Điệp Lốc - Vùng ven hồ gió lộng

Nắng sớm trải dài trên các tuyến đường nội làng, giống như những dải lụa mịn màng đan lấp lánh. Từng tốp trẻ quần xanh áo trắng gọn gàng hướng về các điểm trường thôn. Gió từ lòng hồ thổi nhẹ, thấp thoáng những mái nhà lợp ngói dưới vườn cây làm cho Điệp Lốc càng trở nên thanh bình và thơ mộng. Sau lưng làng, những triền đồi cao su đang vào kỳ khép tán, xen lẫn bời lời, mỳ, lúa rẫy kéo dài đến tận chân núi Chư Tơ Sung. Trước mặt là lòng hồ thủy điện Ya Ly với hàng trăm ha đất bán ngập màu mỡ chưa kịp khai thác. Vào mùa khô, cũng là mùa nước dâng, gió gần như thổi triền miên mang theo theo hơi nước lòng hồ, hào phóng làm dịu mát thời tiết hanh khô. Dẫu không am tường “phong thủy”, ắt nhiều người cũng phải thừa nhận đây là một vùng địa lợi.

Trong căn nhà cấp bốn được Nhà nước xây dựng đã hơn 15 năm, mới quét lại vôi ve chuẩn bị đón Tết, già làng Rơ Lan GLưu niềm nở tiếp chúng tôi với tất cả tấm lòng mến khách của người Ja-Rai. Pha xong ấm nước trà nóng, ông bắt đầu câu chuyện: “lúc mới về định cư tại đây cũng gặp nhiều khó khăn lắm. Nhưng được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước như làm nhà ở, khai hoang đất sản xuất, xây dựng trường học cho lũ trẻ, tiếp đến kéo đường dây điện thắp sáng, làm con đường nhựa cho việc đi lại thuận lợi, cùng với các chính sách hỗ trợ sản xuất, xóa đói giảm nghèo…so với trước đây, cuộc sống của dân làng đã thực sự đổi thay rồi”. Trong ký ức của những người như già làng Rơ Châm GLưu, Điệp Lốc đã nhiều lần dời làng, sống du canh du cư trong rừng sâu, núi thẳm. Quanh năm hiu hắt với ngọn nến làm từ nhựa cây rừng. Cái ăn, cái mặc chủ yếu là tự cung tự cấp, cái đói cái nghèo bám riết không thôi. Rồi ốm đau, dịch bệnh…cuộc sống tối tăm, mù mịt lắm. Điều này hơn ai hết, những người già như ông đã chứng kiến rõ nhất, vì vậy có được cuộc sống như hôm nay là cả sự đổi thay vượt bậc.

