Bầu cử Quốc hội khóa XV: Sáng suốt lựa chọn người có đức có tài

Vvới một Quốc hội mạnh mẽ, với một Chính phủ kiến tạo Việt Nam đã có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Quốc hội khóa XV lại sáng suốt bầu ra một Chính phủ với Thủ tướng và các thành viên Chính phủ là những người hoạt động hành pháp xuất sắc, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phát huy cao độ tinh thần kiến tạo, năng động đưa đất nước phát triển mạnh mẽ và bền vững khởi đầu cho một thời kỳ phát triển mới, hiện thực hóa khát vọng của toàn Đảng toàn dân ta về một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Kỳ 1: Quốc hội với Chính phủ liêm chính, kiến tạo và năng động hiện thực hóa khát vọng hùng cường, thịnh vượng

Ở nước ta, Quốc hội và Chính phủ là hai nhánh quyền lực lập pháp và hành pháp, có chức năng nhiệm vụ và cách thức hoạt động riêng nhưng không phân lập mà thống nhất quyền lực trong một Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Điều đó vừa thể hiện bản chất, vừa thể hiện tính đặc thù của Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Trải qua hơn hai phần ba thế kỷ, hai nhánh quyền lực ấy đã cùng toàn dân Việt Nam làm nên những điều thần kỳ được cả thế giới khâm phục.

Đến nay, với một Quốc hội mạnh mẽ, với một Chính phủ kiến tạo Việt Nam đã có vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Việt Nam là một trong số ít nước vừa chống dịch COVID – 19 thành công vừa giữ được mức tăng trưởng kinh tế dương trong hoàn cảnh cả thế giới đang hết sức khó khăn.

Hai tiếng Việt Nam một lần nữa lại được nhắc đến với niềm tin và cảm phục của cộng đồng quốc tế. Việt Nam đã và đang là đối tác đáng tin cậy, là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư lớn, điều kiện thuận lợi cho hội nhập và phát triển. Có thể nói, chưa khi nào Việt Nam có sự phát triển mạnh mẽ, đồng bộ từ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối nội, đối ngoại nhịp nhàng, uyền chuyển như ngày nay.

Cơ đồ ấy là nền tảng để Đại hội Đảng lần thứ XIII đặt ra mục tiêu đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng, Việt Nam trở thành nước đang phát triển có thu nhập cao và đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm Quốc khánh Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam), Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Khát vọng lớn lao ấy  thực sự đã là giấc mơ ngàn đời của dân tộc ta.

Khát vọng ấy được xây dựng từ hiện thực của đất nước thể theo ý chí và nguyện vọng của toàn dân ta. Trước mắt, còn nhiều khó khăn thách thức, nhưng với truyền thống dân tộc, sức mạnh đoàn kết triệu người như một “kết lại thành làn sóng vô cùng mạnh mẽ” của nhân dân ta, chắc chắn Việt  Nam một lần nữa lại làm nên những điều thần kỳ.

Nếu năm 1946 Tổng tuyển cử đã bầu ra Quốc hội khóa I khẳng định tính chính danh, hợp hiến, hợp pháp của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên của châu Á; thì năm 1976, nhân dân cả nước bầu ra Quốc hội thống nhất non sông, khẳng định một Việt Nam hòa bình, độc lập và thống nhất từ Bắc chí Nam. Tháng 5/2021 nhân dân cả nước sẽ bầu Quốc hội mở đầu thời kỳ phát triển rực rỡ của đất nước.

Với vai trò có tính lịch sử như vậy, cử tri cả nước sẽ sáng suốt lựa chọn để bầu ra các đại biểu Quốc hội thực sự có tâm, có tầm, có tài, có đức thể hiện đầy đủ và trung thực ý chí và nguyện vọng của nhân dân trong giai đoạn phát triển mới.

