Tiêu dùng xanh - số: Áp lực và cơ hội tái cấu trúc cho doanh nghiệp Việt

Ngày 11/9, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn Tiếp thị và Tiêu dùng Việt Nam 2025. 

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi và tăng trưởng, thị trường tiêu dùng tiếp tục chứng tỏ vai trò là động lực quan trọng của phát triển. 6 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đã tăng trên 9% so với cùng kỳ, trong khi GDP đạt mức tăng trưởng ấn tượng 7,52%. 

Sức mua trong xã hội được duy trì tích cực. Các lĩnh vực dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống phục hồi mạnh mẽ; thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bứt phá. Những con số này cho thấy tiềm năng lớn của thị trường Việt Nam, đồng thời phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi của người tiêu dùng, đặc biệt ở nhóm thế hệ trẻ, gắn liền với nhu cầu về sản phẩm xanh, minh bạch và bền vững.

Tuy nhiên, song song cơ hội là không ít thách thức. Doanh nghiệp Việt Nam phải đối diện với áp lực cạnh tranh gay gắt ngay tại thị trường nội địa và phải đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe hơn từ quốc tế, nhất là về chất lượng, quy trình xanh và năng lực đổi mới sáng tạo. Đây cũng là định hướng được Bộ Chính trị nêu rõ trong Nghị quyết 57-NQ/TW (22/12/2024), coi phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là đột phá chiến lược.

Phát biểu tại diễn đàn, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh đã đưa ra những nhận định về thực trạng và xu hướng tiêu dùng tại Việt Nam. 

Theo ông, có ba điểm đáng lưu ý. Thứ nhất, dù kinh tế phục hồi mạnh mẽ với GDP năm 2024 đạt 7,09% và mục tiêu 2025 hướng tới trên 8%, tâm lý tiêu dùng vẫn còn dè dặt. Người dân ưu tiên chi tiêu thiết yếu, cân nhắc kỹ trước các khoản mua sắm lớn do tác động tâm lý sau dịch.

Thứ hai, xu hướng tiết kiệm và phòng thủ tài chính gia tăng. Dù lãi suất huy động thấp, tỷ lệ gửi tiết kiệm vẫn cao, phản ánh sự thận trọng và tâm lý dự phòng rủi ro.

Thứ ba, tiêu dùng đang chuyển dịch về giá trị và phong cách sống. Đối với nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ, tiêu dùng không chỉ phản ánh khả năng tài chính mà còn gắn liền với thái độ và định hướng sống. Xu hướng lựa chọn sản phẩm gắn với tiêu chí "xanh, sạch, an toàn" ngày càng phổ biến, thể hiện khát vọng về một lối sống bền vững và có trách nhiệm hơn.

Theo TS. Võ Trí Thành, đây vừa là áp lực, vừa là cơ hội để doanh nghiệp Việt tái cấu trúc chiến lược, thích ứng với những đòi hỏi mới của thị trường.

Kết hợp thương mại xã hội và tiêu dùng bền vững 

Một trong những xu hướng tiêu dùng và tiếp thị được thảo luận sôi nổi tại diễn đàn là thương mại xã hội (social commerce). 

Theo ông Tạ Hoài Nam, Giám đốc Thương mại Xã hội Tập đoàn Novaon, thương mại xã hội đang trở thành chìa khóa vàng giúp doanh nghiệp bứt phá doanh thu trong bối cảnh mới. Không chỉ dừng lại ở việc bán hàng trực tuyến, thương mại xã hội còn tạo nên một hệ sinh thái gắn kết giữa giải trí, nội dung và thương mại”.

Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, đang có xu hướng tìm kiếm những trải nghiệm mua sắm vừa tiện lợi, vừa thú vị, nơi họ có thể tương tác trực tiếp với người bán, tham gia các buổi livestream bán hàng, đồng thời tiếp cận những sản phẩm đa dạng thông qua mạng xã hội. Trong số đó, Shopee và TikTok Shop nổi lên là hai nền tảng dẫn đầu, trở thành lựa chọn ưu tiên của người tiêu dùng khi mua sắm online và đóng góp đáng kể vào tăng trưởng thị trường năm 2025. 

Xu hướng này cho thấy thị trường tiêu dùng Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng "mua sắm giải trí" (shoppertainment), nơi hành vi tiêu dùng không chỉ gắn với nhu cầu mua sản phẩm mà còn là một phần trải nghiệm văn hóa số.

Song song với yếu tố giải trí, bền vững đang trở thành “tiêu chuẩn mới” trong hành vi tiêu dùng.

Ông Nguyễn Viết Thịnh, Tổng Giám đốc CGS Việt Nam, cho rằng: “Người tiêu dùng không chỉ quan tâm đến giá cả, chất lượng, mà còn muốn biết sản phẩm được sản xuất ra sao, có thân thiện môi trường không, doanh nghiệp có thực hiện trách nhiệm xã hội không”.

Điều này buộc doanh nghiệp phải xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch, giảm phát thải, có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Một chiến lược kinh doanh tích hợp đồng thời yếu tố môi trường, xã hội và tài chính sẽ không chỉ tạo lợi thế cạnh tranh mà còn củng cố niềm tin và sự gắn bó lâu dài của khách hàng.

Sự kết hợp giữa thương mại xã hội và tiêu dùng bền vững mở ra hướng đi mới: Sản phẩm không chỉ cần hấp dẫn trên kênh số, mà còn phải “xanh” và có trách nhiệm. Đây là chìa khóa để doanh nghiệp Việt vừa tăng trưởng doanh thu, vừa xây dựng vị thế vững chắc.

Theo các chuyên gia, doanh nghiệp, trong bối cảnh kinh tế phục hồi mạnh mẽ, tiêu dùng đang dần trở thành “chỉ số niềm tin” của toàn xã hội. Khi doanh nghiệp biết kết hợp giữa sáng tạo – công nghệ – bền vững, thị trường tiêu dùng Việt Nam không chỉ là động lực tăng trưởng trong nước mà còn có cơ hội vươn tầm khu vực.

Thu Giang