Chuyển đổi số nhanh hơn, hiệu quả hơn, gần dân hơn

Động lực mới từ tầm nhìn chiến lược

Ngày 22/4/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 505/QĐ-TTg về Ngày Chuyển đổi số quốc gia, theo đó lựa chọn ngày 10 tháng 10 hằng năm là Ngày Chuyển đổi số quốc gia.

Hướng tới kỷ niệm Ngày Chuyển đổi số năm 2025, Bộ KH&CN đã công bố bộ nhận diện chính thức cho sự kiện năm nay, thể hiện tinh thần đổi mới, sáng tạo và kết nối của một Việt Nam số năng động.

Tại họp báo thường kỳ của Bộ KH&CN mới đây, ông Lê Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia nhấn mạnh: “Chuyển đổi số, cùng với khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành động lực mạnh mẽ định hình tương lai”.

Quan điểm đó được cụ thể hóa trong Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, xác định chuyển đổi số là đột phá chiến lược; đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số đạt 30% GDP và đến 2045 đạt 50% GDP. Chính phủ đã triển khai nhiều chương trình, kế hoạch, gần đây nhất là Nghị quyết 71/NQ-CP về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Năm 2024 ghi nhận nhiều kết quả nổi bật: Xếp hạng Chính phủ số của Việt Nam tăng 15 bậc, hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt gần 40%; doanh thu ngành CNTT đạt 2,772 triệu tỷ đồng (tăng 24%), xuất khẩu phần cứng – điện tử tăng 29%.

Hạ tầng số cũng được mở rộng mạnh mẽ: 99,3% thôn, bản có mạng di động băng rộng, tốc độ Internet di động đạt 146,64 Mbps (xếp hạng 20 thế giới), phủ sóng 5G đạt 26%. Đáng chú ý, 21,8 triệu chứng thư số đã được cấp, cùng 64 triệu tài khoản VNeID và 17,5 triệu thẻ căn cước công dân gắn chip – nền tảng cho các giao dịch điện tử an toàn, tiện lợi.

Hiện tất cả bộ, ngành, địa phương đều đã ban hành và triển khai kế hoạch CĐS giai đoạn mới theo định hướng của Nghị quyết 57-NQ/TW. Đặc biệt, nghị quyết này khẳng định: “Thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước”, đưa thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh trong phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và CĐS.

Thể chế số – nền móng cho một Việt Nam kiến tạo và tự cường

Việt Nam đang hướng tới mục tiêu không chỉ “thích ứng” mà còn “bắt kịp, tiến cùng và vượt lên” trong kỷ nguyên số. Muốn vậy, hành động quyết liệt về mặt thể chế là yêu cầu cấp thiết.

Hiện nay, Chính phủ đang khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý về chuyển đổi số, trong đó dự thảo Luật Chuyển đổi số do Bộ KH&CN chủ trì soạn thảo được coi là bước đi nền tảng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho tiến trình số hóa toàn diện.

Cục Chuyển đổi số quốc gia cho biết, dự thảo Luật đã thể chế hóa chủ trương xác định hạ tầng chuyển đổi số là hạ tầng chiến lược quốc gia, bao gồm hạ tầng số, hạ tầng công cộng và hạ tầng công nghiệp công nghệ số. Nhà nước ưu tiên đầu tư ngân sách, huy động xã hội hóa để hiện đại hóa hạ tầng số theo hướng đồng bộ, an toàn, bền vững và xanh, đặc biệt cho các dự án có giá trị kinh tế - xã hội cao.

Dự thảo Luật cũng mở rộng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số. Chi phí cho chuyển đổi số được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế doanh nghiệp; đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo, phát triển nền tảng số “Make in Vietnam” và xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh, bảo vệ người tiêu dùng, người lao động trên nền tảng số.

Những quy định này sẽ giúp giảm chi phí đầu tư, đặc biệt cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, tạo điều kiện tập trung vào nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động.

Về công nghệ, dự thảo nhấn mạnh phát triển và làm chủ công nghệ số, ưu tiên thuê, mua sắm sản phẩm, dịch vụ công nghệ số “Make in Vietnam” trong các dự án sử dụng ngân sách nhà nước. Đây được kỳ vọng là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam làm chủ công nghệ lõi, tạo ra giải pháp chuyển đổi số “may đo” cho các bài toán của Việt Nam – hiệu quả và bền vững hơn.

Hướng tới một Việt Nam số toàn diện

Với nền tảng thể chế đang được hoàn thiện, Việt Nam kỳ vọng hình thành ba trụ cột quan trọng trong kỷ nguyên số.

Thứ nhất, một Nhà nước kiến tạo, thông minh và không khoảng cách – nơi các quyết định quản lý, điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực, được hỗ trợ bởi AI và phân tích dữ liệu. Người dân, doanh nghiệp được phục vụ bằng dịch vụ công toàn trình, không giấy tờ, cá nhân hóa theo nhu cầu, tạo nên nền hành chính thống nhất và thân thiện.

Thứ hai, một nền kinh tế số năng động, cạnh tranh và tự chủ – nơi tài nguyên dữ liệu được khai mở, tạo sân chơi bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế. Các doanh nghiệp công nghệ “Make in Vietnam” sẽ tự tin vươn ra toàn cầu, còn doanh nghiệp vừa và nhỏ có cơ hội tham gia chuỗi giá trị số nhờ chính sách hỗ trợ và hạ tầng mở.

Thứ ba, một xã hội số nhân văn, bao trùm và an toàn – nơi con người là trung tâm của tiến trình chuyển đổi số. Mọi công dân, dù ở nông thôn hay thành thị, đều được tiếp cận kỹ năng số cơ bản, được bảo vệ quyền riêng tư và an toàn dữ liệu. Văn hóa ứng xử văn minh, nhân văn được lan tỏa trong không gian mạng.

Đáng chú ý, dự thảo Luật dành riêng một chương quy định về xã hội số, xác định nguyên tắc “lấy con người làm trung tâm” và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân trên môi trường số.

Các dịch vụ số cơ bản như danh tính điện tử, chữ ký số, tài khoản giao dịch điện tử sẽ được phổ cập rộng rãi; đồng thời có chính sách ưu tiên cho trẻ em, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số, bảo vệ quyền trẻ em và thiết lập khung ứng xử văn minh trên không gian mạng.

Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng “niềm tin số” – yếu tố then chốt giúp người dân, doanh nghiệp yên tâm tham gia, đóng góp và hưởng lợi từ tiến trình chuyển đổi số.

Trong giai đoạn tới, cùng với việc triển khai các nhiệm vụ theo Nghị quyết 57-NQ/TW, việc Luật Chuyển đổi số được thông qua và thực thi hiệu quả sẽ tạo hành lang pháp lý toàn diện, đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận và thụ hưởng thành quả của kỷ nguyên số một cách công bằng, an toàn và bền vững.

Thu Giang