Quốc hội khóa XV lại sáng suốt bầu ra một Chính phủ với Thủ tướng và các thành viên Chính phủ là những người hoạt động hành pháp xuất sắc, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, phát huy cao độ tinh thần kiến tạo, năng động đưa đất nước phát triển mạnh mẽ và bền vững khởi đầu cho một thời kỳ phát triển mới, hiện thực hóa khát vọng của toàn Đảng toàn dân ta về một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu.

Vậy Quốc hội lần này được cử tri kỳ vọng là Quốc hội như thế nào? Đương nhiên, phải là Quốc hội của lòng dân, Quốc hội của ý chí và nguyện vọng của nhân dân cả nước đang tràn đầy niềm tin và hy vọng về một tương lai tươi sáng của dân tộc.

Quốc hội ấy là tập hợp có tổ chức của những đại biểu xuất sắc, am hiểu luật pháp, tuyệt đối trung thành với lợi ích của nhân dân; toàn tâm, toàn chí lập pháp, giám sát tối cao và quyết định những vấn đề trọng đại có tầm chiến lược đưa đất nước thoát tụt hậu và từng bước hiện thực hóa khát vọng thành nước phát triển trong thời kỳ mới. Muốn vậy, mỗi đại biểu thực sự phải là “viên gạch hồng” trong nền móng của Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Mỗi đại biểu thực sự phải là “viên gạch hồng” trong nền móng của Nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Có hiểu việc mới giám sát được việc

Để đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới, mỗi đại biểu phải nâng cao hiệu quả hoạt động có tính chuyên nghiệp của mình để Quốc hội hoàn thành nhiệm vụ của nhánh quyền lực duy nhất có vai trò GIÁM SÁT TỐI CAO.

Trong xã hội phát triển “tính chuyên nghiệp” là yêu cầu có tính bắt buộc nếu muốn hoạt động có hiệu quả. Ở nước ta chưa quen và cũng chưa có thuật ngữ “đại biểu chuyên nghiệp” nhưng đã có đại biểu chuyên trách trong mấy khóa Quốc hội. Quốc hội khóa XV đang được chuẩn bị với số lượng đại biểu chuyên trách tăng lên. Đại biểu các cơ quan hành pháp giảm. Tuy nhiên, nếu chỉ hiểu đại biểu chuyên trách có đủ thời gian hơn đại biểu kiêm nhiệm, việc đại biểu khối hành pháp giảm để giảm tình trạng theo cách nói dân gian cái gọi là “vừa đá bóng, vừa thổi còi” thì chưa đủ và có phần phiến diện.

Tôi cho rằng, đại biểu chuyên trách không chỉ có lợi thế là “đủ thời gian”, dành toàn phần thời gian cho Quốc hội mà đại biểu chuyên trách còn phải hội đủ những điều kiện khác về phẩm hạnh và chuyên môn để hoàn thành nhiệm vụ của mình. Vấn đề số lượng phải đi đôi với chất lượng. Tôi muốn nhấn mạnh tính chuyên nghiệp trong hoạt động của đại biểu, trước tiên là đại biểu chuyên trách.

Đại biểu phải có năng lực tiếp nhận thông tin, xử lý thông tin, có năng lực thấu hiểu nguyện vọng của cử tri cả nước chứ không phải những ý kiến lẻ tẻ của một vài cử tri nơi mình ứng cử. Giảm đại biểu khối hành pháp không có nghĩa là Quốc hội giảm sự thấu hiểu chức năng, nhiệm vụ và tính đặc thù của hoạt động hành pháp.

Muốn vậy, mỗi đại biểu, nhất là các đại biểu chuyên trách phải nâng cao trình độ chuyên môn của mình để nắm chắc chức năng, nhiệm vụ của cơ quan lập pháp, đồng thời phải hiểu  sâu sắc tính chất, nhiệm vụ và yêu cầu trong hoạt động của cơ quan hành pháp; có như vậy mới nâng cao năng lực thảo luận, tranh luận để quyết sách những vấn đề mang tầm quốc gia, đặc biệt mới thông qua để ban hành luật, bộ luật đáp ứng yêu cầu tình hình mới, và đặc biệt mới có thể thực hiện giám sát tối cao có hiệu quả. Nếu không hiểu hành pháp là làm cái gì, làm như thế nào thì thảo luận, tranh luận đã khó, giám sát càng khó hơn.

