Sự lãnh đạo của Đảng là yếu tố quyết định nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật

Trong phiên làm việc buổi chiều 12/10 tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đồng chí Nguyễn Hải Ninh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã có tham luận với chủ đề "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng pháp luật (XDPL)"; tóm tắt bằng 5 yêu cầu-5 quan điểm-5 kết quả-5 hạn chế-5 giải pháp.

Đổi mới thể chế là 1 trong 3 khâu đột phá chiến lược

‎Đồng chí Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh 5 yêu cầu tác động trực tiếp đến công tác XDPL, gồm: Đổi mới thể chế là 1 trong 3 khâu đột phá chiến lược; Đất nước bước vào kỷ nguyên mới, hướng tới thực hiện 2 mục tiêu 100 năm; thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp gắn với phân cấp, phân quyền; thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 2 con số; yêu cầu đổi mới tư duy XDPL từ "thiên về quản lý" sang vừa quản lý vừa kiến tạo phát triển.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, 5 quan điểm về XDPL được nêu tại Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị, gồm: Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng. Công tác XDPL là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế. Pháp luật phải tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong thực tiễn, trở thành lợi thế cạnh tranh, tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển. Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn hành pháp và pháp luật. Đầu tư cho XDPL là đầu tư cho phát triển. Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới năm 2023, mỗi điểm tăng trong chỉ số thể chế kéo theo mức tăng trưởng GDP trung bình từ 0,5-1% hằng năm, tùy vào quốc gia cụ thể.

Lần đầu tiên vai trò lãnh đạo trực tiếp của Đảng được thể chế hóa rõ ràng trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật

‎Về 5 kết quả, trong nhiệm kỳ qua, Đảng ủy Chính phủ đã lãnh đạo, chỉ đạo công tác XDPL đạt một số kết quả nổi bật. Một là, tham mưu ban hành nhiều nhất các văn bản của Đảng về công tác XDPL như: Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN; Nghị quyết 66, Quy định 178, Kết luận 119 của Bộ Chính trị; Thông báo 108 về kết luận của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm.

Hai là, lần đầu tiên vai trò lãnh đạo trực tiếp của Đảng được thể chế hóa rõ ràng trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Cơ chế lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp công tác XDPL, được thể hiện qua việc thành lập Ban chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật do đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng Ban; và Ban Chỉ đạo rà soát và xử lý vướng mắc trong hệ thống pháp luật của Chính phủ do Thủ tướng Chính phủ trực tiếp làm Trưởng ban; người đứng đầu các bộ, các đồng chí Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác XDPL, chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính sách, pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý. Ba là, đã ban hành số lượng lớn nhất văn bản quy phạm pháp luật trong một nhiệm kỳ. Nổi bật là Chính phủ đã tích cực tham gia sửa đổi Hiến pháp năm 2013; trình Quốc hội ban hành 121 luật, nghị quyết. Tại Kỳ họp Quốc hội thứ 10 sắp tới, dự kiến trình khoảng 55 luật, nghị quyết.

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 991 văn bản quy phạm pháp luật; góp phần tháo gỡ điểm nghẽn, hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch; tạo cơ sở pháp lý thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển kinh tế-xã hội của nhiệm kỳ.

‎Bốn là, đề cao tính công khai, minh bạch, dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật gắn với đẩy mạnh chuyển đổi số như: Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng và vận hành Cổng Pháp luật quốc gia với AI Pháp luật. Kết quả là từ ngày 31/5-10/10, có 926.452 lượt người truy cập và 143.427 câu hỏi được AI Pháp luật trả lời. Triển khai Hệ thống tiếp nhận trực tiếp phản ánh, kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật. Đến ngày 10/10, đã tiếp nhận 1.069 phản ánh, kiến nghị trong đó: Đã xử lý, trả lời 783 phản ánh, kiến nghị trên môi trường số.

Lần đầu tiên đã rà soát tổng thể, xác định rõ 787 điểm nghẽn pháp luật, trả lời công khai kết quả xử lý trên Cổng Pháp luật quốc gia; chuẩn bị triển khai hệ thống giám sát thực hiện Nghị quyết 66 theo thời gian thực...

Những cơ chế mới này rất thiết thực, được người dân, doanh nghiệp, chính quyền địa phương đánh giá cao. Bên cạnh đó, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành nhiều cơ chế ủy quyền lập pháp cho Chính phủ, giúp Chính phủ chủ động, linh hoạt xử lý nhiều vấn đề cấp bách trong hoạt động điều hành.

Năm là, việc kiểm soát quyền lực và kiểm tra, giám sát công tác XDPL được tăng cường. Công tác xây dựng pháp luật được triển khai thực hiện phân tách theo Quy định 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực…

‎Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng chỉ ra 5 tồn tại, hạn chế gồm: Việc thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng trong một số lĩnh vực còn chậm. Một số cấp ủy, người đứng đầu chưa nhận thức đầy đủ yêu cầu lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của cấp ủy, coi XDPL là công việc chuyên môn thuần túy, thiếu kiểm tra, giám sát. Một số văn bản pháp luật chưa đáp ứng yêu cầu của nền pháp luật kiến tạo, thúc đẩy phát triển; vẫn còn thiên về tư duy quản lý. Chưa định hình tổng thể cấu trúc hệ thống pháp luật của một đất nước phát triển; tính đồng bộ, thống nhất, ổn định và chất lượng soạn thảo một số văn bản còn hạn chế. Tình trạng nợ ban hành văn bản quy định chi tiết chưa được khắc phục triệt để.

‎Chú trọng công tác xây dựng chính sách từ sớm

5 giải pháp đối với công tác XDPL được Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh đưa ra gồm: Tiếp tục nâng cao trách nhiệm của cấp ủy và người đứng đầu. Trình cấp có thẩm quyền thông qua Đề án Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam, làm cơ sở xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ tới và chiến lược phát triển hệ thống pháp luật đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Chú trọng công tác xây dựng chính sách từ sớm; nâng cao hiệu quả công tác truyền thông chính sách.

Kiện toàn, sắp xếp, nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác XDPL và triển khai chế độ đặc thù.

Chuyển đổi số toàn diện, tập trung hoàn thiện cơ sở dữ liệu pháp luật quốc gia và các nền tảng số pháp luật dùng chung.

Phương Liên