Điện Biên: Nhìn lại 5 năm thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW

*Về nâng cao chất lượng cải cách tư pháp: Các cơ quan tư pháp chủ động thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao, tăng cường công tác phối hợp, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Trong thời gian qua, lực lượng Công an đã thực hiện đồng bộ các biện pháp phòng ngừa, đấu tranh với các loại tội phạm; công tác bắt, giam, giữ và điều tra, xử lý tội phạm được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ theo đúng quy định của pháp luật. Viện Kiểm sát nhân dân thực hiện khá tốt công tác tiếp nhận, xử lý, kiểm sát các quyết định khởi tố bị can; chủ động phối hợp với Công an. Tòa án kiểm sát tốt công tác thi hành án hình sự, dân sự; chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự được nâng lên. Bên cạnh đó, các Tòa án nhân dân cấp huyện được tăng thẩm quyền xét xử về hình sự, dân sự và kinh doanh thương mại đều tuân thủ chặt chẽ các quy định của pháp luật trong quá trình giải quyết án, tạo tiền đề cho việc tiến hành các bước cải cách tư pháp tiếp theo trong thời gian tới.

* Về củng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy các cơ quan tư pháp: Cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh đã quan tâm củng cố, kiện toàn tổ chức, bộ máy các cơ quan tư pháp, đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ cải cách tư pháp trong tình hình mới. Công an tỉnh đã thành lập Phòng Cảnh sát môi trường, Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm, Phòng Thi hành án hình sự và Hỗ trợ tư pháp, Phòng xuất cảnh, nhập cảnh; thành lập Đội pháp chế thuộc Văn phòng Công an tỉnh. Tòa án nhân dân tỉnh đã chủ trì, phối hợp với các cấp, các ngành củng cố tổ chức, bộ máy, cán bộ, tăng cường cơ sở vật chất; Thực hiện Quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc giao thẩm quyền xét xử mới cho 9/9 Tòa án nhân dân cấp huyện. Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh và huyện đã củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy theo chỉ đạo của VKSND tối cao; Sở Tư pháp đã củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy từ tỉnh tới cơ sở; tách phòng Pháp quy thành 02 phòng: Phòng Xây dựng và thi hành văn bản QPPL và Phòng Kiểm tra văn bản QPPL; tách phòng Hành chính – Bổ trợ tư pháp thành 02 phòng: Phòng Hành chính tư pháp và Phòng Bổ trợ tư pháp.

* Về hoàn thiện các chế định bổ trợ tư pháp: Tỉnh ủy đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo việc củng cố, kiện toàn tổ chức, cán bộ các cơ quan bổ trợ tư pháp; phát triển đội ngũ luật sư theo quy định của pháp luật; củng cố, kiện toàn Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước, quy hoạch mạng lưới Trung tâm TGPL trên địa bàn tỉnh, thành lập 2 phòng và 2 chi nhánh trực thuộc Trung tâm TGPL Nhà nước của tỉnh. Hiện nay, đội ngũ tư vấn viên pháp luật, giám định viên cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Tỉnh đã thành lập được Trung tâm giám đinh pháp y; bổ nhiệm mới, bổ nhiệm lại và đề nghị Bộ Tư pháp cấp thẻ Giám định viên tư pháp; đến nay toàn tỉnh có 07 tổ chức giám định tư pháp. Công tác giám định kỹ thuật hình sự và giám định pháp y ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong công tác điều tra tội phạm và mở rộng các lĩnh vực giám định. Ngoài ra, lực lượng cảnh sát hỗ trợ tư pháp được thành lập theo chỉ đạo của Bộ Công an, hiện có 01 Phòng Cảnh sát bảo vệ cơ động; 01 Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp; 09 Đội cảnh sát bảo vệ, hỗ trợ tư pháp và nhà tạm giữ công an cấp huyện. Thực hiện Luật Công chứng, tỉnh đã chuyển đổi Phòng Công chứng số 1 của tỉnh sang đơn vị sự nghiệp; chuyển giao việc chứng nhận các hợp đồng giao dịch đối với bất động sản sang tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh.

* Về xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp và bổ trợ tư pháp: Đảng ủy Công an tỉnh, Ban Cán sự đảng Tòa án nhân dân, VKSND tỉnh và lãnh đạo Sở Tư pháp, Cục Thi hành án dân sự tỉnh đã tăng cường phối hợp với cấp ủy, các ngành có liên quan trong công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ có chức danh tư pháp, bổ trợ tư pháp; đảm bảo đội ngũ cán bộ Điều tra viên, Kiểm sát viên, Thẩm phán, Thư ký tòa, Chấp hành viên, Giám định viên, Công chứng viên, Luật sư, Tư vấn viên pháp luật các cấp có đủ về số lượng, nâng cao nhận thức chính trị, phẩm chất đạo đức, chuyên môn nghiệp vụ và kinh nghiệm công tác, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Hiện trong toàn ngành Công an tỉnh có 127 Điều tra viên (trong đó: Điều tra viên cao cấp 13 đồng chí, trung cấp 42, sơ cấp 72); toàn ngành Kiểm sát tỉnh đến nay đã có 70 Kiểm sát viên (trong đó có 26 Kiểm sát viên cấp tỉnh, 44 Kiểm sát viên cấp huyện); ngành tòa án tỉnh có 45 thẩm phán (trong đó cấp tỉnh 10 thẩm phán, cấp huyện 35) và 44 thư ký (cấp tỉnh 12, cấp huyện 32 cán bộ).

