Đừng "ép" trái chín

Lâu nay, việc lạm dụng hóa chất trong sản xuất, bảo quản, chế biến thực phẩm, nông sản đã thành một vấn nạn gây nhiều hậu quả tới sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, rất nhiều loại hóa chất làm chín trái cây đang được bán tùytiện, khiến cộng đồng lo ngại. Người dân vùng miệt vườn "hồn nhiên" cho biết, hóa chất làm chín trái cây có bán khắp nơi. Chuối, dứa, mãng cầu, dưa hấu... chỉ cần nhúng sơ qua sau hai ngày là chuyển sang màu vàng, ba ngày là chín đẹp, trông rất hấp dẫn.

Ngoài phương pháp nhúng còn có một phương pháp khác khá thủ công hơn là... chích. Chỉ cần pha thuốc với một ít nước và dùng ống xylanh chích, khoảng ba ngày một trái mít 10kg sẽ chín.

Vì lợi nhuận, nhiều thương lái chỉ cần có đủ hàng để cung cấp cho các công ty. Phương pháp chích được họ ưu tiên sử dụng. Họ đem xe đến mua mít già và... chích ngay tại chỗ. Mỗi chiếc xe 10 tấn họ đem theo chừng 3-4 chai là đủ chích toàn bộ.

Với trái xoài, một số nơi còn có thêm cách xịt thuốc. Thực tế, xoài trung bình bốn tháng mới cho quả chín, nhưng nếu dùng thuốc xịt lên thì chỉ cần khoảng ba tháng mười ngày là trái đã ngả màu vàng, sáng và đẹp. Khi đó, giá bán sẽ cao hơn bình thường 15-20%.

Tại các cửa hàng vật tư nông nghiệp ở các vùng "vựa trái cây" như: Tiền Giang, Cần Thơ, Bến Tre, Đồng Nai...chất làm chín trái cây được bày bán công khai với lượng hàng khá lớn. Hóa chất được đựng trong các chai nhựa 500ml với những cái tên: Sada, Trái Chín. Mỗi chai có giá bán chỉ 35.000 đồng.

Theo hướng dẫn sử dụng trên các chai thuốc này, người dùng chỉ cần pha 10-25ml hóa chất với 1 lít nước rồi nhúng trái cây xanh (trái cần chín) như xoài, mít, chuối, cam, quýt, bưởi, sầu riêng, nho, chôm chôm, sapôchê, thanh long. Sau 15-20 phút để khô, ủ chín. Đối với trái cà phê, tiêu xanh sau khi hái có thể phun sương lên bề mặt trái... Muốn làm tiêu trắng, người ta chỉ việc ngâm tiêu xanh 3-4 ngày rồi đem ra chà vỏ là thành tiêu trắng. Trung bình một bình hóa chất 500ml có thể sử dụng cho khoảng 5 tấn trái cây, riêng với mít sẽ được khoảng 1,5 tấn.

Để vận chuyển trái cây đi xa, người thu hoạch và nhiều thương lái thường thu hoạch trái xanh, cứng cho dễ vận chuyển. Khi củ quả đến chợ đầu mối, điểm phân phối, mới sử dụng hóa chất để làm chín. Một thương lái phân phối khoảng 5 tấn chuối mỗi ngày ở khu vực Biên Hòa, Đồng Nai cho biết, sau khi phân loại, cắt nhánh, buổi tối trước khi phân phối sẽ nhúng chuối vào dung dịch thúc chín.

Thuốc "ép" trái cây chín được dùng phổ biến như vậy, nhưng điều đáng ngại là chính người sử dụng cũng không biết đó là loại thuốc gì, độc hại ra sao? Được biết, để làm trái cây chín đồng loạt người ta dùng các chất ethylene, acetylene và ethephon. Thế giới sử dụng ethylene vì chất này không độc, nhưng hóa chất này đắt tiền hơn acetylene và ethephon. Acetylene đã bị cấm sử dụng ở nhiều quốc gia nhưng Ấn Độ, Pakistan , Bangladesh , Nepal , Việt Nam và một số nước khác vẫn dùng rộng rãi. Dân dã quen gọi acetylene là "khí đá", được sinh ra từ phản ứng của đất đèn calcium carbide (CaC2) với nước.

Đất đèn có chứa hợp chất của hydro với phosphorus rất độc, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người trong một thời gian dài. Nếu tiếp xúc với khí acetylene ở nồng độ trên 33% có thể bị ngất xỉu. Các triệu chứng của ngộ độc acetylene thường là khát nước, khó nuốt, cảm thấy yếu, ói mửa đôi khi có máu, cảm giác ngứa ngáy ở miệng, cổ họng hay mũi; cảm giác cháy rát da và có thể làm hỏng mắt vĩnh viễn... Ethephon cũng có tác dụng và tác hại tương tự acetylene. Nhưng do trái cây xông bằng khí ethephon thường bảo quản được lâu hơn so với khí acetylene sinh ra từ đất đèn nên người ta thích dùng ethephon hơn. Thực tế, chất ethephon đã bị cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ xếp vào danh mục độc chất loại 1 vì thử nghiệm cho kết quả gây kích ứng da. Ngoài ra, trên thị trường hiện nay còn xuất hiện rất nhiều loại hóa chất khác nhau. Ngay cả một số nhà khoa học cũng không biết rõ về các loại hóa chất này.

Theo các nhà khoa học, để đảm bảo an toàn thực phẩm, các nước tiên tiến trên thế giới hiện không dùng hóa chất trên nông sản, nếu có thì chỉ dùng những hóa chất đã qua thời gian thử nghiệm và có báo cáo chính thức rằng nếu dùng đúng định lượng, giới hạn thì không gây ảnh hưởng đến con người hoặc môi trường. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần có biện pháp kiểm tra và quản lý chặt chẽ, nghiêm cấm việc dùng các hóa chất độc hại can thiệp đến nông sản và thực phẩm để tránh những hậu quả trực tiếp và gián tiếp đến sức khỏe và môi trường sống của cộng đồng.

Bông Bông