Câu chuyện giữa chúng tôi càng lúc càng trở nên cởi mở, thân tình, gần như không còn khoảng cách chủ và khách như ban đầu nữa. Bất chợt già làng Rơ Lan Glưu thở dài, bộc bạch: “vậy mà cách đây chưa lâu, vẫn còn có người muốn bỏ làng mà đi đấy, đi về cái nơi ở cũ tận Ia BLốc. Họ còn muốn mình vận động dân làng cùng đi”. Đàn chim bay thỉnh thoảng cũng có con tách bầy rẽ hướng, sự khác biệt về cách nghĩ của một vài người trong cộng đồng đôi khi cũng là lẽ thường tình, già bận tâm những chuyện đó làm gì? Giọng ông có phần gay gắt: “nhưng cuộc sống đang yên lành, không lo làm ăn. Đất thì có đến hơn 9 ha cũng đã sang nhượng gần hết, chỉ suốt ngày rượu chè rồi nghĩ ra những điều vớ vẩn, làm ảnh hưởng đến dân làng”. Chậm rãi nhấp ly nước trà, ông nói tiếp như phân trần: “anh chưa biết cái khổ cực, khó khăn của mỗi lần dời làng như thế nào đâu. Phải tìm nơi làm nhà ở cho cả gần trăm hộ, tìm đất để sản xuất kiếm cái ăn. Nhưng cái chính là lũ trẻ học hành ở đâu? Đi lại bằng đường nào khi vùng ấy đã ngập sâu dưới lòng hồ. Và nữa, chẳng lẽ Đảng, chính quyền đồng ý để dân mình đi đến chỗ ốm đau, dịch bệnh, đói nghèo, tăm tối như ngày xưa à”. Nhìn ánh mắt hằn những những vết nhăn xa xăm, hình như ông đang chìm sâu về quá khứ, về cái thời mà đa số người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vẫn phải hằng ngày vào rừng tìm củ mài, củ sắn thay cơm. Hơn 20 năm làm già làng, ông Rơ Lan Glưu là người có uy tín cao trong cộng đồng. Vì vậy khi có người đặt vấn đề dời làng, ông đã phải phân tích, khuyên răn nhiều lắm để họ nhận ra điều hay, lẽ phải. Theo dõi câu chuyện từ đầu, đến lúc này Rơ Châm KLát - Chủ tịch Ủy ban nhân xã Ia Tăng kiêm Bí thư Chi bộ Điệp Lốc khẳng định: “việc làm đơn xin dời làng chỉ là ý kiến riêng của một người, không phải của một nhóm hộ hay của dân làng, của những người có trách nhiệm. Trường hợp này lãnh đạo xã đã mời lên giải quyết, làm rõ hành vi lợi dụng mạo đơn tập thể. Họ cũng đã nhận ra việc làm sai trái của mình và hứa không tái phạm nữa”.

Làng Điệp Lốc hiện có 119 hộ gồm trên 400 nhân khẩu. Những năm gần đây, thực hiện chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, với lợi thế và tiềm năng, toàn làng đã phát triển được trên 100 ha cây công nghiệp. Đang chuyển đổi dần 140 ha đất trồng sắn đã bạc màu sang trồng cao su tiểu điền, bời lời. Duy trì sản xuất 12,5 ha lúa nước, 40 ha lúa rẫy. Đồng thời còn hàng trăm ha đất bán ngập màu mỡ chưa được khai thác hiệu quả. Việc chăn nuôi gia súc cũng được chú trọng nhằm tận dụng tiềm năng đồng cỏ ven hồ, đặc biệt là phát triển đàn bò lai. Nhiều hộ do biết tranh thủ các chương trình, dự án hỗ trợ của Nhà nước, mạnh dạn vay vốn đầu tư phát triển sản xuất, chăn nuôi, nỗ lực phấn đấu nên đã thoát nghèo. Một số hộ vươn lên làm giàu chính đáng như Rơ Châm KLỹ, Rơ Châm Wot, A BDinh…mỗi năm thu nhập từ 70 đến 100 triệu đồng.

Chia tay già làng Rơ Lan Glưu, chúng tôi đi về hướng ven hồ. Phía này đa số là nhà mới xây, gần đó một nhóm thợ đang tất bật hoàn thiện những khâu cuối cùng để chủ nhà kịp về đón Tết, Rơ Châm KLát giải thích: “đều là nhà mới tách hộ đấy. Lớp trẻ bây giờ thích vươn ra hướng gần hồ, vừa thoáng mát lại thuận tiện cho nghề chài lưới”. Quả thực, ở đây những cơn gió hào phóng, gần như lồng lộng thổi suốt ngày, mang theo hơi nước từ mặt hồ mát rượi. Nhìn những ngôi nhà kiên cố mang dáng vóc biệt thự mọc lên ngày càng nhiều, đường làng sạch sẽ, khang trang, minh chứng người dân làng Điệp Lốc đã thực sự “an cư, lập nghiệp”. Bằng ý chí và quyết tâm, họ đang góp sức mình để xây dựng nơi đây trở thành một vùng quê trù phú./.

Bài và ảnh: TRẦN DUY TIÊN