Đất hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng: Có được đền bù không?

Thời gian qua, trong quá trình triển khai các dự án, công trình có liên quan đến giải tỏa, đền bù đất HLBV, một số chủ đầu tư, ban giải tỏa đền bù, giải phóng mặt bằng đã triển khai có đền bù giá trị đất HLBV cho dân, còn một số khác thì không đền bù, cụ thể như: Công trình đường Mỹ Phước - Tân Vạn. Căn cứ để không đền bù là dựa vào CV số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương. Trong khi đó, các văn bản có giá trị pháp lý cao hơn như Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 3-12-2004 của Chính phủ, Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 7-12-2004 của Bộ Tài chính và mới đây là Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25-5-2007 của Chính phủ đều có quy định về điều kiện, hướng dẫn đền bù đất thuộc HLBV... Tình hình thiếu nhất quán nêu trên và bức xúc trong thực tế cần thống nhất chủ trương để giải quyết những vướng mắc đối với công tác đền bù đất thuộc HLBV.

Việc ban hành Công văn số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương trước đây đã giải quyết được nhiều vấn đề liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư đối với một số công trình đang thực hiện trên địa bàn tỉnh vào giai đoạn đó; tuy nhiên, hiện nay qui định về bồi thường đất thuộc phạm vi HLBV đã được cụ thể hóa và có những thay đổi, cụ thể như: Điều 44, 45, 46 NĐ số 84/2007/NĐ-CP qui định bổ sung về việc cấp GCN QSDĐ, thu hồi đất, thực hiện QSDĐ, trình tự thủ tục bồi thường hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai. Điều 14 của NĐ số 69/2009/NĐ-CP ngày 13-8-2009 của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư... Mặt khác, xét về thẩm quyền và hình thức ban hành CV số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương là văn bản có chứa nội dung quy phạm pháp luật nhưng được ban hành dưới hình thức văn bản cá biệt của Chủ tịch UBND tỉnh là không phù hợp về hình thức, thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật. Về nội dung, tại Khoản 2 của CV số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương quy định: “Không xem xét bồi thường đối với đất thuộc HLBV đường bộ đã được Nhà nước xác định trước 15-10-1993 (thời điểm Luật Đất đai năm 1993 có hiệu lực thi hành) và Luật Đất đai trước đó chưa thừa nhận giá trị bằng tiền của đất nên chính sách bồi thường trong giai đoạn nói trên không đề cập đến việc bồi thường về đất”. Hiện nay, quy định này không phù hợp với pháp luật hiện hành; bởi vì về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ tại Khoản 1 Điều 14 NĐ 69/2009/NĐ-CP quy định: “Nhà nước thu hồi đất của người đang sử dụng đất có đủ điều kiện quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10 và 11; Điều 8 của NĐ 197/2004/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và các điều 44, 45, 46 NĐ số 84/2007/NĐ-CP đòi được bồi thường, trường hợp không đủ điều kiện được bồi thường thì UBND cấp tỉnh xem xét để hỗ trợ”.

Căn cứ các quy định trên, chỉ trường hợp sử dụng phần diện tích đất nông nghiệp vượt hạn mức giao đất hoặc trường hợp tại thời điểm sử dụng, người sử dụng đất đã có hành vi lấn, chiếm HLBV đã được công bố, cắm mốc thì Nhà nước thu hồi đất, người đang sử dụng đất sẽ không được bồi thường về đất, chứ không phải mọi trường hợp sử dụng đất thuộc HLBV đã được Nhà nước xác định trước 15-10-1993 đều không được bồi thường như CV số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương quy định. Nội dung Khoản 2 của CV số 6429/UBND-SX cũng không thống nhất với QĐ 87/QĐ-UBND ngày 21-12-2009 của UBND tỉnh ban hành quy định về chính sách, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. QĐ 87/QĐ-UBND quy định: “Người có đất bị thu hồi được bồi thường, hỗ trợ đối với đất và tài sản gắn liền với đất đã có từ trước khi hành lang an toàn công trình công cộng được công bố”.

Từ những cơ sở nêu trên, căn cứ Điều 29 của NĐ số 40/2010/NĐ-CP ngày 12-4-2010 của Chính phủ về kiểm tra và xử lý văn bản quy phạm pháp luật: “Hủy bỏ, bãi bỏ văn bản trái pháp luật”. Qua các ý kiến đề xuất giải pháp giải quyết của các Sở ban ngành và UBND huyện, thị trên địa bàn tỉnh, đa số ý kiến đều thống nhất đề nghị UBND tỉnh bãi bỏ nội dung VB số 6429/UBND-SX ngày 21-12-2005 của UBND tỉnh Bình Dương để các quy định về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất trong HLBV trên địa bàn tỉnh được áp dụng, thực hiện thống nhất và phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành; trong quá trình bồi thường hỗ trợ TĐC đất, đối với các trường hợp trong các giấy chứng nhận đã trừ phần diện tích thuộc HLBV hoặc trừ không đúng thì cũng được xem xét hỗ trợ như các trường hợp bồi thường; nếu như chủ sử dụng đất đã có quá trình sử dụng và phần diện tích đất này đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật... Sở Tài nguyên & Môi trường sẽ tổ chức thống kê lại các công trình được triển khai từ năm 2010 đến nay; Sở Tư pháp sẽ rà soát lại các văn bản pháp lý và có ý kiến tham mưu để UBND tỉnh ban hành chủ trương trong việc bồi thường đất HLBV đúng quy định của pháp luật, bảo đảm quyền lợi của công dân.

Phương Hùng