Bảo tồn Đa dạng sinh học cần sự tham gia tích cực của cộng đồng

Tại buổi Hội thảo giớithiệu “Kỷ nguyên Liên Hợp Quốc về Đa dạng sinh học “, do Tổng cục Môi trường tổ chức mới đây 17/3, ông Ahmed Djoghlaf, Tổng Thư ký Công ước Đa dạng sinh học nhấn mạnh rằng, mục tiêu của thập kỷ Đa dạng sinh học 2011- 2020 là giúp người dân ý thức được giá trị của Đa dạng sinh học. “Đa dạng sinh học là cuộc sống, là nền kinh tế và sự thịnh vượng của loài người. Không thể bảo tồn nếu không biết giá trị của nó”- ông Tổng Thư ký Công ước Đa dạng sinh học nói.

Người dân các nước phát triển cũng chưa hiểu biết nhiều về Đa dạng sinh học

Ông Tổng thư ký Công ước Đa dạng sinh học Ahmed Djoghlaf đã khiến những người tham gia hội thảo ngạc nhiên khi đưa ra những con số cho thấy không chỉ những nước đang phát triển, chậm phát triển, mà ngay cả những nước phát triển, người dân cũng hiểu biết rất ít về Đa dạng sinh học.

Ông cho biết, theo một khảo sát từ Liên minh châu Âu, có tới hơn 30% số người được hỏi, không nghe thấy từ Đa dạng sinh học. Tại một cuộc khảo sát ở nước Anh cũng có 30% số người không phân biệt được ong đất và ruồi.Một khảo sát ở Mỹ có 30% số người tham gia cho biết chưa bao giờ trèo cây. Năm 2009, cuộc khảo sát về nhận thức của người dân ở Nhật bản cũng cho con số 30% người dân được hỏi không nghe thấy từ Đa dạng sinh học.

“Đặc biệt nguy hiểm là giới trẻ đang sống trong thế giới ảo. Năm 2010, trong cuộc khảo sát trẻ em lứa tuổi từ 10 – 12 ở 10 quốc gia, 95% cho biết sở thích là internet, chơi gems và xem truyền hình. Vì thế đối tượng chủ yếu của kỷ nguyên là hướng tới trẻ em. ”- ông Ahmed Djoghlaf nói.

Không thể để nơi bảo tồn tốt nhất là nơi dân nghèo nhất

Đó là ý kiến của nhiều nhà khoa học đối với công tác bảo tồn Đa dạng sinh học. Việt Nam là một trong những nước sớm ký Công ước Đa dạng sinh học, đến nay đã mở rộng, phát triển được 164 rừng đặc dụng, bao gồm54 khu dự trữ thiên nhiên, 45 khu bảo vệ cảnh quan, 20 khu rừng nghiên cứu khoa học, 11 khu bảo tồn và 30 Vườn quốc gia. Tuy nhiên Đa dạng sinh học vẫn trong xu hướng suy thoái nhanh, số loài động thực vật hoang dã đang bị đe dọa giảm.

“ Một trong những nguyên nhân chính là chưa đánh giá đúng vai trò của cộng đồng trong bảo vệ Đa dạng sinh học” – TS Nguyễn Ngọc Sinh, Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam nói.

Trong 3 bài học rút ra được từ công tác bảo tồn Đa dạng sinh học ở nước ta, ông Nguyễn Văn Dũng, chuyên gia về quy hoạch rừng, đã nêu hai bài học liên quan đến vấn đề người dân tại khu vực bảo tồn. ”Bài học thứ nhất là ở đâu bảo tồn tốt nhất, ở đó người dân nghèo nhất. Bài học thứ 2 là quá nặng về bảo tồn, xem nhẹ phát triển, chưa chú ý tới lợi ích của người dân trong khu vực bảo tồn, nên chưa lôi kéo được cộng đồng tham gia bảo tồn”.

Trong 6 mục tiêu cụ thể của các định hướng hoạt động thực hiện Thập kỷ Đa dạng sinh học tại Việt Nam do TS. Phạm Anh Cường, Phó Cục trưởng Phụ trách Cục Bảo tồn Đa dạng sinh học (Tổng cục Môi trường) đưa ra có mục tiêu huy động được sự tham gia của cộng đồng và khu vực tư nhân vào bảo tồn Đa dạng sinh học. Và để đánh giá mục tiêu này, Cục Bảo tồn đã xây dựng 4 chỉ số đánh giá, gồm đa dạng mô hình cộng đồng và tư nhân tham gia hoạt động bảo tồn; sinh kế và thu nhập của người dân vùng đệm; số hộgây nuôi động vật, trồng thực vật hoang dã; mức độ hưởng lợi của người dân từ nguồn kinh phí thu được từ hoạt động trồng trọt, gây nuôi động thực vật hoang dã, các dịch vụ sinh thái.

Hy vọng những bài học từ thực tế và mục tiêu cần đạt tới sẽ là những đòn bẩy giúp cho người dân biết cách và được hưởng lợi từ công tác bảo tồn Đa dạng sinh học.

Thao Lan