Giám sát và ý nghĩa của giám sát thực hiện quyền lực

Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội tìm giải pháp nâng cao vai trò của UBTVQH đối với HĐND. Ảnh: VGP/Phương Liên

Theo PGS. TS Hoàng Văn Tú, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội, công tác giám sát, hướng dẫn hoạt động của HĐND là trách nhiệm và thẩm quyền của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã được ghi nhận trong Hiến pháp và các văn bản có liên quan.

Mặc dù đạt được những kết quả nhất định, nhưng hoạt động giám sát, hướng dẫn của UBTVQH đối với HĐND thời gian qua cũng bộc lộ một số bất cập. Có thể thấy cả về mặt pháp lý và thực tiễn đều đặt ra nhu cầu xác định rõ vai trò của UBTVQH trong giám sát, hướng dẫn HĐND nhằm nâng cao chất lượng hoạt động này trong thời gian tới. 

Với mục tiêu đó, Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội tổ chức hội thảo “Giải pháp nâng cao vai trò của UBTVQH trong việc giám sát, hướng dẫn hoạt động của HĐND”.

Tuy nhiên, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định phù hợp với thực tiễn, khắc phục những hạn chế, bất cập tạo cơ sở pháp lý, góp phần nâng cao vai trò giám sát, hướng dẫn của UBTVQH đối với  hoạt động của HĐND.

Những hoạt động Chính phủ tham dự như tham dự kỳ họp HĐND, xem xét các nghị quyết, báo cáo của HĐND cấp tỉnh, tổ chức hội nghị toàn quốc, hội nghị khu vực với sự tham dự đại diện Thường trực HĐND các tỉnh, thành phố để trao đổi kinh nghiệm thực hiện các văn bản của cơ quan Nhà nước cấp trên…

Giám sát thực hiện quyền lực

Theo ThS. Phạm Quý Đạt, Viện Luật So sánh (Trường ĐH Luật Hà Nội), giám sát là một trong những chức năng hợp lệ của cơ quan quyền lực Nhà nước ở Trung ương và cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương với các cơ quan hành chính cùng cấp với mình. Theo đó, chính quyền Trung ương  giám sát chính quyền địa phương trong việc thực hiện và áp dụng pháp luật, trong đó có những quy định của Hiến pháp, bảo đảm hiệu quả, tin cậy, minh bạch, trung thực.

Ông Phạm Quý Đạt nhấn mạnh giám sát của chính quyền Trung ương với chính quyền địa phương có ý nghĩa quan trọng, nhất là đặt trong bối cảnh của quản trị Nhà nước như hiện nay. Đây là phương thức để buộc cơ quan, cá nhân có trách nhiệm phải giải trình trước cơ quan, cá nhân khác. Giám sát cũng nhằm phát hiện, ngăn chặn việc lạm dụng quyền lực, các hành vi tùy tiện, bất hợp pháp của các quan chức, công chức ở Trung ương và địa phương.

Giám sát được áp dụng nhằm đánh giá chất lượng đầu ra của các nghị quyết, quyết sách, thẩm định chính sách hoặc việc thực hiện chính sách. Giám sát có thể phát hiện sự lãng phí, thiếu hiệu quả của chính sách, thực hiện chính sách.

Việc trao thêm quyền hành cho các cấp chính quyền địa phương là một hướng đi đúng theo xu hướng chung trong tổ chức bộ máy Nhà nước của các nước trên thế giới. Vì vậy, theo ông Phạm Quý Đạt, tuy chưa thực sự rõ nét, song những năm vừa qua Đảng và nhà nước ta đã thực hiện phân công, phân cấp quản lý nhà nước mạnh mẽ nhằm phát huy tính năng động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý và phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn.

Tuy nhiên, để tăng hiệu quả mạnh hơn nữa về công tác phân công và giám sát, ông Phạm Quý Đạt cho rằng cần có sự tách bạch trong phân công, giám sát theo chiều dọc và theo chiều ngang đối với các cơ quan Nhà nước từ Trung ương đến địa phương để tánh trường hợp một nhiệm vụ được phân công cho nhiều cơ quan nhưng không có cơ quan nào thực hiện hoặc cả hai cơ quan cùng thực hiện dẫn đến sự chồng chéo và kém hiệu quả.

Cũng theo ông Phạm Quý Đạt, quy định về chức năng giám sát của UBTVQH đối với HĐND tỉnh và chức năng hướng dẫn, kiểm tra của Chính phủ đối với HĐND tỉnh chưa thực sự hợp lý và thống nhất. Nên để chức năng giám sát, hướng dẫn và kiểm tra này cho UBTVQH thực hiện sẽ bảo đảm sự phân công và giám sát theo chiều dọc hiệu quả hơn.

Phương Liên