Đánh giá hiệu quả mô hình đổi mới nông trường quốc doanh

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh phát biểu trong chuyến khảo sát tình hình nông- lâm trường quốc doanh tại Thanh Hóa - Ảnh: VGP/Xuân Tuyến

Mô hình công ty TNHH hai thành viên

Tại tỉnh Thanh Hóa, hiện có 2 công ty THNN hai thành viên trở lên được hình thành trên cơ sở chuyển đổi 2 nông trường quốc doanh Sao Vàng và Hà Trung.

Năm 2006, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa ra Quyết định chuyển đổi Nông trường quốc doanh Sao Vàng, cho phép Nông trường sử dụng nguyên trạng đất đai, lao động, tài sản để cùng Công ty CP Mía đường Lam Sơn thành lập Công ty TNHH hai thành viên Lam Sơn – Sao Vàng, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp. Trước đó, từ năm 2003, mô hình này đã được thực hiện thí điểm.

Tổng vốn điều lệ tại thời điểm góp vốn thành lập là 20 tỷ đồng, trong đó vốn nhà nước do Nông trường Sao Vàng đại diện bằng tài sản là 1,83 tỷ đồng, chiếm 9,5% vốn điều lệ. Vốn Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn góp bằng tiền mặt là hơn 18 tỷ đồng, chiếm 90,5% vốn điều lệ.

Công ty liên doanh không hoạt động trong lĩnh vực sản xuất đường mà tập trung vào trồng trọt, chăn nuôi các loại cây con giống và thực phẩm; chế biến và kinh doanh các sản phẩm từ trồng trọt và chăn nuôi, sản xuất, kinh doanh các loại phân bón, vật tư phục vụ nông nghiệp…

17 đội sản xuất của Nông trường Sao Vàng được chuyển đổi thành 4 Xí nghiệp nguyên liệu, trong đó có 5 trạm nguyên liêu, trạm chuyên đầu tư sản xuất mía giống.

Về đất đai, Công ty hiện đang được giao quản lý 2.100 ha, trong đó có 1.665 ha đất nông nghiệp. Đất đai được giao khoán cho công nhân trong biên chế, người dân địa phương.

Sau gần 9 năm hoạt động, mô hình Công ty TNHH hai thành viên Lam Sơn – Sao Vàng đã đem lại hiệu quả tương đối rõ, sản xuất được phát triển tăng cao liên tục; cơ cấu kinh tế từng bước chuyển dịch tích cực, ngành nghề dịch vụ được mở rộng; vốn và tài sản, cơ sở vật chất kỹ thuật được đầu tư đáp ứng yêu cầu sản xuất phát triển; đất đai được quản lý chặt chẽ và sử dụng có hiệu quả; năng suất cây trồng tăng lên nhờ ứng dụng có hiệu quả tiến bộ kỹ thuật mới, cơ giới hóa sản xuất.

Ảnh: VGP/Xuân Tuyến

Tính đến 30/9/2011, tổng tài sản của công ty đạt gần 76,5 tỷ đồng, tăng gần 5 lần so với trước chuyển đổi. Năm 2012, doanh số dự kiến đạt 121 tỷ đồng, tăng 7,1 lần so với trước chuyển đổi. Nộp ngân sách năm 2011 là 1,4 tỷ đồng so với 55 triệu đồng năm 2003. Thu nhập bình quân đầu người tăng 5 lần, đạt 3 triệu đồng/tháng.

Khó khăn lớn nhất là thiếu vốn

Nông trường quốc doanh Thống Nhất được thành lập năm 1957, trực thuộc Bộ Quốc Phòng. Năm 1995, nông trường được chuyển giao về cho tỉnh Thanh Hóa quản lý. Năm 2020, Nông trường được chuyển đổi thành công ty TNHH một thành viên Thống Nhất Thanh Hóa.

Hiện tại công ty đang quản lý sử dụng hơn 2.494 ha đất, trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 1.852 ha, đất lâm nghiệp 154 ha.

Theo báo cáo, toàn bộ diện tích đất do công ty quản lý không có hiện tượng tranh chấp, lấn chiếm.

