Bài 3: Các giải pháp đột phá để du lịch ĐBSCL thực sự cất cánh

Xây dựng lại quy hoạch và liên kết vùng

Quy hoạch phát triển du lịch khu vực ĐBSCL đã bộc lộ nhiều điểm yếu, nhiều điểm không còn phù hợp, nhất là sau đại dịch COVID-19, xu thế và nguồn khách đã thay đổi. Đặc biệt sau 1/7/2025 các tỉnh, thành phố bắt đầu vận hành sau sáp nhập. Không gian phát triển mới, quy mô và giới hạn không gian có thay đổi nhiều, đòi hỏi các tỉnh và cả vùng phải có một chiến lược mới hoàn toàn, xây dựng quy hoạch mới đáp ứng được yêu cầu và thực tế phát triển mới.

Quy hoạch sẽ là quan trọng nhất lúc này bởi cần chiến lược liên kết của cả vùng, của các tỉnh với nhau trên cơ sở phát huy tiềm năng nổi trội, cơ hội và lợi thế cạnh tranh của địa phương và của cả khu vực với chiến lược và kế hoạch quảng bá cho du lịch của vùng và của mỗi địa phương. Cần liên kết với nhau trên cơ sở liên kết của các địa phương, liên kết giữa nhà nước với các hãng du lịch, giữa các hãng du lịch với các hãng hàng không, với các điểm đến, giữa các doanh nghiệp với doanh nghiệp.

Trong những giải pháp, cấp thiết nhất là thiết lập mô hình liên kết vùng du lịch ĐBSCL nên có một địa phương là đầu mối, là "nhạc trưởng" để dẫn dắt. Ở đây nên giao cho thành phố Cần Thơ sẽ chịu trách nhiệm dẫn dắt và đầu mối, tránh tình trạng "mạnh ai, nấy làm" để nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Một chương trình liên kết vùng nhằm phát triển du lịch dựa trên nền tảng "lợi thế dùng chung" và tạo ra "sản phẩm du lịch xanh đặc thù của vùng" không chỉ là mục tiêu của một đề án mà còn là mong ước lớn lao của các địa phương và người dân ĐBSCL.

Mở rộng các đường bay, mở rộng điểm đến

Giao thông đường bộ ở khu vực ĐBSCL những năm gần đây đã được Chính phủ đầu tư mạnh mẽ và khởi sắc nhưng về cơ bản giao thông vẫn là điểm hạn chế trong phát triển du lịch. Thông thường từ TPHCM đi Cần Thơ sẽ mất khoảng 3h, đến Cà Mau tối thiểu 6h.

Trong khi đó, đường hàng không-yếu tố then chốt để thu hút du khách quốc tế và cao cấp lại tập trung gần như toàn bộ vào Phú Quốc, nơi có sân bay quốc tế kết nối trực tiếp đến Hàn Quốc, Hong Kong (Trung Quốc), Singagore, Bắc Kinh, Bangkok. Sân bay Cần Thơ chỉ có đường bay đến Bangkok, Malaysia, Đài Loan (Trung Quốc), nhưng các tuyến bay quốc tế này rất ít, phụ thuộc vào thời điểm và nhu cầu thực tế.

Các sân bay nội địa như Cà Mau, Rạch Giá chỉ có chuyến bay nội địa, tần suất ít, giá vé cao, không đủ hấp dẫn du khách hay nhà đầu tư.

Cả khu vực có 4 sân bay là Cần Thơ, Phú Quốc, Rạch Giá và Cà Mau (đang trong quá trình cải tạo), trong đó sân bay Cần Thơ và Phú Quốc là quốc tế. Nếu không có đường bay quốc tế, sẽ rất khó có nhà đầu tư tiềm năng và du khách cao cấp. Cần liên kết các khách sạn, nhà hàng, các điểm đến du lịch, các địa phương để phối hợp với các hãng hàng để mở thêm các chuyến bay đến các địa bàn trọng điểm, tiềm năng. Khi mới mở, chắc chắn khó có lãi nên cần chia sẻ rủi ro, chiến lược quảng bá và chiến lược hạ giá thành để thu hút nguồn khách. Trong đó, ưu tiên các đường bay kết nối với các thành phố lớn của Trung quốc, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật Bản, các nước Trung Đông…

