Hướng dẫn trường hợp trên đất bị cưỡng chế có tài sản

Vấn đề ông Ngữ hỏi, Luật sư Lê Văn Đài, Trưởng Văn phòng Luật sư Khánh Hưng - Đoàn Luật sư Hà Nội trả lời như sau:

Điều kiện cưỡng chế thu hồi đất

Theo quy định tại khoản 3 Điều 39 Luật Đất đai và Điều 32 Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thì việc cưỡng chế thu hồi đất chỉ được thực hiện khi có đủ các điều kiện:

- Có quyết định thu hồi đất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nhưng người có đất bị thu hồi không chấp hành;

- Quá 30 ngày, kể từ thời điểm phải bàn giao đất theo quy định;

- Sau khi đại diện của tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, UBND và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi đã vận động thuyết phục nhưng người có đất bị thu hồi không chấp hành việc bàn giao đất đã bị thu hồi cho Nhà nước và có biên bản ghi nhận về việc này;

- Có quyết định cưỡng chế thu hồi đất của UBND cấp huyện;

- Người bị cưỡng chế đã nhận được quyết định cưỡng chế. Trường hợp người bị cưỡng chế từ chối nhận quyết định cưỡng chế thì UBND cấp xã nơi có đất bị thu hồi thực hiện niêm yết công khai quyết định cưỡng chế tại trụ sở làm việc UBND xã. Việc giao hoặc niêm yết công khai quyết định cưỡng chế thu hồi đất phải được lập thành biên bản.

Trường hợp trên đất bị cưỡng chế có tài sản

Trước khi tiến hành cưỡng chế, tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế mời cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế đến làm việc để vận động, thuyết phục lần cuối; nếu cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế tự nguyện thi hành thì cơ quan chủ trì cưỡng chế lập biên bản ghi nhận sự tự nguyện thi hành.

Sau 15 ngày, kể từ ngày giao trực tiếp quyết định cưỡng chế hoặc ngày niêm yết công khai quyết định cưỡng chế mà người bị cưỡng chế không tự nguyện bàn giao đất thì UBND cấp huyện chỉ đạo, tổ chức lực lượng cưỡng chế thu hồi đất theo quyết định cưỡng chế đã ban hành và quy định của pháp luật.

Khi thực hiện cưỡng chế thu hồi đất phải có đại diện chính quyền địa phương, cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế và người chứng kiến. Trường hợp cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế cố tình vắng mặt thì vẫn tiến hành cưỡng chế nhưng phải có đại diện của chính quyền địa phương và người chứng kiến.

Trong trường hợp trên đất bị cưỡng chế có tài sản như: nhà cửa, vật nuôi, cây trồng, chuồng trại và các tài sản có giá trị khác…. thì tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế có quyền buộc cá nhân, tổ chức phải thi hành quyết định cưỡng chế, đồng thời yêu cầu người có tài sản tự chuyển tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế; nếu không tự nguyện thực hiện thì tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế yêu cầu lực lượng cưỡng chế đưa các cá nhân, tổ chức đó cùng tài sản ra khỏi khu đất cưỡng chế đến nơi ở tạm đã được bố trí trước.

Trường hợp cá nhân, tổ chức phải thi hành quyết định cưỡng chế từ chối nhận tài sản, tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế phải lập biên bản ghi rõ số lượng, chủng loại, tổ chức thực hiện trông giữ, bảo quản tài sản đúng theo quy định của pháp luật và thông báo địa điểm, thời gian để cá nhân, tổ chức có tài sản nhận lại tài sản.

Quá thời hạn 6 tháng, kể từ ngày nhận được thông báo đến nhận tài sản mà cá nhân, tổ chức có tài sản không đến nhận (trừ trường hợp có lý do chính đáng) thì tài sản đó sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.

Việc thi hành quyết định cưỡng chế thu hồi đất phải được lập biên bản và giao cho người bị cưỡng chế một bản. Trường hợp cá nhân hoặc tổ chức bị cưỡng chế không nhận thì tổ chức chủ trì cưỡng chế ghi chú vào biên bản là không nhận biên bản.

Cá nhân hoặc đại diện tổ chức bị cưỡng chế, tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế, đại diện chính quyền địa phương và người chứng kiến ký vào biên bản. Trong trường hợp có người vắng mặt hoặc có mặt mà từ chối ký biên bản thì việc đó phải ghi vào biên bản và nêu rõ lý do.

Trường hợp ông Nguyễn Xuân Ngữ có quyết định thu hồi đất nhưng không chấp hành đã bị cưỡng chế thu hồi đất là đúng quy định.

Theo quy định tại Quyết định 95/2008/QĐ-BNN ngày 29/9/2008 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành Quy chế nuôi gấu nuôi thì người có đủ điều kiện nuôi gấu nuôi tại địa điểm mới (bao gồm gấu ngựa, gấu chó), đăng ký được cấp giấy phép thì được nuôi.

Trường hợp trên đất bị cưỡng chế, ông Ngữ có tài sản là vật nuôi (gấu nuôi đã đăng ký) thì tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế yêu cầu ông tự chuyển vật nuôi ra; nếu ông không tự nguyện thực hiện hoặc vắng mặt thì tổ chức chủ trì thực hiện cưỡng chế lập biên bản ghi rõ số lượng, chủng loại vật nuôi, yêu cầu lực lượng cưỡng chế đưa vật nuôi ra khỏi khu đất cưỡng chế, gửi đến nơi có điều kiện nuôi nhốt tạm và thông báo địa điểm, thời gian để người có tài sản nhận lại tài sản. Quá thời hạn 6 tháng, kể từ ngày nhận được thông báo đến nhận tài sản (gấu nuôi) mà ông Ngữ không đến nhận thì tài sản đó sẽ bị xử lý theo quy định.

Nếu từ khi bị cưỡng chế đến nay ông Ngữ chưa được thông báo nhận lại tài sản, ông cần liên hệ với cơ quan tổ chức cưỡng chế để biết thông tin về tài sản của mình và làm thủ tục nhận lại. Chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo quản vật nuôi từ khi thực hiện cưỡng chế di chuyển gấu ra khỏi đất bị thu hồi đến khi nhận lại gấu ông Ngữ phải chịu trách nhiệm thanh toán.

Luật sư Lê Văn Đài

VPLS Khánh Hưng – Đoàn Luật sư Hà Nội

* Thông tin chuyên mục có giá trị tham khảo với người đọc, không dùng làm tài liệu trong tố tụng pháp luật.