Quốc hội hiện nay đã có những bước tiến xa so với các khóa trước. Tuy nhiên, tại nghị trường, nhiều cử tri không khỏi băn khoăn khi nhưng vấn đề được thảo luận, tranh luận và chất vấn chưa đúng tầm của những vấn đề hệ trọng quốc gia.

Về giáo dục lại mất thì giờ tại nghị trường để tranh luận vấn đề “thu phí hay thu giá” khi mà vấn đề lớn là đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục nước nhà dường như không mấy được quan tâm với những câu hỏi: đổi mới căn bản và toàn diện là đổi mới cái gì? Nó phải bắt đầu từ đâu và lộ trình của nó ra sao?

Phát biểu về kinh tế, xã hội vẫn còn những “báo cáo thành tích địa phương” mà chưa phân tích sâu sắc về những cái được và chưa được, cái gì cần làm ở tầm vĩ mô chứ không phải cái “cần làm cho địa phương tôi”! Văn hóa nghị trường trong chất vấn cũng là yêu cầu đặt ra đối với Quốc hội. Không thể phủ nhận chất vấn trực tiếp là hình thức giám sát tối cao được cử tri đặc biệt quan tâm và hiệu quả của nó ngày càng được khẳng định.

Tuy nhiên, cũng còn nhiều chất vấn chưa “tới tầm”, thậm chí cũng còn có chất vấn làm cho người hành pháp tinh thông chưa tâm phục khẩu phục mà “thầm nghĩ: không thể cãi người không hiểu việc”! Đã có ý kiến cho rằng ưu tiên những người đã hành pháp giỏi làm đại biểu chuyên trách có lẽ cũng có lý! Có hiểu việc mới giám sát được việc!

Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng Việt Nam

Nhiệm vụ của Chính phủ, của các cơ quan, cá nhân nhánh hành pháp trong thời kỳ mới thật vinh quang nhưng cũng hết sức nặng nề và còn nhiều khó khăn. Để giữ được nhịp độ tăng trưởng cao trong điều kiện dịch bệnh còn đe dọa toàn thế giới là một việc không hề đơn giản.

Tăng trưởng kinh tế nhưng vẫn giữ được môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội là bài toán khó cho mọi quốc gia, nhất là đối với các nước đang phát triển như nước ta. Nhưng nếu không tăng trưởng cao, không phát triển bền vững ngay từ năm đầu, nhiệm kỳ đầu thì khát vọng trở thành nước phát triển khó có thể thực hiện. Việc này đặt lên vai Chính phủ, cơ quan hành pháp, các tư lệnh ngành, những người trực tiếp quản lý, điều hành để có tăng trưởng cao, để có phát triển bền vững.

Vấn đề cải cách hành chính, tổ chức lại bộ máy cho tinh gọn và hiệu quả, hiệu lực đang là hướng đi cần thiết và đúng đắn của Chính phủ. Tuy nhiên, vấn đề này hết sức nhạy cảm, nó động chạm đến cách nghĩ, cách làm cũ; đặc biệt có ảnh hưởng quyền lợi cục bộ của một số tổ chức, cơ quan và cá nhân. Nhưng nếu không làm quyết liệt thì khó có thể hoàn thành nhiệm vụ của một Chính phủ kiến tạo và năng động.

Quốc hội mạnh, Chính phủ liêm chính, kiến tạo và năng động là kỳ vọng của toàn dân, là nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng Việt Nam phát triển hòa bình, thịnh vượng, nhân dân ấm no, tự do và hạnh phúc.

TS. Nguyễn Viết Chức

(Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa,
Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội)

(Còn nữa)