Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không rõ nguồn gốc: Hậu quả khó lường

Thuốc bảo vệ thực vật bày bán tràn lan ở các phiên chợ vùng cao.

Dạo qua một số chợ phiên khu vực và chợ trung tâm của các huyện như: Si Ma Cai, Bắc Hà, Bát Xát và Mường Khương, chúng tôi thấy hầu như ở chợ nào cũng có người bán thuốc BVTV không rõ nguồn gốc, nhiều nhất vẫn là thuốc trừ cỏ và thuốc kích thích tăng trưởng… Có loại thuốc mà ngay cả người bán hàng cũng không thể gọi tên mà chỉ biết công dụng qua hình thức bao bì, chai, lọ...

Qua khảo sát của các cơ quan chức năng cho thấy ở Lào Cai hiện đang có trên 18 loại thuốc BVTV của Trung Quốc thẩm lậu qua biên giới được bày bán, tất cả đều không được phép sử dụng ở Việt Nam. Trong đó, có những loại thuốc mà ở Việt Nam đã cấm sử dụng từ những năm 1980 như: thuốc trừ sâu 666, thuốc trừ cỏ 2.4.5 T(Brochtox , Decamine , Veon ... ). Do đặc điểm của các loại thuốc thẩm lậu qua biên giới thường rẻ tiền, hiệu quả tức thời, nên người dân thích sử dụng.

Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm 2011, qua thanh tra, kiểm tra, các cơ quan chức năng của tỉnh đã thu giữ gần 600 lít thuốc BVTV (dạng dung dịch và trên 50 kg dạng bột) không rõ nguồn gốc của Trung Quốc sản xuất. Theo đánh giá, có thể số lượng thuốc BVTV bị thu giữ chỉ chiếm một phần nhỏ, bởi hiện nay trên 80% nông dân ở vùng trồng cây chuyên canh như: chuối, dứa và chè trên địa bàn tỉnh thường xuyên sử dụng thuốc BVTV của Trung Quốc, nên số lượng thuốc BVTV mà người dân sử dụng chắc chắn sẽ còn cao hơn.

Vừa qua, chúng tôi có dịp đến khảo sát tại các thôn: Na Lốc, Cốc Phương, xã Bản Lầu, huyện Mường Khương, đây được coi là vùng chuyên canh chuối, dứa lớn nhất tỉnh và một điều không lạ là hầu hết các hộ dân ở đây đều sử dụng thuốc BVTV của Trung Quốc. Từ thuốc trừ cỏ, thuốc trừ sâu đến thuốc kích thích sinh trưởng cho cây đều được người dân mua từ bên kia bên giới về để sử dụng. Quanh các khu vườn trồng chuối, trồng dứa đến bờ suối… chỗ nào cũng bắt gặp bao bì, vỏ chai lọ đựng thuốc BVTV mà người dân sau khi sử dụng vứt bừa bãi.

Nhiều nông dân không tuân thủ qui trình kỹ thuật trong khi sử dụng thuốc BVTVđã gây ảnh hưởng đến sức khỏe của chính bản thân.

Ông Thào Dìn, trưởng thôn Na Lốc và cũng là một chủ vườn chuối lớn nhất vùng Na Lốc - Cốc Phương cho biết: 100% số hộ trồng chuối, dứa ở đây dùng thuốc BVTV của Trung Quốc. Cũng theo ông Dìn, người dân ở đây sử dụng thuốc BVTV của Trung Quốc từ hàng chục năm nay, mọi người cũng biết dùng những loại thuốc này là rất độc hại, ảnh hưởng đến sức khỏe, đến môi trường, nhưng nếu không dùng thì chuối dứa không ra quả và sức đâu mà đi làm cỏ cho những khu vườn rộng hàng chục nghìn mét vuông.

Các loại thuốc trừ sâu, trừ cỏ đều có tính độc cao, nhất là các loại thuốc BVTB do Trung Quốc sản xuất. Do người dân không có hiểu biết cần thiết về thuốc BVTV, nên cứ vô tư sử dụng tràn lan mà không quan tâm đến tác hại và ảnh hưởng của nó đối với môi trường và con người. Đáng lo ngại hơn cả là đa số nông dân sử dụng thuốc BVTV không đúng kỹ thuật, không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân, không tuân thủ đầy đủ các quy định về sử dụng khi tiếp xúc với thuốc BVTV; hoặc khi phun thuốc họ không tính toán thời gian đủ để đảm bảo không còn lượng thuốc tồn dư trên sản phẩm nông sản mà thu hoạch trước mang bán ra ngoài thị trường, nên người sử dụng các loại nông sản này có thể bị ngộ độc dẫn đến tử vong, hoặc nhiễm độc từ từ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Bên cạnh đó, tình trạng người dân thiếu ý thức xả thải bừa bãi bao bì, chai lọ đựng thuốc BVTV sau khi dùng xong, có trường hợp còn vứt ngay đầu nguồn nước sinh hoạt đã ảnh hưởng tới chất lượng môi trường nước, ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.

Mới đây, tại thôn Na Lốc 4, xã Bản Lầu (Mường Khương), người dân phản ánh tình trạng nguồn nước bắt đầu có dấu hiệu bị ô nhiễm, nước giếng trong thôn có mầu lạ và mùi hôi khác thường, theo phán đoán, có thể nước giếng bị nhiễm thuốc bảo vệ thực vật. Hiện nhiều hộ dân ở đây không dám sử dụng nước giếng để sinh hoạt như trước đây, mà phải dẫn nước từ các khe nước cách thôn 3 đến 4 km về sử dụng, vào thời điểm mùa khô có hộ gia đình phải đi vận chuyển nước ở thôn khác về sử dụng.

Để quản lý tốt việc sử dụng thuốc BVTV, cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng. Trong đó, bên cạnh việc chú trọng tổ chức hướng dẫn nông dân tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc sử dụng thuốc BVTV, cần quan tâm kiểm soát chặt chẽ hoạt động kinh doanh thuốc BVTV, đặc biệt là ở khu vực biên giới và các huyện vùng xa, vùng cao.