CPI tăng thấp -tiếp nối thành công kiềm chế lạm phát

Như vậy có thể nói kiềm chế lạm phát là một trong những thành công nổi bật nhất trong 11 tháng năm 2013 và cũng được dự đoán là thành công nổi bật nhất trong cả năm nay.

Diễn biến CPI 11 tháng cùng kỳ từ năm 2004 đến nay. Nguồn số liệu: TCTK

CPI của tháng 11 tăng 0,34%, đã thấp hơn CPI của 3 tháng trước (tháng 8 tăng 0,83%, tháng 9 tăng 1,06%, tháng 10 tăng 0,49%) và thấp hơn của tháng 11 năm trước (tăng 0,47%).

CPI tháng 11 tính theo năm (tăng 5,78%) và bình quân 11 tháng năm nay so với cùng kỳ năm 2012 (tăng 6,65%) cũng đều thấp hơn các con số tương ứng của các tháng trước và các kỳ trước, tức là đều còn thấp hơn 7%.

Theo đó, dù xét dưới góc độ nào, thì CPI tháng 11 và 11 tháng năm nay cũng thuộc loại thấp so với các tháng trước và cùng kỳ nhiều năm trước. Nếu  tháng 12 tới không có những biến động đột biến về giá cả thế giới, về tỷ giá, về tăng tổng phương tiện thanh toán, tăng dư nợ tín dụng …, thì CPI cả năm nay chỉ ở mức 6,2-6,3%, cũng thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng của năm trước (6,81%) và đạt được mục tiêu tổng quát của Quốc hội (lạm phát thấp hơn năm trước). Nếu dự đoán trên là đúng, thì năm 2013 sẽ là năm đầu tiên CPI không lặp lại chu kỳ “hai năm tăng cao, một năm tăng thấp” của 9 năm trước đó.

Diễn biến CPI 11 tháng 2013 được nhận diện dưới các góc độ khác nhau.

Nhận diện dưới góc độ các yếu tố tác động đến tốc độ tăng CPI là chi phí đẩy, cầu kéo, tiền tệ- tài khóa và tâm lý), thì xu hướng chung của các yếu tố này là “kéo” CPI 11 tháng năm nay tăng thấp.

Trước hết là yếu tố chi phí đẩy trong 11 tháng qua, có 3 điểm đáng lưu ý. Lãi suất cho vay đã giảm xuống, hiện đối với nhiều ngân hàng thương mại, đối với nhiều đối tượng vay, lãi suất đã trở về với mức cách đây dăm sáu năm. Trong điều kiện ở các doanh nghiệp, vốn vay chiếm tới trên dưới 70% tổng số vốn hoạt động, thì lãi suất giảm đã góp phần kéo chi phí đẩy xuống theo. Nhiều khoản thu nộp ngân sách đã được cắt giảm, giãn hoãn cũng góp phần giúp doanh nghiệp giảm giá bán sản phẩm, hàng hóa. Giá nhập khẩu tính bằng USD năm trước đã giảm nhẹ (0,33%), 9 tháng năm nay giảm sâu hơn (2,26%), trong khi tỷ giá ổn định (bình quân năm trước tăng 0,18%, bình quân 11 tháng năm nay tăng 6,62%), đã làm cho giá nhập khẩu tính bằng VND không những không tăng mà còn giảm (giảm khoảng 1,7%).

Một yếu tố quan trọng khác là yếu tố tiền tệ, tín dụng- yếu tố trực tiếp và biểu hiện ra cuối cùng của lạm phát, thì tăng trưởng tín dụng thấp hơn tốc độ tăng huy động tiền gửi bằng VND (ước 10 tháng tăng 7,18% so với 14,06%), tức là tiền từ lưu thông trở về ngân hàng tăng cao hơn tiền từ ngân hàng ra lưu thông. Hệ số giữa tốc độ tăng tín dụng với tốc độ tăng GDP cũng giảm nhanh. Tiền ở ngân hàng vẫn có một phần quan trọng để mua trái phiếu Chính phủ...

