Đề án 30 - cuộc cải tổ ở Việt Nam

Biểu trưng Đề án 30

Bài báo viết: Gần 1/4 thế kỷ sau khi Việt Nam thực hiện một loạt cải tổ được biết đến với cái tên “Đổi Mới”, không gì minh họa sinh động công cuộc chuyển đổi kinh tế này như bức tranh giao thông tại thành phố lớn nhất Việt Nam- TP Hồ Chí Minh: Những con đường yên ả giờ trở nên sôi động với vô số xe cộ dệt nên những làn đường như mắc cửi.

Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, mọi người vẫn than rằng Việt Nam là một sa mạc, ông Fred Burkle, Giám đốc Công ty Luật Baker & McKenzie, một trong những công ty luật nước ngoài đầu tiên lập văn phòng đại diện tại Việt Nam nhớ lại, còn giờ đây, mọi người nói Việt Nam là một cánh rừng.

Mặc dù đã đạt được những thành quả lớn trong hơn 20 năm qua, Việt Nam vẫn đang đối mặt với những khó khăn như hệ thống cơ sở hạ tầng yếu và thủ tục hành chính rườm rà, gây khó khăn cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, có một thực tế là các nhà lãnh đạo đã nhận thức rõ vấn đề. Chính phủ đã phối hợp cùng  những đối tác trong và ngoài nước, đang thực hiện một kế hoạch toàn diện - Đề án cải cách thủ tục hành chính - “Đề án 30” để loại bỏ những thách thức trên.

35 năm kể từ khi đất nước thống nhất, Việt Nam đã chuyển dần từ một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung kém hiệu quả sang một thị trường trên đà thịnh vượng và đa ngành.

Việt Nam đang hội nhập sâu vào hệ thống của thế giới và đã được hưởng lợi rất lớn từ những mối quan hệ với các nước phát triển, trong đó có cả Hoa Kỳ, một thị trường xuất khẩu và một nhà đầu tư lớn của Việt Nam.

Trong khi các nhà doanh nghiệp Hoa Kỳ, cùng với các đối tác của mình từ các nước phát triển đang làm ăn tại Việt Nam nhấn mạnh rằng môi trường đầu tư không chỉ là thách thức và gây cản trở mà còn cồng kềnh. Cho nên, nếu Việt Nam muốn nền kinh tế có sức cạnh tranh toàn cầu thì Chính phủ cần chuẩn hóa môi trường đầu tư hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế.

Các nhà lãnh đạo của Việt Nam đã nhận ra những thách thức trên có thể làm vơi đi dòng vốn đầu tư nước ngoài-vốn là một bộ phận cấu thành quan trọng đối với nền kinh tế.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã cam kết giải quyết những thách thức đối với các nhà đầu tư là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chương trình đối nội của mình, trong đó có việc cải thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Trong vai trò người đứng đầu Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã duy trì được mức độ hấp dẫn của nền kinh tế Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài trong khi lạm phát tăng cao năm 2007 và trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế 2008 - 2009.

Một thách thức đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước là tình trạng quan liêu. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhận thức rằng tác phong quan liêu sẽ khuyến khích tham nhũng, cản trở lưu thông hàng hóa và dịch vụ thiết yếu và làm chậm quá trình giải ngân vốn đầu tư dẫn đến giảm tốc trong tạo việc làm. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng từng tuyên bố: “Nếu thủ tục hành chính còn phức tạp, không toàn diện và khó thực thi, chúng sẽ cản trở sự phát triển kinh tế xã hội”.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng cải cách hành chính là bước tiến tới một Nhà nước hiện đại, có sức cạnh tranh cao trên bình diện quốc tế, đồng thời ông cũng chỉ ra 4 cản trở lớn cần được khắc phục để tạo ra một chính quyền mạnh, trong sạch, dân chủ, chuyên nghiệp và hiệu quả - một chính quyền vì dân và vì doanh nghiệp. Đó là:

· Thủ tục hành chính còn rườm rà, chồng chéo, xung đột và không hợp lý;

· Môi trường kinh doanh chứa đựng nhiều cản trở đối với sản xuất;

· Biểu mẫu hành chính thiếu tính thống nhất và chứa đựng những điều khoản không hợp lý;

· Chính phủ thiếu cơ chế phối hợp để kiểm tra, kiểm soát những thủ tục hành chính mới, và bảo đảm tính thống nhất với những quy định hiện tại.

Đề án 30 với mục tiêu tạo ra một hệ thống hành chính minh bạch, hiệu quả, và đơn giản, được xã hội và đối tác của Việt Nam chào đón như một giải pháp hứa hẹn và tham vọng đối với những vấn đề mang tính cấu trúc vốn thâm căn cố đế.

Tiến sĩ Dr. Jim Winkler từ Cơ quan phát triển Hoa Kỳ (USAID) thừa nhận Đề án 30 là đế án mẫu mực. Nó sẽ giúp các nhà lập pháp Việt Nam trong việc nâng cao chất lượng quy phạm pháp luật.

Thủ tướng Chính phủ Việt Nam phê chuẩn Đề án 30 vào tháng 1/2007. Giai đoạn 1 của đề  án được thực hiện vào tháng 1/2008; giai đoạn 3 bắt đầu từ đầu tháng 6/2010.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc từng phát biểu hồi giữa tháng 6 vừa qua rằng mỗi Bộ, ngành cần phải nhận thức đây là đề án rất quan trọng bởi nó không chỉ mang lại những lợi ích về mặt kinh tế, mà quan trọng hơn, tạo ra niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với Chính phủ.

Bài báo kết luận: Có thể phải mất vài năm để kiểm chứng điều đó, nhưng nếu tiếp tục duy trì động lực mạnh mẽ đã được hình thành trong những năm đổi mới vừa qua, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường kinh doanh và đầu tư mang đẳng cấp thế giới.

Brookings.edu - trang web của Viện Brookings-một tổ chức phi lợi nhuận chuyên về chính sách công có trụ sở tại Washington, Hoa Kỳ.

Hải Minh (lược dịch)