Bàn giải pháp ‘lấp’ khoảng trống trong chính sách an sinh xã hội

Đây là nhận định được đưa ra tại hội thảo đánh giá 10 năm thực hiện chính sách an sinh xã hội Việt Nam giai đoạn 20212-2022: xu hướng và khoảng trống do Bộ LĐTB&XH phối hợp với các đơn vị tổ chức ngày 20/4.

Con người là trung tâm hệ thống an sinh xã hội

Theo Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội Bùi Tôn Hiến, từ khi Nghị quyết 15-NQ/TW được ban hành vào năm 2012, hệ thống an sinh xã hội ở Việt Nam đã dần được hoàn thiện và phát triển. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn cần được cải cách và củng cố hơn nữa, hướng đến mục tiêu an sinh xã hội cho tất cả mọi người.

Theo ông Bùi Tôn Hiến, hệ thống an sinh xã hội là "xương sống" của chính sách xã hội. Trong 10 năm qua, hệ thống an sinh xã hội nước ta đã tương đối toàn diện và đa dạng, ngày càng mở rộng về diện và đối tượng, hiệu quả được nâng cao bao gồm 4 trụ cột (nhóm chính sách) chính.

Thứ nhất là nhóm chính sách việc làm và giảm nghèo: Hỗ trợ người dân chủ động phòng ngừa các rủi ro thông qua tham gia thị trường lao động để có được việc làm tốt, thu nhập tối thiểu và giảm nghèo bền vững. 

Thứ hai là nhóm chính sách bảo hiểm xã hội: Hỗ trợ người dân giảm thiểu rủi ro khi bị ốm đau, tai nạn lao động, tuổi già… thông qua tham gia BHXH để chủ động bù đắp phần thu nhập bị suy giảm hoặc bị mất do các rủi ro trên. 

Thứ ba là nhóm chính sách trợ giúp xã hội, bao gồm chính sách trợ cấp thường xuyên và trợ cấp đột xuất. 

Thứ tư là nhóm chính sách dịch vụ xã hội cơ bản, giúp người dân tiếp cận các dịch vụ cơ bản về giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch và thông tin truyền thông.

Có thể kể đến những thành tựu nổi bật trong thực hiện chính sách an sinh xã hội trong 10 năm qua. Cụ thể, cả nước đang có hơn 1,3 triệu người có công hưởng trợ cấp hằng tháng; bình quân mỗi năm giải quyết chế độ trợ cấp cho từ 6.000-8.000 trường hợp, đưa hơn 580.000 lượt người có công đi điều dưỡng định kỳ. 

Thể chế thị trường lao động có nhiều đổi mới; bình quân hằng năm giải quyết việc làm trong nước cho khoảng 1,6 triệu lao động; đưa 100.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài. Tỉ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thấp (từ 2-2,2%). 

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững được thực hiện hiệu quả. Theo đó, mặc dù điều chỉnh nâng chuẩn nghèo nhưng tỉ lệ hộ nghèo vẫn liên tục giảm từ 7,9% năm 2016 xuống còn 2,23 % vào năm 2021…

Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Nguyễn Văn Hồi nhấn mạnh định hướng chính sách trong giai đoạn tới là lấy con người là trung tâm của quá trình phát triển. Các chính sách xã hội phải được xây dựng và triển khai thực hiện hài hòa, đồng bộ với các chính sách phát triển kinh tế. "Xác định đầu tư cho con người, cho chính sách xã hội là đầu tư cho phát triển để đạt được mục tiêu phát triển nhanh và bền vững", ông Nguyễn Văn Hồi khẳng định.

Chia sẻ về quan điểm này, bà Ingrid Christensen - Giám đốc Quốc gia ILO tại Việt Nam cho rằng để tiến tới an sinh xã hội cho toàn dân, Việt Nam phải tiếp tục dành những nỗ lực và nguồn lực đáng kể cho việc tăng cường hệ thống an sinh xã hội trên nhiều chiều cạnh khác nhau.

Tích hợp chính sách, giảm chồng chéo

Bàn về các giải pháp phát triển và hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội, chính sách xã hội trong thời gian tới, ông Bùi Tôn Hiến cho rằng cần tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, nâng cao nhận thức và hành động của toàn xã hội để triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững với 17 nhóm mục tiêu.

Cùng với đó, tiếp tục thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, về phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, về giảm nghèo bền vững, về ứng phó với biến đổi khí hậu, về giáo dục nghề nghiệp…

Đặc biệt, cần hiện đại hóa hệ thống quản lý, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách xã hội. Viện trưởng Viện Khoa học, Lao động và Xã hội cho rằng, giải pháp quan trọng là rà soát, tích hợp chính sách, giảm chồng chéo; thống nhất số hóa cơ sở dữ liệu.

Chia sẻ nhiều giải pháp phát triển hệ thống an sinh xã hội, ông André Gama, Giám đốc Chương trình An sinh xã hội của ILO Việt Nam cho rằng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như phối hợp và liên kết giữa các chính sách và các can thiệp khác nhau. Hệ thống an sinh xã hội cần nhạy cảm hơn về giới và phản ứng với diễn biến bất thường xảy ra như thiên tai, dịch bệnh. Thiết kế các chính sách và can thiệp dựa trên cách tiếp cận vòng đời. Đảm bảo an sinh xã hội không bỏ ai lại phía sau. Thúc đẩy sự tham gia của nhiều bên liên quan trong quá trình hoạch định chính sách an sinh xã hội…

Thu Cúc