Mô hình kết nối tiêu thụ nông sản: Hình thành một nền nông nghiệp minh bạch

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan. Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Sự vào cuộc của các bộ ngành, trong đó có Bộ NN&PTNT với chương trình "Kết nối tiêu thụ nông sản - san sẻ yêu thương vượt qua đại dịch COVID-19”, sự nỗ lực của địa phương đã giúp nhiều nông sản, như vải thiều Bắc Giang, vẫn tiêu thụ thuận lợi trong dịch bệnh. Sau bài học tổ chức sản xuất ở Bắc Giang, Bộ trưởng tính toán cho mô hình kết nối tiêu thụ nông sản như thế nào trong tương lai, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Câu chuyện của quả vải thiều Bắc Giang, mà trước đó là Hải Dương là một gợi ý để chúng ta cùng suy nghĩ về hướng phát triển và tiêu thụ nông sản trong tương lai. Tôi có nói, việc kết nối tiêu thụ vải thiều ở Bắc Giang không phải là câu chuyện tiêu thụ được bao nhiêu tấn vải, mà quan trọng là sau đó rút ra được bài học gì, mô hình gì để mang lại giá trị bền vững trong tiêu thụ nông sản. Bộ NN&PTNT sẽ cùng các bộ, ngành, hội, đoàn thể tổng kết chương trình, xem đó như một kịch bản để chúng ta thường trực ứng phó khi có biến động trên thị trường.

Kể cả, nếu không có biến động thị trường thì từ mô hình này sẽ tạo ra sự thông suốt bằng một tư tuy mới – tức là chúng ta kích hoạt cả một hệ thống để kết nối thông tin, kết nối dữ liệu từ đầu cung đến đầu cầu. Một khi có thông tin dữ liệu minh bạch, thông tin phân tích đa chiều, có sự tham gia của đầu cung là ngành sản xuất ở các địa phương lên tới bộ chuyên ngành là Bộ NN&PTNT, đến hệ thống trung tâm phân phối nông sản, như vậy chúng ta sẽ có bức tranh minh bạch hơn để người sản xuất hiểu được nhu cầu của thị trường về sản lượng, quy chuẩn, về cách thức phân phối lưu thông.

Người tiêu dùng biết được xuất xứ, nguồn gốc nông sản, các trung tâm thương mại biết rõ được các vùng nguyên liệu ở trong từng thời điểm, không phải đợi đến lúc chuẩn bị thu hoạch chúng ta mới tính đến câu chuyện phân phối như thế nào mà phân phối đó phải được đặt trước với những dự báo.

Một điều nữa là chúng ta cần tính toán lại lịch thời vụ làm sao đừng đụng tới thời vụ của các nước mà chúng ta xuất khẩu sang. Cần có một bản đồ hệ thống thông tin giải quyết được về lịch thời vụ, chủ động được thông tin sản xuất, sản lượng, đầu cung… chắc chắn chúng ta sẽ giải quyết được tình trạng ùn ứ nông sản ở trong tình trạng có dịch COVID-19 và kể cả không có dịch.

Trong các giải pháp để thực hiện các mục tiêu, kế hoạch đặt ra, Bộ NN&PTNT cũng đề cập đến vấn đề chuyển đổi mô hình tăng trưởng trong nông nghiệp theo hướng kinh tế nông nghiệp tuần hoàn thích ứng với biến đổi khí hậu. Bộ trưởng có thể thông tin rõ hơn về vấn đề này?

Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Nền nông nghiệp của chúng ta đang là nền nông nghiệp sản lượng cao, giá cả cao nhưng kèm theo đó là chi phí cũng rất cao. Nếu làm kinh tế chúng ta không thể chỉ tính sản lượng hay tính trên doanh thu mà phải tính trên lợi nhuận.

Vì vậy, chúng ta phải tạo ra tư duy mới bằng cách kích hoạt cả hệ thống qua kết nối thông tin cung cầu. Khi kết nối và có dữ liệu minh bạch, đa chiều, từ người sản xuất, phân phối trong nước đến đơn vị quản lý chúng ta sẽ có bức tranh minh bạch hơn.

Cần chuyển tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Giá trị sản xuất nông nghiệp hiện nay thường tăng trưởng do tăng năng suất, điều đó chứng tỏ năng lực sản xuất của ta hiện đang rất tốt.

Tuy nhiên, sản lượng tăng có đồng nghĩa giá trị tăng hay không? Người nông dân liệu còn đủ lực để tái đầu tư, tái sản xuất trong tình hình đầu vào đang gia tăng như hiện nay không? Ví dụ, giá lúa đông xuân được mùa được giá nhưng đến tháng 5 sang vụ hè thu giá lúa lại có xu hướng giảm. Nhiều loại rau quả xuất khẩu khó khăn dù chất lượng tốt nhưng giá lại giảm, trong khi đó giá phân bón, giá thức ăn chăn nuôi lại tăng mạnh. Cả nước có đến 4.486 sản phẩm OCOP được công nhận 3 sao trở lên nhưng liệu có bao nhiêu người dân Việt Nam biết đến?.

Trong thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ ưu tiên những giải pháp gì để tiêu thụ nông sản, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Chúng ta đã đạt được kết quả khả quan trong 6 tháng đầu năm 2021. Trong thời gian tới, cần tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do để tháo gỡ rào cản và thâm nhập thị trường mới. Kịp thời giải quyết khó khăn về kỹ thuật, thuận lợi hóa thông quan, hạ tầng logistic. Mở rộng thị trường nông sản sang những nền kinh tế có cơ cấu sản phẩm bổ sung với Việt Nam như Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Liên minh châu Âu hay Trung Đông.

Cần đẩy mạnh tiêu thụ nông sản tại thị trường trong nước, tiêu thụ kịp thời nông sản cho người dân, khắc phục tình trạng dư thừa, giá giảm gây thiệt hại cho người sản xuất; dự báo và phối hợp với các địa phương xây dựng phương án hỗ trợ tiêu thụ kịp thời nông sản chính (vải, nhãn, cam, thanh long...); phối hợp tổ chức kết nối thu mua nông sản, đẩy mạnh tiêu thụ nông sản trong các hệ thống, chuỗi siêu thị lớn.

Tập trung phát triển, ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số; phát triển thương mại điện tử, tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp triển khai phân phối hàng hóa trên nền tảng thương mại điện tử.

Đỗ Hương (ghi)