Lực lượng cảnh sát bảo vệ và cơ động, thi hành án hình sự, hỗ trợ tư pháp cấp tỉnh và cấp huyện có 163 cán bộ, trong đó lực lượng cảnh sát bảo vệ và cơ động 90, Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp tỉnh hiện có 18 đồng chí; cảnh sát bảo vệ, hỗ trợ tư pháp và nhà tạm giữ công an cấp huyện có 55 cán bộ. Hiện toàn tỉnh có 05 luật sư, 02 công chứng viên, 38 giám định viên, 05 trợ giúp viên pháp lý với 100% trình độ đại học.

* Về hoàn thiện cơ chế giám sát của các cơ quan dân cử, của nhân dân đối với cơ quan tư pháp; công tác tuyên truyền PBGDPL, trợ giúp pháp lý: HĐND tỉnh và HĐND cấp huyện đã tăng cường công tác giám sát đối với các hoạt động tư pháp. Từ năm 2005 đến nay, HĐND tỉnh đã tổ chức giám sát 7 chuyên đề về: việc sửa án sơ thẩm của cấp phúc thẩm, công tác đặc xá, công tác thi hành án Dân sự, thi hành án Hình sự của toàn tỉnh; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân tại huyện Điện Biên, thành phố Điện Biên Phủ và Thanh tra tỉnh; giám sát hoạt động điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan tiến hành tố tụng cấp huyện từ năm 2005-2008; phối hợp với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội giám sát việc tăng thẩm quyền cho các cơ quan tố tụng cấp huyện. Đồng thời, tăng cường các cuộc kiểm tra, giám sát theo Điều lệ Đảng của các cấp ủy đảng; các cuộc kiểm tra liên ngành giữa cơ quan tư pháp với MTTQ, các đoàn thể quần chúng và giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh của quần chúng nhân dân đối với việc chấp hành pháp luật của các cơ quan tư pháp nhằm ngăn ngừa, phát hiện, chấn chỉnh kịp thời những vi phạm trong hoạt động tư pháp.

* Việc tăng cường hợp tác quốc tế về tư pháp: Cấp ủy, chính quyền tỉnh đã tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực hoạt động tư pháp. Lực lượng vũ trang tỉnh và các ngành tư pháp đã tích cực phối hợp với lực lượng an ninh các tỉnh Bắc Lào và tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) để giải quyết các vấn đề phức tạp liên quan đến biên giới, xuất nhập cảnh trái phép…

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình thực hiện Nghị quyết 49-NQ/TW, tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế như: Đội ngũ cán bộ có chức danh tư pháp của tỉnh còn thiếu về số lượng, chất lượng; công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ này còn thấp; việc thực hiện xã hội hóa một số lĩnh vực về luật sư, công chứng, giám định tư pháp còn hạn chế; công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động bổ trợ tư pháp chưa chặt chẽ; công cụ hỗ trợ và phương tiện kỹ thuật giám định tư pháp thiếu, công nghệ lạc hậu, cơ sở vật chất phục vụ cho công tác tư pháp ở xã chưa tương xứng với yêu cầu công việc, nhất là từ khi triển khai Nghị định 79/NĐ-CP của Chính phủ về công tác chứng thực; sự phối hợp giữa các cấp các ngành trong tuyên truyền giáo dục, phổ biến pháp luật hiệu quả chưa cao; công tác phối hợp giữa các cơ quan tư pháp trong đấu tranh xử lý tội phạm có mặt chưa chặt chẽ; hoạt động tố tụng hình sự còn có những thiếu sót; một số trụ sở làm việc của các cơ quan tư pháp cấp huyện chưa đáp ứng yêu cầu tăng thẩm quyền xét xử…

Từ những kết quả trên cho thấy, nhiệm vụ cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ Chính trị đã góp phần tạo chuyển biến quan trọng trong lĩnh vực cải cách tư pháp, đóng góp hiệu quả vào việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; chất lượng công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án của các cơ quan tư pháp trong tỉnh được nâng lên, đảm bảo yêu cầu về chính trị, nghiệp vụ, không để xảy ra tình trạng bắt, giam, giữ oan, sai, bỏ lọt tội phạm, góp phần tích cực ngăn chặn và xử lý hiệu quả các loại tội phạm và hành vi vi phạm pháp luật. Đội ngũ cán bộ tư pháp và bổ trợ tư pháp được kiện toàn, bổ sung về số lượng và nâng cao chất lượng; trụ sở làm việc và các trang thiết bị phụ vụ công tác của các cơ quan tư pháp từng bước được đầu tư xây dựng theo yêu cầu cải cách tư pháp./.

Anh Mai