Bồ Đào Nha tung "phao" 6 tỷ USD cứu BES

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Bồ  Đào Nha Carlos Costa ngày 4/8 cho biết Chính phủ Bồ Đào Nha sẽ "bơm" 4,4 tỷ euro (khoảng 5,9 tỷ USD) để cứu BES đang gặp khủng hoảng trầm trọng và có nguy cơ vỡ nợ.

Theo kế hoạch giải cứu BES, ngân hàng này sẽ được tách thành hai ngân hàng nhỏ; trong đó một ngân hàng sẽ quản lý các tài sản có tính thanh khoản kém, các tài khoản có tính thanh khoản cao sẽ được tái cơ cấu vào ngân hàng mới mang tên Novo Banco. Theo đó, Novo Banco sẽ nằm trong sự kiểm soát của Quỹ Giải pháp - tổ chức do các ngân hàng Bồ Đào Nha lập ra theo điều kiện mà "bộ ba" chủ nợ gồm Liên minh châu Âu (EU), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) đưa ra trong gói cứu trợ Bồ Đào Nha vào năm 2012.

Theo báo cáo vừa được công bố, BES đã lỗ 3,57 tỷ euro chỉ trong 6 tháng đầu năm nay. Trong phiên giao dịch kết thúc tuần trước, giá trị thị trường của BES đã sụt giảm 1 tỷ euro ngay sau khi thông tin thua lỗ của ngân hàng này được công bố. Ngay lập tức, các cổ phiếu BES chính thức bị tạm ngưng giao dịch sau khi mất tới 75% giá trị chỉ trong vòng một tuần.

BES bắt đầu gặp khủng hoảng từ tháng trước sau khi có những nghi vấn xung quanh việc công ty mẹ Espirito Santo International (ESI) cố tình che giấu khoản lỗ 1,3 tỷ euro.

Cuối tuần trước, ESI đã phải đệ đơn xin bảo hộ cho các chủ nợ. Một cổ đông khác của tập đoàn này là Rioforte cũng không thể thanh toán được số nợ 847 triệu euro (1,146 tỷ USD) cho Portugal Telecom đúng hạn là vào ngày 15/7.

Giá cổ phiếu của BES đã giảm 73% tại Lisbon trong tuần trước xuống còn 12 xu euro, giá trị thị trường của ngân hàng này cũng chỉ còn 675 triệu euro trước khi buộc phải ngừng giao dịch trên sàn chứng khoán vào ngày 1/8 do giá cổ phiếu giảm quá mạnh.

Sự hỗn loạn về tài chính ở BES xảy ra đúng thời điểm Bồ Đào Nha vừa thoát khỏi chương trình cứu trợ phối hợp giữa EU và IMF, khiến nhiều nhà phân tích lo ngại cuộc khủng hoảng này có thế khiến nền kinh tế mong manh của Bồ Đào Nha càng điêu đứng hơn. Tăng trưởng kinh tế của nước này giảm mạnh 0,6% trong quý đầu năm. Bộ trưởng Kinh tế Bồ Đào Nha Antonio Pires de Lima ngày 21/7 đã thừa nhận rằng cuộc khủng hoảng đang "bủa vây" tập đoàn ngân hàng Banco Espirito Santo (BES) có thể ảnh hưởng đến đà phục hồi của nền kinh tế nước này.

Ngân hàng trung ương Bồ Đào Nha cũng khẳng định BES có đủ vốn để có thể trụ được trước bất kỳ thiệt hại nào do các vấn đề tài chính hiện nay. Tuy nhiên, những thông tin tiêu cực về BES được ví như gáo nước lạnh dội vào các nhà đầu tư khi đang háo hức chờ đợi kế hoạch tái cấu trúc của tập đoàn và là một cú sốc lớn đối với nền kinh tế Bồ Đào Nha vẫn đang chật vật thoát khỏi ảnh hưởng của cơn bão nợ công quần  đảo châu lục suốt 4 năm qua.

