Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa: Động lực để xây dựng nông thôn mới

Chủ trương hợp với lòng dân.

Trong những năm qua, kinh tế xã hội của Quảng Ninh nói chung, khu vực nông thôn nói riêng đã có những đổi mới toàn diện, sâu sắc: Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt khá, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ thương mại, kết cấu hạ tầng được đầu tư xây dựng mới và nâng cấp theo hướng hiện đại. Các chính sách của Đảng và Nhà nước được triển khai thực hiện có hiệu quả đã góp phần tăng trưởng kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội. Diện mạo nông thôn đã có nhiều thay đổi. Đời sống của người dân được cải thiện cả về vật chất lẫn tinh thần, tỷ lệ hộ nghèo giảm. Hệ thống chính trị được củng cố và tăng cường; quy chế dân chủ cơ sở ngày càng được phát huy; an ninh nông thôn, trật tự an toàn xã hội ổn định. Khu vực nông thôn đã và đang tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, củng cố an ninh quốc phòng và bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh.

Hội thi giã bánh dày, nét đẹp văn hóa của dân tộc Tày, huyện Tiên Yên.

Công tác bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh thời gian qua đã góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; nâng cao dân trí, xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy kinh tế-xã hội vùng nông thôn, vùng dân tộc, miền núi phát triển. Nhằm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Trung ương 5 (Khóa VIII) của Đảng, Chỉ thị số 39/1998/CT-TTg của Thủ tướng Chính Phủ về bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số ở Việt Nam, tỉnh Quảng Ninh đã có những chủ trương đúng đắn trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa tại các thôn, bản, khu phố trên địa bàn tỉnh. Trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XIII cũng đã đề ra nhiệm vụ “chăm lo phát triển văn hóa đồng bộ với kinh tế, coi văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng tinh thần, là động lực của sự phát triển kinh tế-xã hội”, “giữ vững và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống”. Cùng với đó, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định điều chỉnh, bổ sung Quy hoạch phát triển sự nghiệp văn hóa Thông tin đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020. Trên cơ sở đó, Quy hoạch bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 được xây dựng.

Môn thể thao đánh quay của dân tộc Sán Chỉ luôn được bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa.

Theo đó, công tác bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh được triển khai thực hiện hướng tới mục tiêu: Bảo tồn, phát huy những giá trị di sản văn hóa dân tộc, truyền thống của các dân tộc thiểu số. Tăng cường xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở vùng đồng bào các dân tộc thiểu số. Bảo tồn các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể, khai thác các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh. Xây dựng hệ thống các công trình văn hóa, trong đó ưu tiên hỗ trợ xây dựng tại các thôn, làng, bản. Nâng cao mức hưởng thụ văn hóa cho đồng bào các dân tộc thiểu số, cung cấp những sản phẩm văn hóa thông tin phù hợp.

Quy hoạch còn đề ra nhiệm vụ xây dựng 04 trung tâm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc truyền thống của 04 dân tộc: Dao, Tày, Sán Dìu, Sán Chay ở một số địa phương, nhằm thực hiện mục tiêu phát triển văn hóa, kinh tế du lịch và nâng cao đời sống dân sinh. Ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới xóa bỏ hủ tục lạc hậu trong vùng đồng bào các dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh.

Điệu múa cầu mùa của dân tộc Dao, Sán chỉ huyện Bình Liêu.

Trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa vật thể, tỉnh Quảng Ninh chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử văn hóa, di tích cách mạng, danh lam thắng cảnh, khu vực sinh thái như: Di tích đình Lục Nà (xã Lục Hồn, Bình Liêu), Di tích địa điểm chiến thắng Điền Xá trên đường số 4 (huyện Tiên Yên), Di tích lịch sử cách mạng Khe Lao (xã Lương Mông, Ba Chẽ), Sơn Dương, Bằng Cả (Hoành Bồ) và các di tích, danh thắng khác; bảo tồn bản, làng truyền thống; bảo tồn, phát triển kiến trúc nhà ở truyền thống; trang phục dân tộc truyền thống của các dân tộc; công cụ lao động sản xuất truyền thống; nhạc cụ, khí cụ, hàng thổ cẩm, đồ gốm sứ, các cổ vật, di vật quý còn đang lưu giữ trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh cũng như các vật nuôi, cây trồng truyền thống.

Môn kéo co truyền thống luôn thu hút đông đảo người dân đến xem và cổ vũ.

