Cảnh báo thanh thiếu niên nhập viện do 'phong trào' giảm cân không kiểm soát

Giai đoạn có rủi ro cao khởi phát từ rối loạn ăn uống 

Chia sẻ với báo chí ngày 13/10, BSNT Ngô Tuấn Khiêm, Viện Sức khoẻ tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, Viện Sức khoẻ tâm thần có tiếp nhận không ít bệnh nhân ở tuổi thanh thiếu niên trong tình trạng ăn uống kém, chán ăn, giảm cân nhanh không giải thích được, tập thể dục quá mức, ám ảnh cân nặng… Điều đáng nói, người bệnh vẫn tiếp tục duy trì việc kiêng ăn, tập luyện cường độ mạnh sau khi được mọi người khuyên ngăn.

Một bệnh nhân nữ, 17 tuổi, có tiền sử khỏe mạnh. Bệnh nhân nhập viện do bị ngất, ăn uống kém. Bệnh diễn biến khoảng 6 tháng nay. Qua thăm khám cho bệnh nhân, các bác sĩ của Viện  phát hiện bệnh nhân có các triệu chứng: hạn chế năng lượng hấp thu vào cơ thể, nhận thức sai lệch và quan tâm quá mức về trọng lượng, hình dạng cơ thể.

Chỉ trong 6 tháng tự ăn kiêng và luyện tập thể dục cường độ cao, bệnh nhân giảm từ 62kg xuống 42kg, tức là giảm 1/3 trọng lượng cơ thể. Mặc dù nhiều người khuyên bệnh nhân ngừng ăn kiêng và luyện tập thể dục điều độ hơn nhưng bệnh nhân vẫn tiếp tục ăn uống rất ít, chỉ ăn một vài thìa cơm trắng vào buổi trưa và tối, sáng nhịn, ăn rất ít protein. Người bệnh lo sợ nếu không duy trì chế độ ăn và tập thể dục như cũ, cân nặng sẽ tăng lên và bị béo.

BSNT Ngô Tuấn Khiêm chia sẻ, có nhiều người đang nhầm lẫn giữa người ăn kiêng điều độ với việc ăn kiêng quá mức, thậm chí mắc bệnh chán ăn.

Người mắc bệnh có biểu hiện thường xuyên ăn kiêng nhiều đến mức cảm thấy đau khổ, lúc nào cũng ám ảnh mình chưa đẹp, phải nhịn ăn, tập cường độ mạnh hơn... đây là dấu hiệu của bệnh và cần phải đi khám.

ThS.BSNT Phạm Thị Nguyệt Nga, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cũng cho biết, rối loạn ăn uống là một tình trạng sức khoẻ tâm thần nghiêm trọng được đặc trưng bởi những rối loạn hành vi ăn uống cũng như những suy nghĩ và cảm xúc liên quan.

Thông thường, những người mắc rối loạn ăn uống phát triển mối bận tâm quá mức với thức ăn và chiều cao, cân nặng hoặc hình dáng cơ thể. Có 4 loại rối loạn ăn uống chính: chán ăn tâm thần, ăn vô độ tâm thần, cuồng ăn tâm thần, các rối loạn ăn uống khác.

Trẻ ở tuổi vị thành niên (tuổi khoảng 10-19) là giai đoạn có rủi ro cao khởi phát rối loạn ăn uống do nhiều thay đổi sinh học, tâm lý và xã hội.

Sự phối hợp của gia đình, nhà trường, cộng đồng đóng vai trò then chốt

Các bác sĩ khuyến cáo, việc thanh thiếu niên hiện nay quan tâm đến ngoại hình và hình ảnh cơ thể của mình là điều bình thường về mặt phát triển, nhưng việc giảm cân đáng kể hoặc thói quen ăn uống quá hạn chế không phải là giai đoạn bình thường của tuổi vị thành niên. Những thanh thiếu niên có hành vi như vậy nên được đánh giá về các tình trạng nghiêm trọng như rối loạn ăn uống.

Theo Viện Sức khỏe tâm thần, tỷ lệ mắc rối loạn ăn uống ở trẻ em và thanh thiếu niên (tuổi từ 11-19) là từ 1,2% (nam) đến 5,7% (nữ), với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng trong những thập kỷ gần đây. Trong đó, giai đoạn từ giữa đến cuối tuổi vị thành niên là giai đoạn đỉnh điểm của các rối loạn ăn uống và các triệu chứng của bệnh. Ở Hoa Kỳ, thanh thiếu niên (từ 13 đến 18 tuổi) có tỷ lệ mắc chán ăn tâm thần 0,3%. 

Nhiều người không bằng lòng với hình thể, luôn mong muốn giảm cân mạnh mẽ, dẫn tới lo âu, trầm cảm, rối loạn ám ảnh, cưỡng chế, dẫn tới giảm tự trọng, lo âu xã hội, áp lực học tập. Đó là những yếu tố gây áp lực tâm lý trong tuổi vị thành niên.

Rối loạn ăn uống ở tuổi vị thành niên không phải là sự lựa chọn hay lối sống, mà là một bệnh lý nghiêm trọng nhưng có thể điều trị được. Nếu phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo và đưa trẻ đến khám tại cơ sở chuyên khoa phù hợp thì bệnh hoàn toàn có thể điều trị và hạn chế biến chứng.

Trong quá trình điều trị, các bác sĩ nhấn mạnh sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng đóng vai trò then chốt, đồng thời nhấn mạnh việc truyền thông đúng cách, hỗ trợ trẻ trong bữa ăn và tránh thái độ kỳ thị.

Hiền Minh