Cần có sân golf, chợ nổi, khách sạn và resort 5 sao

Đến miền Tây, đến Cần Thơ, ai cũng muốn một lần đi thăm chợ nổi, nét văn hóa độc đáo của miền sông nước. Nhưng đại đa phần du khách đi xong một lần cho biết, khó đi lại lần thứ hai vì đã mất đi bản sắc của nó. Hiện nay, các chợ nổi đang tổ chức đón khách thiếu chuyên nghiệp. Trong khi các chợ nổi của Thái Lan trên sông Mekong, được làm bài bản, đậm bản sắc, hàng hóa phong phú, kẻ bán người mua tấp nập. Đã một thời chợ nổi Cái Răng, Phụng Hiệp nức tiếng, ai đi du lịch miền Tây cũng muốn một lần ghé thăm.

Hiện đã có doanh nghiệp tư nhân đề xuất với thành phố Cần Thơ cho xây dựng một chợ nổi trong khuôn viên dự án được cấp phép của họ. Trong đó, doanh nghiệp có kế hoạch thiết kế một mô hình chợ nổi mang đậm bản sắc văn hóa sông nước miền Tây được tổ chức bài bản, hiện đại, có thể đón du khách từ sáng sớm tới muộn, mang lại một sản phẩm du lịch đặc thù, là điểm nhấn. Thành phố Cần Thơ nên cân nhắc kỹ và tạo điều kiện cho nhà đầu tư được triển khai hạng mục này.

Bên cạnh đó, thành phố Cần Thơ cần tạo điều kiện để tập đoàn NOVALAND khẩn trương xây dựng và hoàn thành sân golf. Cả khu vực đang thiếu sân golf để đón các du khách tiềm năng. Ngoài việc giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm người, dự án sẽ nộp cho ngân sách nhà nước số tiền không nhỏ, nhưng điều lớn hơn là sẽ có các du khách - các nhà đầu tư, doanh nhân có thể mang theo nhiều cơ hội kinh doanh, đầu tư cho khu vực này.

Ngoài Phú Quốc, các tỉnh cần quy hoạch và kêu gọi nhà đầu tư xây dựng thêm các khách sạn và resort cao cấp, đáp ứng nhu cầu của dòng khách hạng sang, tiềm năng – khu vực vốn đang thiếu. Cũng như cần nâng cấp chất lượng các cơ sở lưu trú hiện có, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên nghiệp, thân thiện, bản sắc.

Các đột phá chiến lược

Các chuyên gia đề xuất tập trung 3 mũi đột phá trong triển khai thực hiện là: Xây dựng cơ chế, chính sách điều phối liên kết vùng phát triển du lịch; tạo nguồn lực vật chất đầu tư; phát triển sản phẩm đặc thù và nguồn nhân lực du lịch vùng. Để cụ thể hóa các nhóm giải pháp thực hiện quy hoạch, một số đề xuất cụ thể như sau:

Sớm thành lập Cơ quan Điều phối phát triển du lịch ĐBSCL với nhiệm vụ chính là điều phối hoạt động du lịch chung của cả vùng ĐBSCL và thống nhất kế hoạch phát triển của các địa phương theo định hướng phát triển du lịch chung của cả vùng. Xây dựng quy chế liên kết, điều phối và triển khai thực hiện; xây dựng kế hoạch hành động cụ thể với lộ trình và bước đi, đặc biệt là những vấn đề cần ưu tiên thực hiện giai đoạn đến năm 2030.

Căn cứ vào nhu cầu thực tiễn của vùng, xúc tiến hình thành Quỹ hỗ trợ phát triển du lịch ĐBSCL và hình thành cơ chế, chính sách khuyến khích, huy động nguồn xã hội hóa từ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Việc hình thành Quỹ hỗ trợ này trên cơ sở gắn bó lợi ích thiết thực của các chủ thể liên quan (tổ chức, doanh nghiệp, người dân…) với lợi ích chung của ngành.

