất lượng, công tác quản lý và các tiêu chí khoa học của một tạp chí khoa học, nổi bật: 2 tạp chí được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu SCOPUS, 15 tạp chí được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu Trung tâm Trích dẫn Đông Nam Á - ACI, 8 tạp chí đã hoàn thành các tiêu chí của ACI, 10 tạp chí khoa học đáp ứng các quy định yêu cầu về chất lượng, công tác quản lý và các tiêu chí khoa học của một tạp chí khoa học và đều trong danh mục tính điểm của Hội đồng Giáo sư Nhà nước từ 0,5 đến 1 điểm…

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục Việt Nam (Bộ GD&ĐT) đã báo cáo tóm tắt chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia “Nghiên cứu phát triển khoa học giáo dục đến năm 2030”.

Đồng thời, hội nghị cũng dành thời gian để các đại biểu trình bày tham luận từ Trường ĐH Cần Thơ, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội về hoạt động khoa học công nghệ.

Tại Hội nghị, các đại biểu cùng trao đổi, thảo luận, hướng tới nâng cao hoạt động khoa học và công nghệ, đẩy mạnh mối quan hệ hợp tác giữa trường đại học, khu vực doanh nghiệp và hợp tác quốc tế.

Từ đó, các trường đại học có thể thu hút thêm nguồn lực, tạo điều kiện nâng cao năng lực nghiên cứu và tác động tích cực nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực - yếu tố quyết định cho sự nghiệp phát triển đất nước…

Lê Sơn