Đặc sắc triển lãm ‘Lung linh sao Khuê’

Hình ảnh Khuê Văn Các tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám, Hà Nội

Bia tiến sĩ là loại văn khắc trên đá ghi lại danh tính của các vị khoa bảng đỗ đạt với mục đích: Ca ngợi hoàng triều, chính quyền phong kiến đương thời; tôn sùng Nho học; vinh danh người đỗ đạt; khuyên răn kẻ sĩ. Trong 4 mục đích trên, nội dung khuyên răn kẻ sĩ là đặc điểm độc đáo nhất của 82 tấm bia.

Ý nghĩa đề cao liêm sỉ, phẩm cách bậc sĩ phu không chỉ thể hiện qua ngôn từ hùng hồn, cương nghị và sắc bén mà còn thể hiện một cách dung dị, sâu lắng và trực giác bằng ngôn ngữ tạo hình điêu luyện. Chính vì đây là điểm quyết định hình thức nghệ thuật của 82 tấm bia tiến sĩ.

Xuất hiện trên hầu hết các tấm bia là hoa bảo tiên, loài hoa hư cấu từ hoa sen, hoa cúc và hoa mẫu đơn.

Hoa bảo tiên có nguồn gốc từ Phật giáo, thể hiện sâu sắc ý niệm về sự dung hòa, tích hợp các giá trị, cũng có thể gọi loài hoa này là biểu tượng ý vị cho tam giáo tịnh hành (hoa sen đạo Phật, hoa cúc đạo Lão, hoa mẫu đơn đạo Nho). Cùng với Khuê Văn Các, hoa bảo tiên phản ánh đầy đủ giá trị văn hóa Thăng Long - Đại Việt, hội tụ những giá trị tinh hoa của dân tộc và nhân loại để từ đây lan tỏa đi muôn phương.

Năm 2010, bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã được UNESCO trao tặng danh hiệu "Di sản Văn hóa thế giới" ở hạng mục Di sản Tư liệu thế giới khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Một năm sau đó, bia tiến sĩ tiếp tục được UNESCO ghi danh vào mục Di sản Tư liệu thế giới trên phạm vi toàn cầu.

Ngày 10/5/2012, toàn bộ di tích Văn Miếu- Quốc Tử Giám được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt và ngày 14/1/2015, 82 tấm bia tiến sĩ đã được công nhận là "Bảo vật Quốc gia".

Thu Hà (tổng hợp)