Đặc biệt, phải kết nối thị trường du lịch, nhu cầu du khách với các điểm, tuyến, tour du lịch, hình thành các "cụm ngành du lịch" trên cơ sở các sản phẩm du lịch đặc thù cấp vùng và cấp quốc gia với sự tham gia của Nhà nước trong hoạch định cơ chế, chính sách, quy hoạch, quản lý, tạo môi trường du lịch. Các hiệp hội với vai trò tập hợp, liên kết, hỗ trợ; doanh nghiệp du lịch là hạt nhân quan trọng của các "cụm ngành du lịch" và tổ chức, cá nhân làm du lịch, các cơ quan truyền thông, công chúng tham gia xây dựng sản phẩm du lịch với cách tiếp cận đa ngành.

Gỡ "nút thắt" giao thông: "Mở toang" cánh cổng cho du lịch ĐBSCL

Hệ thống giao thông là yếu tố quyết định sự phát triển du lịch. ĐBSCL có mạng lưới đường thủy nội địa lớn nhất cả nước, nhưng lại thiếu cảng du lịch chuyên biệt, thiếu các tuyến vận tải thủy kết nối chuyên nghiệp. Giao thông đường bộ đang cải thiện nhờ các tuyến cao tốc như Trung Lương-Mỹ Thuận, Mỹ Thuận-Cần Thơ, Cần Thơ-Hậu Giang, nhưng vẫn chưa thể "mở toang" cánh cửa đến các tỉnh xa hơn như Cà Mau, Kiên Giang, hay Trà Vinh.

Tại Hội nghị về tình hình triển khai các dự án giao thông trọng điểm khu vực phía nam chiều 21/4/2025 tại Cần Thơ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, giải quyết thông suốt tất cả các phương thức giao thông đường bộ, hàng không, đường biển, đường sông, đường sắt thì ĐBSCL sẽ thoát nghèo, phát triển.

Thủ tướng chỉ đạo hết nhiệm kỳ này, ĐBSCL có 600 km cao tốc và phấn đấu tới năm 2030 có ít nhất 1.300 km cao tốc, cao hơn dự kiến gần 100 km.

Về hàng không, tiến hành mở rộng sân bay Phú Quốc, Cà Mau, Rạch Giá để tăng tần suất, chất lượng các chuyến bay nội địa và quốc tế.

Về đường biển, triển khai các dự án cảng lớn gồm Cái Cui, Trần Đề, Hòn Khoai. Quy hoạch đường sông đã có, Bộ Xây dựng thiết kế mẫu các cảng thủy nội địa, các tỉnh rà soát, chủ động, quyết định các dự án theo thẩm quyền, Trung ương triển khai các dự án lớn kết nối vùng, kết nối quốc gia, quốc tế.

Về đường sắt, Thủ tướng chỉ đạo chuẩn bị khởi công đường sắt TPHCM - Cần Thơ trong năm 2027, Cần Thơ-Cà Mau trong năm 2028.

Đây chính là tiền đề "mở toang" nhiều cánh cổng cho du lịch ĐBSCL phát triển trong tương lai không xa, tương xứng với tiềm năng, lợi thế vốn có của vùng và sự kỳ vọng của du khách lâu nay.

Bản sắc riêng, tour tuyến đặc trưng

Để có thể thúc đẩy du lịch ĐBSCL phát triển và ghi dấu ấn, điều cần thiết là lập một vùng du lịch chung với sản phẩm mang bản sắc riêng đa dạng, đặc thù là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra sản phẩm khác biệt và cạnh tranh cho bất kỳ điểm đến nào. Đồng thời, phát triển du lịch sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao, du lịch văn hóa-lịch sử kết hợp trải nghiệm cộng đồng.

