Cần phân định rạch ròi giữa ĐH phi lợi nhuận và vì lợi nhuận

Ảnh minh họa

Ưu và nhược điểm

Theo GS Trần Phương, Hiệu trưởng trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, các trường ĐH tư thục hoạt động vì lợi nhuận có sẵn nguồn vốn lớn, cho phép xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị khang trang từ ban đầu. Tuy nhiên, do quyền quyết định phụ thuộc vào những nhà đầu tư nên khó tránh khỏi sự tranh chấp quyền lực, gây mất ổn định nội bộ, kiện cáo liên miên.

Cả bộ máy của nhà trường hoạt động xoay quanh chuyện làm thế nào thu hút được nhiều sinh viên để thu hồi vốn chủ đầu tư đã bỏ ra. Đầu vào chất lượng thấp của rất nhiều trường ĐH ngoài công lập thời gian qua chính là hệ quả của điều đó.

Nói như một đại diện của ĐH Phương Đông thì vì sức ép của lợi nhuận, người ta sẽ “cắt xẻo” vào học phí của học sinh, lương giáo viên, tiền đầu tư cơ sở vật chất hạ tầng.

Với các trường ĐH tư thục phi lợi nhuận, điểm yếu là vốn hoạt động trong những năm đầu hạn chế.

“Phải tích lũy từ 5-10 năm mới đủ vốn để xây dựng trường sở khang trang. Trong thời gian này nguồn vốn hoạt động chủ yếu dựa vào đóng góp của sinh viên và cán bộ, giáo viên nhà trường. Do đó, sức ép về tài chính cũng rất nặng nề. Nhiều trường ĐH ra đời nhưng chỉ có 1 ngôi nhà đi thuê để làm trụ sở. Tất tật từ giáo viên, cơ sở học hành, thiết bị, cán bộ quản lý đều đi thuê”, GS Trần Phương nhận xét.

Còn điểm mạnh của mô hình này là không có sự tranh giành quyền lực giữa các nhà đầu tư. Quan hệ giữa các cổ đông là quan hệ dân chủ và tập trung dân chủ. Có sự thống nhất cao, các nhà giáo dục (nhà quản lý, giáo viên) có tiếng nói.

Nguyên tắc phi lợi nhuận đảm bảo sự hài hòa của các lợi ích: Lợi ích của người góp vốn, lợi ích của học viên, lợi ích của cán bộ, nhân viên, giảng viên làm việc cho trường và lợi ích lâu dài của trường.

Nhiều trường như ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, ĐH Phương Đông sau 5 năm tích lũy nay đều có quy mô ổn định, cơ sở vật chất khang trang và chất lượng giáo dục được đánh giá cao.

Và thực tế cũng cho thấy, mô hình các trường phi lợi nhuận là nguyện vọng của rất nhiều nhà giáo, những người tâm huyết làm giáo dục, đáp ứng yêu cầu xã hội.

Cần chính sách riêng cho từng loại trường

Theo GS Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập, hệ thống các trường ĐH, CĐ ngoài công lập đã tồn tại được hơn 20 năm nhưng chưa xây dựng được tiêu chí để phân biệt hoạt động vì lợi nhuận và phi lợi nhuận. Các văn bản của nhà nước (Quy chế 61 và 63) hầu như coi các trường ĐH ngoài công lập hoạt động vì lợi nhuận trong khi bản chất và cơ chế hoạt động, mục tiêu hoạt động của 2 mô hình này là khác nhau.

“Các trường ĐH công lập, tư thục vì lợi nhuận và phi lợi nhuận, có sứ mệnh riêng nên cần tìm con đường riêng để tồn tại và phát triển. Điều quan trọng là cơ chế quản lý của nhà nước thông qua các quy định về điều lệ hoạt động của các loại hình ĐH này như thế nào”, GS Đỗ Hồng Quân nói.

Trong đó, các chính sách ưu đãi đối với các trường phi lợi nhuận phải gần giống với trường công lập, vì loại hình xã hội hóa này cần được ưu tiên hỗ trợ để phát triển và nhân rộng.

Do đó, cần gấp rút xây dựng hệ thống phân biệt các trường vì lợi nhuận hay phi lợi nhuận, kèm theo đó cần có hàng loạt chính sách tương xứng với từng loại trường. Qua đó, khuyến khích loại hình trường ĐH nay phát triển.

Nguyệt Hà