Bước ngoặt mới trong cuộc khủng hoảng tài chính châu Âu

Ảnh minh họa

Với việc chính phủ Hy Lạp dự kiến hết tiền vào ngày 16/11 tới, cuộc khủng hoảng đồng euro là một vấn đề lớn tại Hội nghị các bộ trưởng Tài chính nhóm 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới G-20, khai mạc tại thành phố Mexico ngày 3/11.

Việc chính phủ Đức từ chối việc chi thêm tiền có nghĩa là khả năng vỡ nợ của Hy Lạp và sự đổ vỡ tài chính của châu Âu trở lại chương trình làm việc.

Trước hội nghị Bộ trưởng Tài chính G-20, Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schäuble khăng khăng yêu cầu Hy Lạp và các nước nợ nhiều khác tại khu vực đồng euro phải tiếp tục các chương trình thắt lưng buộc bụng. Trong một nỗ lực đánh lạc hướng sự chỉ trích của các cường quốc lớn khác, ông Schäuble nói rằng G-20 không nên chỉ tập trung vào khu vực đồng euro mà nên trực tiếp chú ý đến vách đá tài chính tại Mỹ và vấn đề nợ ngày càng tăng tại Nhật Bản.

Các số liệu thống kê mới nhất cho thấy chương trình "thắt lưng buộc bụng" của bộ ba Liên minh châu Âu (EU), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đang tạo ra một thảm họa kinh tế chưa từng thấy kể từ sau vụ Đại suy thoái những năm 1930.

GDP của Hy Lạp đã giảm tổng cộng 21,5% so với mức cao nhất năm 2007 và dự kiến sụt giảm thêm 4,5% vào năm tới. Do kinh tế sụt giảm nên tổng thu nhập của chính phủ từ tất cả các nguồn thậm chí còn không đủ trả lãi cho các khoản vay quốc tế. Nếu Hy Lạp tiếp tục được hỗ trợ hoặc cho vay tiền, thì toàn bộ số tiền đó sẽ tiếp tục chảy vào túi các nhà cho vay quốc tế chứ không làm giảm bớt được tình hình kinh tế khó khăn tại Hy Lạp.

Thảm cảnh Hy Lạp là biểu hiện rõ nét nhất của cuộc khủng hoảng đang lan khắp khu vực đồng euro. Tuần trước, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Italia Ignazio Visco đã cảnh báo rằng đất nước ông đã phải đối mặt với "vòng luẩn quẩn" của tăng trưởng yếu và thiếu niềm tin, với tỷ lệ thất nghiệp đạt mức cao nhất trong 13 năm qua, lên tới 35% trong giới trẻ khi các nhà máy đóng cửa, các công ty bị phá sản và chính phủ cắt giảm chi tiêu do chương trình "thắt lưng buộc bụng". Kinh tế Italia được dự báo sẽ giảm 2,4% trong năm nay, và tiếp tục sụt giảm trong năm 2013.

Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha cũng thực hiện các chương trình thắt lưng buộc bụng, đang hướng đến con đường giống của Hy Lạp. Cuộc khủng hoảng ngân hàng Tây Ban Nha vẫn chưa có cách giải quyết do Đức khăng khăng yêu cầu không sử dụng tiền từ các quỹ cứu trợ châu Âu để trả cho các khoản nợ cũ, mà chỉ để tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản vay mới. Nhà kinh tế Joseph Stiglitz đã loại trừ triển vọng phục hồi của châu Âu bởi vì các biện pháp thắt lưng buộc bụng cả gói của họ chắc chắn sẽ khiến kinh tế thêm suy yếu, trong khi châu Âu chưa có biện pháp nào để khuyến khích tăng trưởng kinh tế.

Các bình luận tài chính đang quảng bá luận cứ rằng có sự mâu thuẫn giữa các chương trình thắt lưng buộc bụng và chính sách của các ngân hàng trung ương, đang bơm hàng nghìn tỷ USD vào hệ thống tài chính toàn cầu. Trên thực tế, hai điều đó không có gì mâu thuẫn. Một điều kiện để ECB thực hiện các biện pháp kích thích tài chính là các chính phủ phải thực thi các biện pháp khắc khổ. Việc ECB và các ngân hàng trung ương khác cung cấp các khoản vốn "cực rẻ" không nhằm khuyến khích nền kinh tế thực, mà nhằm cung cấp các nguồn lực để các ngân hàng và tổ chức tài chính thu lợi nhuận thông qua việc đầu cơ. Hơn nữa, các biện pháp này đang tạo ra các điều kiện cho một cuộc khủng hoảng mới khi các ngân hàng trung ương trở nên phụ thuộc hơn vào các thị trường tài chính toàn cầu.

Trong khi cuộc khủng hoảng khu vực đồng euro đang bị thổi phồng do hành động của các chính phủ và các ngân hàng trung ương, nguồn gốc của cuộc khủng hoảng không phải do một thất bại chính sách, mà do sự sụp đổ của hệ thống tư bản chủ nghĩa toàn cầu. Giới lãnh đạo tư bản cầm quyền không tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng, mà tìm cách khiến cuộc sống của giai cấp công nhân trở lại khó khăn như hồi những năm 1930 và thúc đẩy chủ nghĩa phát xít, độc tài và chiến tranh./.

Mai Linh