Nhiều công ty du lịch cho rằng, các sản phẩm liên tuyến cần phải mới, đặc sắc, hấp dẫn hơn và nhất là phải bảo đảm an toàn cho du khách: sản phẩm du lịch bằng đường thuỷ kết hợp phương tiện đường bộ; sản phẩm liên tuyến giới thiệu giá trị văn hoá, ẩm thực và trải nghiệm sinh hoạt cộng đồng đặc trưng Nam Bộ là một lợi thế cần được nghiên cứu, phát huy để tạo ra tính cạnh tranh của sản phẩm vùng so với các vùng khác…

Ngoài nỗ lực của ngành du lịch địa phương, cộng đồng du lịch, mỗi địa phương và cư dân phải chủ động khai thác tài nguyên bản địa trở thành sản phẩm, dịch vụ du lịch trên cơ sở liên kết, hợp tác với doanh nghiệp lữ hành, công ty du lịch trong và ngoài nước.

Dưới góc nhìn của chuyên gia lữ hành, ông Trần Thanh Nghị, Giám đốc Chi nhánh Cty Du lịch Bến Thành tại Cần Thơ đề xuất, phải tạo cho được điểm nhấn độc đáo cho tour du lịch với mỗi điểm đến có những đặc điểm riêng biệt không thể tìm thấy ở nơi khác. Phát triển sản phẩm du lịch dựa trên những yếu tố độc đáo này giúp tạo ra hình ảnh nhận diện rõ ràng, thu hút khách du lịch muốn trải nghiệm điều mới mẻ và khác biệt.

Ông Trần Thanh Nghị "hiến kế": Các tỉnh cần sớm liên kết tổ chức các tour/ tuyến đặc thù như "Tour homestay ở nhà dân" tại các tỉnh phù hợp như: Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang, Cà Mau; "tour khám phá miệt vườn" tại Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Cần Thơ, Hậu Giang; "tour khám phá chợ nổi" tại Cần Thơ, An Giang, Sóc Trăng; "tour lễ hội văn hóa" tham gia vào các lễ hội địa phương như Lễ hội Ok Om Bok của người Khmer hay Lễ hội Nghinh Ông người Hoa; "tour du dịch tâm linh" với Miếu Bà Chúa Xứ, Chùa Quan Âm Phật Đài, Nhà Thờ Tắc Sậy tỉnh Bạc Liêu; "tour du lịch địa lý" đến Đất Mũi Cà Mau; "tour giáo dục môi trường và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên" ở vùng rừng tự nhiên, Vườn Quốc gia, Khu dự trữ sinh quyển… Có như vậy mới đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách ngày nay.

"Khi du khách có những kỷ niệm và trải nghiệm tích cực, họ không chỉ quay lại trong tương lai mà còn giới thiệu cho bạn bè và gia đình, từ đó tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực cho điểm đến", ông Nghị bày tỏ.

Du lịch ĐBSCL không thiếu tiềm năng, mà thiếu sự phối hợp, tầm nhìn và đầu tư đúng mức. Để miền Tây không chỉ là vùng đất "đẹp để mơ" mà còn là điểm đến hấp dẫn, bền vững, các địa phương và nhà quản lý cần cùng nhau hành động.

Du lịch ĐBSCL cần một cơ chế mới, một tư duy vùng, một tổ chức điều phối hiệu quả và trên hết, cần sự vào cuộc quyết liệt từ các nhà lãnh đạo địa phương để hướng tới giá trị toàn vùng như viên ngọc sáng trong bản đồ du lịch Việt Nam và khu vực.

Do đó, quan trọng nhất lúc này là thực hiện có hiệu quả "liên kết không gian du lịch" và "tích hợp sản phẩm du lịch đặc thù vùng", cùng với chiến lược quảng bá du lịch đủ lớn ưu tiên đầu tư hạ tầng du lịch, nhân lực du lịch là các trụ cột của ngành "công nghiệp không khói" để du lịch vùng ĐBSCL thực sự cất cánh, đóng góp lớn cho phát triển kinh tế-xã hội của vùng, người dân sẽ tích cực tham gia và đươc thụ hưởng thành quả trong thời gian tới.

Khánh Minh - Lê Sơn