Khu vực đề xuất thành lập khu bảo tồn thiên nhiên Khe Nét nằm phía Tây Bắc tỉnh Quảng Bình, trên địa phận 3 xã Hương Hóa, Kim Hóa và Thuận Hóa, huyện Tuyên Hóa. Đây là khu vực đồi núi thấp từ 400 - 800m so với mực nước biển, nơi đây còn tồn tại nhiều kiểu rừng kín thường xanh mưa mùa nhiệt đới vùng thấp điển hình của dãy Trường Sơn và miền Trung nước ta. Những điều tra bước đầu của tổ chức Bảo tồn Quốc tế và Trung tâm Tài nguyên Môi trường Lâm nghiệp, Viện Điều tra quy hoạch rừng vào năm 1996, 2000, 2004 và 2009 cho thấy, mặc dù khu vực rừng khe Nét đã qua sử dụng nhưng vẫn tồn tại những giá trị cao về đa dạng sinh học. Cho đến nay đã thống kê được 703 loài thực vật bậc cao có mạch, 280 loài động vật có xương sống ở cạn. Trong số đó, có 39 loài thực vật, 58 loài động vật quý hiến đang bị đe dọa ở mức Quốc gia và toàn cầu như các loại thực vật Lát Hoa, Sến mật, Trai lý, Kim giao Trung bộ…và các loài động vật quý hiếm như Mang lớn, Voọc Hà Tĩnh, Gấu, Chà vá chân nâu, Gà lôi lam đuôi trắng…
Với những giá trị trên, Khe Nét đã được đề xuất là Khu BTTN trong hệ thống rừng đặc dụng vủa Việt Nam, với điện tích đề xuất là 22.000ha theo Quyết định số 192/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược quản lý hệ thống khu BTTN Việt Nam năm 2010.
Ông Phạm Hồng Thái, Chi Cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình cho biết: Trước những năm 1996, người dân đã khai thác lâm sản, săn bắt trên diện tích rừng Khe Nét khiến rừng bị suy thoái và chỉ còn một số vùng giáp ranh với tỉnh Hà Tỉnh còn nguyên vẹn. Nhưng sau 1996, cùng với công tác quản lý và chuyển toàn bộ khu vực này thành rừng phòng hộ và hạn chế khai thác, săn bắt. Một khi khu BTTN được thành lập thì mới có cơ hội bảo tồn và phát triển các giá trị đa dạng sinh học tiềm ẩn, đồng thời có nhiều hơn các cơ hội kêu gọi đầu tư.
Đối với khu vực rừng Khe Nước Trong thuộc huyện Lệ Thủy vốn dĩ rộng lớn, còn bảo tồn được một diện tích lớn kiểu rừng nhiệt đới thường xanh tương đối nguyên sinh trên vùng đất thấp. Kiểu rừng này rất hiếm ở nước ta nên năm 2008, UBND tỉnh Quảng Bình cùng lãnh đạo các ban ngành đã khảo sát, kiểm tra và đề nghị các ngành chức năng huyện Lệ Thủy để chuyển toàn bộ đề án rừng phòng hộ Khe Nước Trong thành khu BTTN. Trên cơ sở đó, Chi cục Kiểm lâm đã phối hợp với Trung tâm tài nguyên môi trường Lâm Nghiệp (Viện Điều tra quy hoạch rừng) tiến hành điều tra đánh giá các giá trị đa dạng sinh học tại khu vực Khe Nước Trong để có cơ sở thành lập khu BTTN.
Khu vực rừng Khe Nước Trong nằm giáp với biên giới Việt Lào và khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa (Quảng Trị), khu vực Khe Nước Trong bao gồm rừng nhiệt đới thường xanh nằm trong vùng sinh thái tự nhiên rộng khoảng 500.000 ha và còn tương đối nguyên vẹn. Đây là một trong những diện tích rừng tự nhiên liên tục rộng lớn nhất ở Việt Nam và chỉ còn thấy tồn tại ở một vài khu vực dọc biên giới Việt Lào và Tây Nguyên. Cho đến nay, nơi đây vẫn còn nhiều bí ẩn về đa dạng sinh học còn chưa được khám phá hết cần được bảo tồn. Theo những điều tra ban đầu cho thấy khu vực này có nhiều loài động vật quý hiếm như Bò Tót, Sao La, Mang Lớn, Hồng Hoàng, Trĩ Sao…Năm 2002, Khe Nước Trong được tổ chức Bảo tồn Chim thế giới công nhận là 1/60 vùng chim quan trọng và đặc hữu của Việt Nam.
Ông Phạm Hồng Thái cho biết thêm: Qua khảo sát tại hai khu vực này cho thấy nó có một tầm quan trọng lớn về môi trường, một khi được bảo vệ tốt nó sẽ như một vành đai bảo vệ sinh quyển của tỉnh. Ở hai địa phương Quảng Trị và Hà Tĩnh đã tạo dựng được các khu BTTN với những khu vực rừng có diện tích nhỏ hơn ở Quảng Bình nằm giáp ranh với Khe Nét và Khe Nước Trong. Do đặc thù đó nên chúng tôi đề nghị thành lập hai khu BTTN này để tạo thành một thể thống nhất và bảo vệ diện tích rừng đang ngày càng bị thu hẹp. Còn nếu như hai khu vực này chỉ dừng lại ở rừng phòng hộ thì sẽ dần suy yếu không phá huy hết tác dụng của cái nó vốn có.
Với những kết quả trong báo cáo của Chi cục Kiểm lâm Quảng Bình, UBND tỉnh Quảng Bình sẽ xem xét và gửi báo cáo lên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để sớm thành lập hai khu vực rừng này thành khu BTTN.
Nguyễn Đức Thọ