Khai thác tiềm năng bauxite Tây Nguyên: Áp dụng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường

Xét về góc độ công nghệ trong việc khai thác bauxite, sản xuất alumnia tại Tây Nguyên, Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang khẳng định, công nghệ được lựa chọn đảm bảo hiện đại, thân thiện với môi trường, phù hợp với điều kiện của nước ta.

PV: Có ý kiến cho rằng kỹ thuật, công nghệ và nhân công khai thác dự án du nhập chủ yếu từ Trung Quốc. Thứ trưởng đánh giá thế nào về ý kiến này?

Thứ trưởng Lê Dương Quang: Dự án này là khai thác quặng bauxite, sản xuất alumina với nhiều gói thầu trong đó có gói thầu EPC (xây dựng, vận hành và chuyển giao hay còn gọi là chìa khóa trao tay) nhà máy sản xuất alumina được đấu thầu quốc tế rộng rãi và kết quả, Công ty Chalieco (Trung Quốc) đã trúng thầu.

Chúng tôi khẳng định, việc đấu thầu này được thực hiện đúng theo quy định, công khai, minh bạch. Trong quá trình thực hiện đấu thầu, Bộ Công Thương thường xuyên chỉ đạo, giám sát, và trong trường hợp cần thiết, chúng tôi báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng như ý kiến của các Bộ, ngành khác.

Xin nói thêm, đây không phải dự án liên doanh. Đến thời điểm này, chúng ta chưa thỏa thuận bất kỳ 1 dự án nước ngoài nào hoặc liên doanh nào về khai thác bauxite, sản xuất alumina tại Việt Nam.

Các dự án hiện nay đều do Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) là chủ đầu tư, đóng góp 100% vốn.

Công ty Chalieco  chỉ thực hiện vai trò nhà thầu EPC dự án Nhà máy alumina. Sau khi hoàn thành xây dựng (kèm theo việc đào tạo, chuyển giao công nghệ), họ sẽ bàn giao cho phía Việt Nam tiếp nhận để vận hành Nhà máy alumina.

Chủ đầu tư là Tập đoàn TKV dự kiến sử dụng 100% nhân công khai thác là người Việt Nam, ưu tiên người dân tộc và người địa phương.

Hiện nay, TKV đã cử hơn 700 người đi đào tạo. Chương trình đào tạo sẽ còn tiếp tục bởi mỗi dự án khi đi vào vận hành, khai thác cần 700 – 800 người lao động.

Vì thế, ý kiến cho rằng dự án dự kiến du nhập nhân công khai thác từ Trung Quốc là hoàn toàn không có cơ sở.

Còn trong quá trình thực hiện gói thầu EPC, nhà thầu Trung Quốc đã sử dụng khoảng 600 cán bộ, công nhân kỹ thuật của họ.

Theo kết luận của Bộ Chính trị, đối với 2 dự án Nhân Cơ và Tân Rai là sử dụng lao động trong nước, chỉ sử dụng lao động kỹ thuật nước ngoài khi cần thiết, Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo chủ đầu tư làm việc với nhà thầu trên tinh thần sử dụng tối đa lao động tại chỗ.

PV: Có ý kiến lo ngại công nghệ sản xuất alumnia áp dụng cho dự án Nhân Cơ và Tân Rai không phải công nghệ gốc, công nghệ nguồn và công nghệ của nhà thầu EPC Trung Quốc không phù hợp. Xin Thứ trưởng cho biết rõ hơn về công nghệ mà chúng ta lựa chọn?

Thứ trưởng Lê Dương Quang: Trong lĩnh vực sản xuất alumina - nguyên liệu luyện nhôm thì tất cả các nhà sản xuất lớn trên thế giới đều áp dụng công nghệ Bayer, đã được khẳng định qua gần 100 năm nay.

Hiện nay, Mỹ, Úc, Pháp đều áp dụng công nghệ này. Ý kiến cho rằng công nghệ lựa chọn đưa vào Nhân Cơ và Tân Rai không phải công nghệ gốc, công nghệ nguồn là không xác đáng. Chưa kể, suốt bao nhiêu năm qua, công nghệ này đã được cải tiến, nâng cấp, được hoàn thiện hơn.

Cả 2 dự án Nhân Cơ và Tân Rai đều lựa chọn công nghệ Bayer hòa tách bauxite ở nhiệt độ 145 độ C – áp suất 5 atm cho hiệu suất hòa tách đạt 85,5% và hiệu suất thu hồi alumina toàn bộ đạt 83,6%. Quặng bauxite Nhân Cơ và Tân Rai đã được lấy mẫu để thử nghiệm với công nghệ này và cho kết quả tốt.

Bên cạnh đó, về yêu cầu thiết bị đi theo công nghệ, chúng ta cũng đã ban hành đầy đủ các quy định. Trách nhiệm của Bộ Công Thương và các Bộ liên quan là kiểm tra, giám sát chặt chẽ thiết bị, công nghệ mà nhà thầu áp dụng có đảm bảo đúng yêu cầu đặt ra.

PV: Xin Thứ trưởng cho biết lộ trình nội địa hóa công nghệ bauxite và tiến tới công nghệ luyện nhôm?

Thứ trưởng Lê Dương Quang: Luyện nhôm là đích cuối cùng của khai thác bauxite. Hiện nay chúng ta vẫn phải nhập khẩu nhôm và dự báo nhu cầu nhôm của nước ta để phục vụ công nghiệp hóa hiện đại hóa là rất lớn.

Nhu cầu tiêu hao điện cho sản xuất alumina không lớn, bình quân khoảng 200 – 256 kWh/tấn. Nhưng, việc luyện nhôm lại yêu cầu một sản lượng điện rất lớn, khoảng từ 13.500 – 14.000 kWh/tấn nhôm.

Chỉ những nước có tiềm năng dồi dào về nguồn điện giá rẻ như thủy điện mới có thể triển khai điện phân nhôm hiệu quả.

Trong khi đó, chúng ta còn thiếu điện, giá điện công nghiệp bình quân cao và cũng để ưu tiên nguồn điện cho các ngành, dự án khác cấp bách hơn nên trước mắt, chưa thể tiến hành luyện nhôm.

Nhưng trong Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng bauxite giai đoạn 2007-2015, có xét đến 2025 đã tính tới luyện nhôm. Việc đầu tư nhà máy luyện nhôm được dự kiến trên cơ sở đầu tư đồng bộ tổ hợp Nhà máy điện - nhà máy điện phân nhôm vào giai đoạn sau năm 2010. Hiện nay, TKV đang triển khai các công tác chuẩn bị đầu tư cho dự án thủy điện Đồng Nai 5 để phục vụ cho dự án luyện nhôm.

Đức Tuân

Kỳ sau: Các bài học kinh nghiệm từ việc lập, thẩm định và trình duyệt Quy hoạch

Tin bài liên quan:

♦ Triển khai thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị về khai thác bauxite

♦ Kỳ 2: Khai thác bauxite Tây Nguyên: Đảm bảo hài hòa hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường

♦ Kỳ 1: Đánh thức tiềm năng bauxite để phục vụ phát triển kinh tế xã hội Tây Nguyên

♦ Kết luận của Bộ Chính trị về Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng bô-xít giai đoạn 2007 - 2015, có xét đến năm 2025

♦ Chủ trương phát triển công nghiệp khai thác Bauxite Tây Nguyên là đúng đắn, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ, đảm bảo môi trường