Thủ tướng: Quan hệ ASEAN - Nhật Bản cần chuyển biến mạnh mẽ với 3 trọng tâm hợp tác

Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh, Nhật Bản là một trong các đối tác lâu đời và tin cậy nhất của ASEAN; đánh giá cao hợp tác hai bên đã phát triển sâu rộng, năng động, và trở thành hình mẫu quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện thực chất và cùng có lợi ở khu vực. Trên thực tế, tính đến nay, ASEAN và Nhật Bản đã và đang triển khai được 108/130 dòng hành động thực hiện Tầm nhìn chung về Đối tác tin cậy, hữu nghị và hợp tác ASEAN - Nhật Bản.

Nhật Bản hiện cũng là đối tác thương mại lớn thứ tư và nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn thứ năm của ASEAN, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 đạt 236,6 tỷ USD và tổng vốn đầu tư đạt 17,5 tỷ USD. 

Đặc biệt, các sáng kiến của Nhật Bản nhằm tăng cường hợp tác ở khu vực và với ASEAN, trong đó các sáng kiến Đồng kiến tạo, Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC), Chuyển dịch năng lượng châu Á (AETI), đang mang lại lợi ích cụ thể cho người dân ở cả hai khu vực.

Các nhà lãnh đạo ASEAN và Thủ tướng Nhật Bản đều chia sẻ các tiềm năng hợp tác giữa hai bên còn nhiều, và khẳng định cam kết tiếp tục làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện ASEAN - Nhật Bản.

Cụ thể, trong thời gian tới ASEAN và Nhật Bản sẽ ưu tiên đẩy mạnh hợp tác về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, năng lượng sạch, giáo dục, y tế, an ninh mạng, ứng phó biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, nông nghiệp bền vững… trong đó sẽ tận dụng tối đa Quỹ Hợp tác ASEAN -Nhật Bản (JAIF 3.0) để hỗ trợ triển khai các dự án. 

Các nước ASEAN cũng mong muốn cùng Nhật Bản sớm nâng cấp Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN - Nhật Bản (AJCEP), triển khai hiệu quả Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Đồng thời, các nước ASEAN cũng đề nghị Nhật Bản hỗ trợ ASEAN khi đi vào triển khai Hiệp định khung về Kinh tế số (DEFA), hiện thực hóa Mạng lưới điện ASEAN (APG), vận hành hiệu quả Trung tâm ASEAN ứng phó tình huống y tế khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi (ACPHEED), Kho Dự phòng Vật tư Y tế Khu vực, Kế hoạch Công tác về Sáng kiến Liên kết ASEAN (IAI) giai đoạn 5 (2026-2030) cũng như hợp tác tiểu vùng và thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN.

Trao đổi về tình hình thế giới và khu vực, các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, ủng hộ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ; khẳng định tầm quan trọng trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đóng góp vào duy trì môi trường hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực.

Trong phát biểu, Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae vui mừng được gặp các lãnh đạo ASEAN trong chuyến công du đầu tiên trên cương vị Thủ tướng. 

Bà khẳng định Nhật Bản là nước đầu tiên ủng hộ và sẽ tiếp tục ủng hộ Quan điểm về Ấn Độ dương - Thái Bình dương của ASEAN (AIOP), gắn kết các chiến lược, chương trình hợp tác lớn của Nhật Bản với Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045, đồng thời cam kết cùng ASEAN tiếp tục thúc đẩy các trụ cột hợp tác giữa ASEAN và Nhật Bản về hòa bình và ổn định, đồng kiến tạo kinh tế - xã hội cho tương lai, và đối tác từ trái tim đến trái tim cho các thế hệ tương lai. 

Thủ tướng Nhật Bản cũng đề xuất đẩy mạnh hơn nữa các lĩnh vực hợp tác cụ thể như an ninh biển, an ninh mạng, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, xây dựng hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo an ninh, an toàn và tin cậy, phòng chống thiên tai, giáo dục, đào tạo…

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng các nhà lãnh đạo ASEAN chúc mừng Thủ tướng Takaichi Sanae, nữ Thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản, và khẳng định sẽ hợp tác chặt chẽ cùng Thủ tướng Takaichi Sanae thúc đẩy các ưu tiên chung. 

Thủ tướng cũng khẳng định, sau hơn 50 năm thiết lập quan hệ, ASEAN và Nhật Bản đã trở thành những đối tác chân thành, tin cậy, cùng chia sẻ nhiều lợi ích và mục tiêu chung vì một cấu trúc khu vực mở, bao trùm, dựa trên luật lệ và lấy ASEAN làm trung tâm.

Thủ tướng nhấn mạnh trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh, phức tạp, quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện ASEAN - Nhật Bản cần chuyển biến mạnh mẽ, "từ trái tim đến trái tim", "từ hành động đến hành động", "từ cảm xúc đến hiệu quả".

Theo đó, Thủ tướng đề xuất 3 trọng tâm hợp tác, gồm:

Thứ nhất, đẩy mạnh liên kết kinh tế hướng tới chuyển đổi xanh, bao trùm và toàn diện trong kỷ nguyên số, cùng với sớm nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do, ưu tiên hợp tác về kinh tế số, kinh tế xanh, chuỗi cung ứng bền vững, sớm hoàn tất Hiệp định Hàng không chung.

Thứ hai, thúc đẩy hợp tác phát triển giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường để thu hẹp khoảng cách phát triển, nhất là trong đào tạo nhân lực chất lượng cao, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, cũng như nâng cao năng lực y tế dự phòng, cảnh báo và ứng phó dịch bệnh; đồng thời cần thúc đẩy giao lưu văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc giữa ASEAN và Nhật Bản. Thủ tướng cũng đề nghị Nhật Bản tăng cường chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực về điện hạt nhân và an toàn hạt nhân cho các nước ASEAN.

Thứ ba, hợp tác duy trì hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, trong đó có giải quyết hòa bình tranh chấp, bao gồm các tranh chấp trên biển, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, vì tương lai thịnh vượng, an toàn và bền vững ở khu vực.

Thủ tướng khẳng định, cùng với ASEAN, Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò xây dựng, tạo thuận lợi cho đối thoại giữa các bên liên quan, bao gồm thông qua các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, hướng đến hòa bình, ổn định lâu dài trên bán đảo Triều Tiên.

Kết thúc hội nghị, các lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản đã thông qua Tuyên bố chung về thúc đẩy và triển khai Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP).

Hà Văn