Những điểm mới quan trọng của Nghị định 167/2025/NĐ-CP mang lại lợi ích cho doanh nghiệp

Đồng bộ pháp luật, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Từ tháng 12/2024 đến nay, nhiều chính sách mới về hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu được ban hành đã tạo chuyển biến rõ rệt, tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn pháp lý, qua đó tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu và góp phần hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025.

Trong số đó, việc sửa đổi Luật Hải quan và ban hành Nghị định 167/2025/NĐ-CP đã hình thành hệ thống quy định thống nhất, liên thông từ luật đến văn bản hướng dẫn thi hành. Đại diện Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cho biết các văn bản mới có mối liên hệ chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau; triển khai đồng bộ đã tạo tác động rõ rệt đối với cơ quan hải quan cũng như cộng đồng doanh nghiệp.

Nhờ quy định thống nhất và minh bạch, thủ tục xuất nhập khẩu được thực hiện thuận lợi hơn, thời gian thông quan được rút ngắn, chi phí tuân thủ giảm đáng kể; đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro, ứng dụng công nghệ thông tin và củng cố nền tảng pháp lý cho cải cách hành chính.

Mở rộng ưu tiên cho doanh nghiệp công nghệ cao, bán dẫn

Ngày 25/6/2025, Quốc hội thông qua Luật số 90/2025/QH15, sửa đổi nhiều luật liên quan, trong đó có Luật Hải quan. Các nội dung điều chỉnh được xây dựng trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển mạnh, yêu cầu cải cách thủ tục hành chính và tháo gỡ vướng mắc để hỗ trợ doanh nghiệp công nghệ cao.

Thực hiện các nghị quyết của Trung ương, Quốc hội và Chính phủ, Cục Hải quan đã rà soát hệ thống văn bản, đề xuất các chính sách đột phá nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là lĩnh vực công nghiệp bán dẫn – ngành được xem là động lực của giai đoạn phát triển mới.

Vì vậy, Luật Hải quan đã sửa đổi điều kiện áp dụng chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp công nghệ cao; doanh nghiệp mới thành lập từ dự án công nghệ cao; doanh nghiệp thực hiện dự án công nghệ chiến lược, trung tâm dữ liệu AI, thiết kế – sản xuất – đóng gói – kiểm thử chip; cũng như doanh nghiệp sản xuất phụ trợ trực tiếp cho công nghiệp bán dẫn.

Các doanh nghiệp này do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố, và đáng chú ý là không phải đáp ứng điều kiện về kim ngạch cũng như tuân thủ pháp luật trong 2 năm liên tục như doanh nghiệp thông thường. Bên cạnh đó, chế độ ưu tiên được áp dụng với hàng hóa liên quan đến lĩnh vực công nghệ cao, theo danh mục thống nhất với Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam.

Song song, để tháo gỡ vướng mắc về xuất nhập khẩu tại chỗ, Luật Hải quan bổ sung quy định kiểm tra, giám sát đối với loại hình này, nhất là trong mua bán giữa các doanh nghiệp chế xuất. Quy định mới giúp giảm thời gian, chi phí và ổn định chính sách.

Đặc biệt, Điều 47a bổ sung về hàng hóa xuất nhập khẩu tại chỗ cho phép xử lý chuyển tiếp đối với các tờ khai chưa hoàn tất trước ngày 1/7/2025, từ đó tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp tục thực hiện thủ tục.

Hiện cả nước có khoảng 1.400 doanh nghiệp chế xuất, trong đó hơn 100 doanh nghiệp thuộc lĩnh vực điện tử, công nghệ cao của các tập đoàn lớn. Các hiệp hội đánh giá thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ là chính sách hấp dẫn vì giúp rút ngắn quy trình, giảm chi phí logistics và hỗ trợ phát triển chuỗi cung ứng.

Bước tiến tới hải quan số, hải quan thông minh

Nghị định 167/2025/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Luật Hải quan về thủ tục, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan. Văn bản này thống nhất nhiều nội dung, đồng thời tạo nền tảng xây dựng mô hình hải quan số, hải quan thông minh đến năm 2030.

Ngoài việc bảo đảm minh bạch thủ tục, nghị định còn củng cố cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý, hoàn thiện quy định về trị giá hải quan, tăng cường thẩm quyền trong kiểm tra sau thông quan và chống buôn lậu, qua đó nâng cao mức độ tuân thủ.

Đáng chú ý, nhiều thủ tục được cắt giảm mạnh. Hồ sơ đối với hàng trung chuyển được bỏ bớt chứng từ; trách nhiệm người khai hải quan được đơn giản hóa; doanh nghiệp chỉ cần thông báo có cơ sở sản xuất, không phải nộp thêm các giấy tờ về quyền sử dụng mặt bằng hay báo cáo tài chính như trước.

Hơn nữa, nhiều loại giấy tờ như hợp đồng quá cảnh, thông báo hàng trả lại, văn bản của hãng tàu… cũng được bãi bỏ, chuyển sang xử lý trên hệ thống điện tử. Do đó, doanh nghiệp giảm đáng kể thời gian và chi phí.

Theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, hồ sơ xin áp dụng chế độ ưu tiên được chia hai nhóm. Nhóm doanh nghiệp thông thường giảm một loại hồ sơ, giảm khoảng 2% chi phí tuân thủ; nhóm doanh nghiệp theo Nghị quyết 57 giảm hai loại hồ sơ, tiết kiệm 4%.

Bên cạnh đó, điều kiện công nhận AEO đối với nhóm theo Nghị quyết 57 được nới lỏng, không xét kim ngạch và tuân thủ 2 năm liên tục. Cục Hải quan cũng thúc đẩy chương trình phù hợp chuẩn SAFE của Tổ chức Hải quan thế giới, tạo cơ sở mở rộng thỏa thuận công nhận lẫn nhau với các nước.

Một nội dung đáng chú ý khác là quy định hàng hóa xuất nhập khẩu tại chỗ theo hợp đồng với thương nhân nước ngoài, không phân biệt có hay không có hiện diện tại Việt Nam. Quy định này giải quyết triệt để vướng mắc nhiều năm qua.

Đặc biệt, nghị định thúc đẩy điện tử hóa hồ sơ. Trường hợp cơ quan chuyên ngành chưa cập nhật kết quả lên Cổng một cửa quốc gia, hải quan tạm chấp nhận bản chụp thông qua hệ thống điện tử, qua đó, thủ tục tiếp tục thông suốt, tránh ách tắc.

Thực tế triển khai cho thấy cộng đồng doanh nghiệp quan tâm lớn đến nghị định, chủ động góp ý, nêu vướng mắc và nhận được giải đáp kịp thời. Điều này giúp củng cố niềm tin, thể hiện vai trò đồng hành của cơ quan quản lý.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, doanh nghiệp cần chuẩn bị dữ liệu số hóa, nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, tăng cường quản trị rủi ro và tuân thủ. Việc chủ động thích ứng sẽ giúp tận dụng hiệu quả cải cách thủ tục, rút ngắn thông quan và giảm rủi ro phát sinh.

Anh Minh