Một yếu tố quan trọng không kém là yếu tố tâm lý kỳ vọng lạm phát cao tuy vẫn còn, nhưng đã không bị áp lực lớn như trước, khi giá vàng đao xuống, giá USD ổn định (sau 11 tháng, giá vàng giảm 21,76%, giá USD chỉ tăng 1,04%), thị trường chứng khoán mới phục hồi một bước, thị trường bất động sản vẫn “chưa thoát đáy vượt dốc đi lên”, lãi suất tiết kiệm đã đạt thực dương trong thời gian tương đối dài, nên tăng trưởng dư nợ huy động khá cao…

Nhận diện dưới góc độ thời gian, trong 11 tháng qua, từ tháng 3 đến tháng 7 có 2 tháng CPI giảm, 3 tháng tăng thấp và tính chung 5 tháng này chỉ tăng 0,09%, bình quân tăng chưa đến 0,02%/tháng- một tốc độ tăng hiếm thấy trong nhiều năm qua. Tháng 1, tháng 2 mặc dù nhu cầu tiêu dùng cho liên hoan, tổng kết, mùa cưới hỏi, lễ Tết, hội hè… cao và giá điện tăng trong cuối năm trước, giá dịch vụ y tế ở một số địa phương tăng, nhưng CPI tháng 1 tăng cũng không cao, chứng tỏ tổng cầu đã có dấu hiệu yếu ngay từ tháng Tết. Chỉ có 2 tháng 8, 9 tăng cao hơn, nhưng cũng chủ yếu do giá một số hàng hóa dịch vụ được điều chỉnh theo lộ trình giá thị trường.

Nhận diện dưới góc độ về nhóm hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng, trong khi nhóm lương thực, thực phẩm- nhóm chiếm tới 39,93% tổng chi tiêu dùng của dân cư, năm trước đã giảm sâu (lương thực giảm 5,66%), thì năm nay tiếp tục giảm trong nhiều tháng và tính chung 11 tháng chỉ tăng 4,57%, thấp hơn tốc độ chung; riêng lương thực chỉ tăng 0,75% và nếu tính bình quân 11 tháng năm nay so với cùng kỳ năm trước vẫn còn giảm 2,5%. Nhiều nhóm hàng hóa, dịch vụ khác giảm hoặc tăng thấp. Trong khi đó, giá dịch vụ y tế tăng tới 23,48%, giá dịch vụ giáo dục tăng tới 12,82%... Cùng một số tiền dành cho chi tiêu dùng, nếu loại hàng hóa, dịch vụ này tăng cao thì hoặc là phải rút bớt lượng tiêu dùng hoặc nếu không rút được, thì phải bớt số tiền chi tiêu cho các nhu cầu khác, hoặc nếu tiền ra nhiều thì mặt bằng giá sẽ cao lên.

Tuy lạm phát được kiềm chế, nhưng chưa thể chủ quan, lơ là, vì lạm phát cao có nguy cơ sẽ trở lại vào tháng cuối năm nay và những tháng đầu năm tới. Khi giá thế giới tính bằng USD tăng, nếu tỷ giá tăng và giá một số hàng hóa, dịch vụ là đầu vào tăng sẽ làm cho chi phí đẩy tăng cao. Tổng cầu sẽ tăng nếu đầu tư, tiêu dùng phục hồi vào cuối năm và đầu năm tới. Tốc độ tăng tín dụng cao lên và dồn vào cuối năm (ước 11 tháng tăng 9%, ước cả năm tăng 11-12%, tức là tháng 12 sẽ tăng tới 2-3%. Tâm lý kỳ vọng lạm phát sẽ tăng, nếu tỷ giá tăng, thì tốc độ tăng huy động tiền gửi sẽ chậm lại…

Minh Ngọc