Nền tảng vững chắc cho quan hệ Việt Nam-LB Nga

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tới sân bay Vnukovo, Thủ đô Moscow sáng 16/5. Ảnh: VGP/Quang Hiếu.

Báo Điện tử Chính phủ trân trọng giới thiệu bài viết của ông Trần Việt Thái, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược (Học viện Ngoại giao), phân tích những điểm nhấn trong chuyến thăm LB Nga của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc:

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chọn LB Nga làm chuyến công tác nước ngoài đầu tiên không chỉ vì nước Nga có vị trí đặc biệt trong trái tim nhiều người Việt Nam, mà hai nước đang có sự hội tụ rất lớn về các lợi ích kinh tế và thương mại bên cạnh các lợi ích an ninh truyền thống.

Chuyến đi của Thủ tướng đến LB Nga giúp chuyển đi một thông điệp là Việt Nam thực sự coi trọng quan hệ với Nga trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, thể hiện mong muốn đưa quan hệ Việt-Nga phát triển thực chất hơn nữa.

Hợp tác Việt Nam-LB Nga có ý nghĩa chiến lược lâu dài trong quan hệ hai nước, nhất là trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực có biến động như hiện nay.

Có thể thấy, quan hệ hai nước tập trung vào những lĩnh vực rất then chốt như an ninh quốc phòng, dầu khí, năng lượng và tới đây khi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-Liên minh kinh tế Á-Âu có hiệu lực, cơ hội mở ra với hai bên là rất lớn.

Việc LB Nga tạo điều kiện để mở ra cơ hội hợp tác về nông nghiệp như chế biến sữa, sản xuất rau sạch trong nhà kính… để cung cấp cho thị trường Nga là một trong những bằng chứng cụ thể chứng tỏ hai nước đang quyết tâm xây dựng mối quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện rộng mở và cân bằng.

Trước đó, trong chuyến thăm Việt Nam của Thị trưởng Moscow, phía Nga đã đồng ý sẽ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam vào đầu tư kinh doanh, nhất là xây dựng các khu công nghiệp, nông trại sản xuất nông nghiệp sạch. Điều đó cho thấy không chỉ có sự tương đồng về lợi ích, mà hai bên đã hình thành các cơ chế, đạt được những thỏa thuận nhất trí thúc đẩy hợp tác trong thời gian tới, và đó là đà để chuyến đi của Thủ tướng thành công hơn nữa.

Về năng lượng, hai bên ký được nhiều thỏa thuận để thúc đẩy hợp tác năng lượng giữa hai nước và với nước thứ ba. Sự hiện diện của các doanh nghiệp dầu khí Nga tại các khu vực đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam phù hợp với luật pháp Việt Nam và luật quốc tế là bằng chứng cho thấy sự hợp tác bền vững lâu dài, cùng có lợi giữa hai nước.

Quan hệ thương mại song phương Việt Nam-LB Nga hiện mới đạt khoảng 4 tỷ USD. Nếu so sánh với các đối tác khác như Trung Quốc, Mỹ, Nhật, Hàn Quốc… thì chưa thấm vào đâu do nền kinh tế Nga còn khó khăn và hai bên chưa khai thác hết tiềm năng. Nhưng đó cũng là dư địa để hai bên thúc đẩy quan hệ. Chuyến thăm LB Nga của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ là chìa khóa để mở rộng những cơ hội như vậy.

Đáng chú ý, Nga đã thể hiện quan điểm rõ ràng hơn về vấn đề Biển Đông: Ủng hộ và tôn trọng tự do, an ninh an toàn hàng hải, hàng không ở khu vực; ủng hộ giải quyết hòa bình các tranh chấp; ủng hộ sử dụng luật pháp quốc tế, trong đó có công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển; tôn trọng và thực hiện nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và hướng tới Bộ quy tắc ứng xử Biển Đông (COC).

Có thể thấy, hầu hết các nhân tố cơ bản trong quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Biển Đông đã được phía LB Nga đồng ý, nhất trí và tuyên bố công khai trong chuyến thăm của Thủ tướng.

Rõ ràng, chuyến đi của Thủ tướng không chỉ khẳng định Nga là đối tác có tầm quan trọng lâu dài, mà còn tạo sự khác biệt về chất, tạo sức bật trong giai đoạn mới, hướng tới quan hệ cân bằng hơn trong thời gian tới.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Dmitry Medvedev chứng kiến lễ ký kết hợp đồng chia sản phẩm dầu khí giữa Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam và Tổ hợp nhà thầu VSP PVEP Bitexco Sovico. Ảnh: VGP/Quang Hiếu

Góp phần duy trì và củng cố vị thế của một ASEAN năng động

Trong thời gian tới, ASEAN sẽ ngày càng có vai trò quan trọng trong chính sách hướng Đông của LB Nga vì Nga cần hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư với các nước Đông Á để vượt qua khó khăn trong nước.

Thời gian gần đây, LB Nga có nhiều động thái đẩy mạnh quan hệ với các nước khu vực như lần đầu tiên mở cửa vùng Viễn Đông cho các nước Đông Á; thúc đẩy quan hệ với ASEAN, hay đón tiếp một loạt lãnh đạo châu Á… Điều đó cho thấy từ sau cuộc khủng hoảng Ukraine cho đến nay, sự tương đồng về lợi ích phát triển giữa LB Nga và các nước Đông Nam Á ngày càng gia tăng.

Dự kiến Tuyên bố Sochi ngày 20/5 sẽ mở ra một chương mới trong quan hệ ASEAN-LB Nga. Điều quan trọng là hai bên cần có quyết tâm lớn hơn nữa, nhất là từ phía Nga, để nước này có thể đóng vai trò lớn hơn, tích cực và chủ động hơn trong các vấn đề khu vực. Quan hệ LB Nga-ASEAN phải là quan hệ đa dạng, cân bằng, và có tầm chiến lược.

Đây cũng là cơ hội để ASEAN khẳng định vị thế một tổ chức khu vực của các nước đang phát triển vừa và nhỏ thành công nhất, có thể tập hợp các nước lớn nhằm đa phương hóa quan hệ đối ngoại, duy trì khu vực này là khu vực mở, năng động, hòa bình, ổn định và phát triển.

Chuyến thăm chính thức nước Nga và dự hội nghị kỷ niệm quan hệ LB Nga-ASEAN cũng là cơ hội không thể tốt hơn để Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp gỡ, qua đó xây dựng quan hệ với các nhà lãnh đạo LB Nga và ASEAN.

Đồng thời, chuyến đi của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ góp phần quan trọng vào việc củng cố vị thế năng động của ASEAN trong quan hệ với các nước lớn.

Trần Việt Thái