Trà Vinh: Khai thác đất sét ở ruộng lúa - lợi bất cập hại

Thời gian gần đây, tình trạng nông dân “đua” nhau bán đất sét ở ruộng lúa cho các chủ lò chuyên sản xuất gạch ngói và gốm sứ đã diễn ra công khai tại xã Song Lộc, huyện Châu Thành (Trà Vinh). Điều đáng nói là chính quyền và các nhà quản lý ở địa phương gần như đứng ngoài cuộc.

23/04/2011 11:47

Tại các ấp Nê Có, Trà Uôn và Láng Khoét, xã Song Lộc, không khí lao động nơi đây như đại công trường, hàng chục tàu có trọng tải từ 30 - 40 tấn neo đậu chờ ăn hàng. Trên bờ, các loại máy nổ thi nhau nghiền đất sét, ép lại thành từng khối, chuyển xuống các tàu theo dây chuyền tự động, phá tan bầu không khí yên tĩnh của một vùng quê. Dọc theo các tuyến kênh, các loại phương tiện vận chuyển thủy lớn nhỏ ngược xuôi chở đầy đất sét khai thác từ ruộng đến các điểm tập kết máy nghiền, ép đất sét thành gạch bán thành phẩm (cối)… Theo thống kê chưa đầy đủ, địa bàn xã Song Lộc hiện có 23 cối đang hoạt động, sản xuất từ 4.000 - 5.000 viên gạch bán thành phẩm/ngày/cối, khai thác đất sét trên diện tích hơn 100 ha đất ruộng. Qua tìm hiểu, các chủ cối cho biết, nguồn đất sét ở xã Song Lộc ít tạp chất nên dùng làm gạch nung rất tốt, sản phẩm họ làm ra (gạch bán thành phẩm) được bán cho các chủ lò gạch nung ở hai tỉnh Bến Tre và Vĩnh Long. Nếu thuận tiện trong việc vận chuyển, họ mua với giá từ 11 - 12 triệu/công (1.000 m2); nếu ở xa, gặp khó khăn vận chuyển có giá từ 5 - 6 triệu đồng/công…

Lý giải về việc làm trên, các hộ bán đất đều cho rằng, ngoài tạo thêm thu nhập đáng kể cho gia đình, vấn đề quan trọng hơn là họ cải tạo được mặt đất ruộng một cách bằng phẳng, chủ động dẫn nước vào ruộng và thoát nước ra ngoài khi cần thiết. Hơn nữa, họ chỉ bán lớp đất sét nằm phía dưới và vẫn giữ lớp đất mặt có độ sâu khoảng 0,1 - 0,2 m nên không ảnh hưởng đến quá trình phát triển của cây lúa… Tuy nhiên, nhiều lão nông tri điền ở địa phương bức xúc cho rằng, nếu lấy đất sâu từ 0,4 m - 0,45 m sẽ làm mặt ruộng không đồng đều, tạo nên độ chênh lệch quá cao giữa các mặt ruộng ở nơi bán và không bán đất. Từ đó, toàn vùng sẽ gặp khó khăn trong điều tiết nước vì nếu cung cấp đủ nước cho những diện tích không bán đất sẽ gây ngập úng cho những nơi đã bán đất sét và ngược lại nếu cung cấp nước vừa đủ cho diện tích đã khai thác đất sét thì những diện tích còn lại sẽ bị thiếu nước tưới… Ngoài ra, trong quá trình khai thác đất sét sẽ “đánh thức” tầng phèn hiện “ngủ yên” trong đất nên việc xuất hiện tình trạng xì phèn gây hại cho cây lúa là điều khó tránh khỏi.

Trước những ý kiến trái ngược nhau, các ngành, các cấp có liên quan ở Trà Vinh cần sớm vào cuộc, tiến hành khảo sát, qui hoạch vùng khai thác đất sét theo định hướng phát triển chung của địa phương, từ đó đảm bảo hài hòa lợi ích giữa khai thác tài nguyên đất sét gắn với phát triển sản xuất nông nghiệp và kinh tế - xã hội toàn vùng theo hướng bền vững.

Huy Hoàng