Sản xuất nông nghiệp được tăng cường đầu tư theo hướng đi vào chiều sâu, liên kết với các cơ sở nghiên cứu, đào tạo để đưa giống mới (mía, cao su, lúa…), ứng dụng công nghệ vào sản xuất; liên kết tiêu thụ sản phẩm với các đơn vị bạn để có đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Sản xuất trong các năm qua liên tục tăng trưởng với tốc độ cao, doanh thu năm 2011 đạt 130 tỷ đồng, tăng gần 4 lần so với thời điểm đổi mới mô hình từ nông trường sang công ty cổ phần. Thu nhập bình quân của người lao động năm 2012 ước đạt 3,5 triệu đồng/năm.

Khó khăn lớn nhất của công ty là thiếu nguồn vốn cho đầu tư sản xuất, quy hoạch và cải tạo đồng ruộng, xây dựng hệ thống thủy lợi phục vụ nông nghiệp. Trong điều kiện đất đai bằng phẳng, chất lượng tốt, có điều kiện áp dụng cơ giới hóa và sản xuất công nghệ cao nhưng hạn chế về vốn khiến công ty không thể đột phá mà chỉ có thể sản xuất một số cây trồng truyền thống như mía, dứa, cao su, do vậy, hiệu quả sử dụng trên diện tích đất là chưa cao.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cùng đoàn công tác Chính phủ cũng đã nghe báo cáo về mô hình Hiệp hội mía đường Lam Sơn được hình thành trên cơ sở liên kết giữa Công ty Cổ phần Mía đường Lam Sơn với một số nông trường quốc doanh và ngân hàng NNPTNT. Đến nay, Hiệp hội đã có hơn 1.000 hội viên là nông dân trồng mía. Chính những hội viên này là nòng cốt trong mối quan hệ liên kết hợp tác giữa nhà máy với gần 30.000 hộ nông dân trên vùng mía đường Lam Sơn. Trong Hiệp hội, doanh nghiệp đóng vai trò là bà đỡ, hỗ trợ nông dân phát triển, ứng dụng khoa học kỹ thuật để thâm canh, tăng năng suất.

Tổng kết, đánh giá để nhân rộng

Phát biểu kết luận tại cả hai cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh đánh giá cao hiệu quả của mô hình chuyển đổi, sự chủ động, sáng tạo trong áp dụng mô hình mới khi đổi mới hoạt động của nông trường quốc doanh với mục tiêu quan trọng nhất là bảo toàn, phát huy hiệu quả sử dụng đất, nâng cao đời sống của cán bộ, nhân viên nông trường quốc doanh, nhân dân trong vùng.

Ảnh: VGP/Xuân Tuyến

Phó Thủ tướng cũng đánh giá cao sự sâu sát của lãnh đạo địa phương, lãnh đạo doanh nghiệp trong việc nghiên cứu, áp dụng những mô hình, cách làm mới.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cũng cho rằng còn nhiều nội dung cần tiếp tục được phân tích, đánh giá một cách thấu đáo. Theo Phó Thủ tướng, thực hiện quy hoạch sản xuất một cách cụ thể, chất lượng, chỉ ra được từng cây, con, phương thức sản xuất phù hợp nhất với điều kiện địa phương chính là yếu tố then chốt nhất trong đổi mới hoạt động của nông trường quốc doanh.

Đối với mô hình công ty TNHH hai thành viên, Phó Thủ tướng cho rằng đây là mô hình rất mới, do vậy cần tiến hành đánh giá, tổng kết một cách rất kỹ lưỡng để đảm bảo một mặt tuân thủ đúng các quy định hiện hành, một mặt phát hiện những cách làm hay, mới, từ đó thí điểm, nhân rộng.

“Có thể sẽ cho thí điểm, nhưng mô hình cụ thể, tỉ lệ vốn góp, sở hữu… cần phải được tính toán lại một cách khoa học, chắc chắn, đảm bảo tính chặt chẽ, bền vững” Phó Thủ tướng nói.

Đối với các mô hình liên kết đã khẳng định hiệu quả, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cũng đề nghị tỉnh Thanh Hóa tiếp tục cho rà soát, đánh giá lại để hoàn thiện mô hình.

“Nếu là những mô hình thực sự tốt, hoàn toàn có thể có cơ chế để sớm cho phép nhân rộng, không chỉ ở Thanh Hóa mà còn ở nhiều địa phương khác” Phó Thủ tướng nói.

Xuân Tuyến