Việc chính phủ Bồ Đào Nha chi khoản tiền lớn để giải cứu BES khỏi sự đổ vỡ nhằm tránh những hệ lụy có thể gây ra đối với nền kinh tế vốn mong manh của quốc gia này cũng như với toàn bộ khu vực đồng tiền chung châu Âu. Theo giới quan sát, việc Chính phủ Bồ Đào Nha đưa ra gói cứu trợ trên chủ yếu để trấn an các chủ tài khoản nhằm ngăn chặn các hoạt động rút tiền ồ ạt ra khỏi ngân hàng.

Trước tín hiệu tiêu cực của BES, hai đại gia đánh giá tín nhiệm toàn cầu là Moody's Investors Service và Standard & Poor's Ratings Services (S&P) đã hạ bậc tín nhiệm tài chính của BES. S&P hạ 1 bậc tín nhiệm của BES xuống mức B , chỉ cách mức đầu cơ 1 bậc, kèm theo triển vọng tiêu cực. Trong khi đó, Moody's hạ tín nhiệm nợ dài hạn của BES xuống B3, đồng thời đưa ra những quan ngại về mức độ tín nhiệm của BES. Các công ty xếp hạng lưu ý có thể tiếp tục hạ bậc nợ dài hạn và xếp hạng tiền gửi ngân hàng của BES vì những rắc rối tài chính này.

Khi tuyên bố rút khỏi chương trình cứu trợ tài chính vào cuối tháng 5 vừa qua, nhiều nhà phân tích kinh tế đã đánh giá cao những gì Bồ Đào Nha đã làm được. Mặc dù vẫn phải vật lộn để thoát cuộc khủng hoảng nợ công, suy thoái kinh tế và sự phản đối của dân chúng vì những biện pháp "thắt lưng buộc bụng", kinh tế Bồ Đào Nha cũng như chi tiêu tiêu dùng đã có tín hiệu phục hồi từ cuối năm ngoái. Điều này đã góp phần cải thiện tình hình tài chính công, tăng trưởng kinh tế mạnh đã giúp tăng thu nhập cá nhân và giảm chi phí. Thâm hụt ngân sách nhà nước năm ngoái đã xuống mức 4,9%. Tỷ lệ thất nghiệp ở Bồ Đào Nha cũng đã giảm từ kỷ lục 17,7% vào đầu năm 2013 xuống còn 15,2% trong quý đầu tiên năm 2014. Nhưng thị trường tài chính Bồ Đào Nha mới chỉ ở mức tương đối thuận lợi, lòng tin của các nhà đầu tư mới chớm được khôi phục và xuất khẩu của Lisbon vẫn phụ thuộc rất lớn vào môi trường kinh tế chung của EU.

Nhiều nhà phân tích lo ngại cuộc khủng hoảng ngân hàng có thể khiến nền kinh tế mong manh của Bồ Đào Nha quay trở lại thời kỳ điêu đứng. Ngày 23/7, Bộ trưởng Kinh tế nước này Antonio Pires de Lima đã thừa nhận rằng: Khó khăn đang "bủa vây" tập đoàn ngân hàng BES có thể ảnh hưởng đến đà phục hồi của nền kinh tế. Trong khi đó, Tổng thống Bồ Đào Nha Anibal Cavaco Silva cho rằng các vấn đề tài chính đang ảnh hưởng tới bộ phận phi ngân hàng của BES có thể tác động nhất định tới nền kinh tế và các chủ nợ của tập đoàn có thể sẽ đứng trước những khó khăn lớn.

Cuộc khủng hoảng ở BES đã làm chao đảo các thị trường tài chính bên ngoài Bồ Đào Nha, tạo nên làn sóng bán tháo trên toàn châu Âu. Cổ phiếu của Banco Espirito Santo ngay lập tức giảm 19% trước khi bị tạm ngừng giao dịch trên sàn chứng khoán. Cổ phiếu của Espirito Santo Financial Group cũng giảm 8% trước khi ngừng giao dịch. Trên thị trường nợ, trái phiếu của Banco Espirito Santo tiếp tục lao dốc và ảnh hưởng đến cả trái phiếu do chính phủ Bồ Đào Nha phát hành.

Những vấn đề của hệ thống ngân hàng Bồ Đào Nha có thể ảnh hưởng sâu hơn đến thị trường nợ và khiến chi phí đi vay của các chính phủ tăng lên. Điều này làm chậm lại quá trình hồi phục kinh tế ở Eurozone./.

Nguyễn Chiến