Công tác bảo tồn, phát triển văn hóa phi vật thể các dân tộc thiểu số được quan tâm thực hiện. Thời gian qua tỉnh Quảng Ninh đã tập trung thực hiện tốt công tác khảo cứu, sưu tầm, bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian (truyện cổ tích, ngụ ngôn, ca dao, tục ngữ, câu đố…), văn nghệ dân gian (hát, múa, nhạc), trò chơi dân gian, phong tục tập quán, lễ hội truyền thống, nghề thủ công truyền thống, văn hóa ẩm thực, tri thức dân gian các dân tộc thiểu số...

Tiền đề vững chắc để XDNTM.

Xây dựng thiết chế văn hóa ở Quảng Ninh đã đưa những con số, những chỉ tiêu trong các Nghị quyết của Tỉnh ủy, trong đề án của UBND tỉnh trở thành hiện thực sinh động trong đời sống của nhân dân các dân tộc trong toàn tỉnh. Đến nay cả 14 huyện, thị xã, thành phố với tổng số 186 xã, phường, thị trấn (11 thị trấn, 48 phường và 127 xã) đều xây dựng chương trình, kế hoạch, lộ trình thực hiện đề án. Sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp từ tỉnh xuống cơ sở được thể hiện ở cơ chế, chính sách cụ thể về đào tạo cán bộ, quy hoạch đất đai, hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở vật chất và tổ chức các hoạt động VHTT. Đặc biệt, mới đây tỉnh Quảng Ninh đã phân bổ 102,8 tỷ đồng để hỗ trợ có mục tiêu cho các huyện, thị xã, thành phố xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng thuộc chương trình XDNTM. UBND tỉnh cũng đã khuyến khích các huyện mở rộng diện tích để lồng ghép với các công trình văn hóa khác của thôn khu như: Đình làng, sân vui chơi, nơi tập luyện thể dục thể thao…

Nhà văn hóa của người dao Thanh Y xã Bằng Cả, huyện Hoành Bồ mới được tỉnh đầu tư xây dựng trên 10 tỷ đông.

Nhìn chung, trong những năm qua, việc triển khai đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã có sự chuyển biến mạnh mẽ. Đặc biệt, trong thời gian vừa qua, Quảng Ninh đã đồng loạt khởi công xây dựng các công trình phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí, thể dục thể thao của nhân dân trong tỉnh, như: Khởi công xây dựng Trung tâm thể thao Đông Bắc (phường Đại Yên, thành phố Hạ Long); nâng cấp, cải tạo Cung văn hóa Lao động Việt – Nhật; khởi công xây dựng Khu Văn hóa Thể thao cột 3 (thành phố Hạ Long)...

Để đạt kết quả đó, các địa phương trong toàn tỉnh đã thực hiện có hiệu quả Đề án của UBND tỉnh về “Xây dựng, cùng cố và phát triển các hoạt động VHTT”; Đề án “Xã hội hóa các hoạt động văn hóa tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2006-2010”, mà nòng cốt thúc đẩy là phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở cơ sở. Cùng với đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền từ tỉnh xuống cơ sở đã phát huy vai trò của quần chúng, tăng cường công tác xã hội hóa, huy động được mọi nguồn lực trong dân, thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm dân kiểm tra”, thu hút được các thành phần xã hội tham gia vào các hoạt động văn hóa, nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.

Nhà văn hóa thôn bản luôn phát huy hiệu quả trong việc tuyên truyền các chủ trương đường lối của Đảng, pháp luật Nhà nước. (Trong ảnh: Dạy tiếng Dao của người dân xã Bằng Cả)

Để chương trình ngày càng phát huy hiệu quả, đi vào thực chất, đồng thời là tiền đề vững chắc để hoàn thành các tiêu chí về chương trình XDNTM, tỉnh Quảng Ninh đang tiếp tục tập trung chỉ đạo thực hiện dự án đẩy mạnh xây dựng đời sống văn hóa. Trong đó trọng tâm là vận động nhân dân các dân tộc trong toàn tỉnh nhất là người dân vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp, cải tạo tập quán lạc hậu; đẩy mạnh phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Cùng với đó cần đẩy mạnh công tác xã hội hóa, huy động nguồn lực trong nhân dân thực hiện các mục tiêu của Chương trình như: Xây dựng nhà văn hóa thôn bản, xây dựng đội văn nghệ thôn bản, tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao cơ sở... phát huy vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo của nhân dân trong xây dựng đời sống văn hóa cơ sở./.