Đồng Nai: Biến đổi khí hâu- Biến thách thức thành cơ hội!

Năm 2010, thời tiết nắng nóng, tình trạng khô hạn kéo dài. Sự xâm mặncủa nước biển ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) khá sâu. Ở miền Đông Nam bộ, tình trạng xâm mặn cũng xảy ra đối với sông Đồng Nai, sông Sài Gòn. Sang năm 2011, lũ lụt diễn biến phức tạp ở nhiều nơi trong và ngoài nước…

Lũ tại miền Tây Nam bộ trong thời gian gần đây đã cao hơn đỉnh lũ năm 2000, nhấn chìm hàng ngàn hécta lúa. Các nhà khoa học cho rằng, thiên tai xuất hiện nhiềutrong năm là do biến đổi khí hậu (BĐKH) gây ra. Trong đó, sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào thời tiết nên dễ cảm nhận được ảnh hưởng của BĐKH.

* Thách thức…

Theo Trung tâm Quan trắc và Kkỹ thuật môi trường Đồng Nai thì trong mùa khô năm 2011, có lúc độ mặn tăng lên trên 3.400 mg/l, cao gấp đôi so với năm 2009. Mặn đã lấn sâu vào đất liền, gây cháy khô trên 100 hécta lúa ở huyện Nhơn Trạch. Nhưng trong thực tế, BĐKH còn tác động đến nhiều lĩnh vực khác như tài nguyên nước, sức khỏe con người, môi trường, năng lượng… Nguyên nhân gây ra BĐKH là do lượng khí thải tạo hiệu ứng nhà kính (carbon, mê tan) quá lớn, làm trái đất nóng lên.

Năm 2011, lũ lụt diễn biến phức tạp gây thiệt hại nhiều nơi, nguyên nhân một phần là do BĐKH.

Những đàm phán cắt giảm lượng khí nhà kính cũng đã được các nước trên thế giới hết sức quan tâm và đang có những tranh cãi gay gắt về việc làm sao giảm lượng khí này. Ông Phạm Văn Tấn, Phó vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Tài nguyên và môi trường) cho biết, nước Pháp đã quyết định đánh thuế carbon là 17 euro vào mỗi tấn khí thải CO2 kể từ tháng 1-2012. Úc cũng công bố kế hoạch thuế carbon của nước này sẽ có hiệu lực vào tháng 7 năm 2012 và Mỹ đang xem xét để xây dựng dự thảo Luật BĐKH. Theo các chuyên gia thì thách thức trong tương lai của Việt Nam không chỉ là nông nghiệp mà còn cả ngành công nghiệp. Những sản phẩm xuất khẩu vào các nước phát triển, nếu không được sử dụng máy móc thiết bị hiện đại, ít phát thải carbon thì sẽ phải chịu thêm thuế này, dẫn đến giá sản phẩm bị đội lên, làm giảm khả năng cạnh tranh. Đây cũng được xem là một rào cản đáng quan ngại. Theo chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH thì trong thời gian tới, một số dự án được triển khai ngay, bao gồm: lập bản đồ ngập úng với các kịch bản về nước biển dâng; điều chỉnh quy hoạch thủy lợi vùng ĐBSCL, sông Hồng và củng cố nâng cấp hệ thống đê sông, đê biển; chống ngập ở các thành phố lớn; phát triển nền công nghiệp xanh, sử dụng nguồn năng lượng sạch và năng lượng tái tạo.

Đánh giá về diễn biến của BĐKH, ông Phạm Văn Tấn, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế nhận định: “Thời gian tới, tính cạnh tranh giữa các quốc gia sẽ rất khốc liệt. Theo nghiên cứu mới đây của Viện Potsdam (châu Âu), nếu EU cắt giảm 30% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2020 so với năm 1990 thì sẽ tạo thêm 6 triệu việc làm cho toàn EU; tăng đầu tư toàn châu Âu khoảng 22% và tăng GDP của EU thêm 6%. Chính vì vậy, chúng ta cần tranh thủ những hỗ trợ về tài chính đối với BĐKH, để đầu tư hiệu quả và tạo được sức cạnh tranh. Nếu làm tốt các dự án đầu tư, chúng ta có thể tiếp cận được từ Quỹ tài chính ngắn hạn có tới 30 tỷ USD và Quỹ tài chính dài hạn 100 tỷ USD mỗi năm vào năm 2020. Theo tôi, đây chính là những cơ hội để phát triển rất tốt…”.

Mặt khác, phải đẩy nhanh tiến độ trồng rừng, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào trồng rừng kinh tế; phát triển kinh doanh tín chỉ carbon trên thị trường thế giới để đầu tư, bảo vệ và phát triển rừng hiệu quả.

* Tận dụng cơ hội

Theo các nhà khoa học, thách thức đang đặt ra với ngành nông nghiệp, nhưng trong tương lai gần, cơ hội cho ngành này sẽ được mở ra.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Phó Viện trưởng Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường, Phó chánh văn phòng Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH cho hay, thời gian qua, nước ta đã thu hút được những nguồn tài trợ lớn từ quốc tế cho các hoạt động BĐKH ở Việt Nam. Số vốn huy động lên đến trên 1,2 tỷ USD. Điển hình là 500 triệu USD từ Nhật Bản cho chương trình hỗ trợ ứng phó với BĐKH trong 3 năm (2010 - 2012); 250 triệu USDtừ Quỹ công nghệ sạch cho các dự án giao thông, đô thị, thủy lợi và năng lượng; 100 triệu USD cho chương trình chống suy thoái và quản lý rừng bền vững từ Chính phủ Na Uy và gần 50 dự án khác được đăng ký. Ngoài ra, còn một số thể chế tài chính cũng được hình thành để hỗ trợ ứng phó với BĐKH cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam như: Quỹ thích ứng BĐKH với tổng số vốn hiện tại là 63 triệu USD ủy thác cho Ngân hàng Thế giới (WB) thực hiện; Quỹ đầu tư khí hậu do các ngân hàng đóng góp với tổng số vốn là 6 tỷ USD; Quỹ ủy thác dành cho BĐKH của Quỹ môi trường toàn cầu có số vốn 3,1 tỷ USD; Quỹ khí hậu xanh Copenhagen có số vốn lên đến 30 tỷ USD… Đây là nguồn vốn khá lớn dành cho các quốc gia đang phát triển cũng như các doanh nghiệp tận dụng để đầu tư cho các dự án của mình.

Theo ông Thắng, xuất khẩu gạo đang là thế mạnh của Việt Nam , thế nhưng chính sản xuất lúa nước cũng tạo ra lượng khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn đang nghiên cứu quy trình sản xuất cũng như lai tạo các giống lúa ít tạo ra khí nhà kính, để sau này tránh bị áp thuế gây BĐKH. Một số dự án năng lượng sạch và năng lượng tái tạo trong nước còn được khuyến khích phát triển, như: năng lượng mặt trời, gió, thủy điện… Điều này cơ bản để nhằm giảm phát thải khí carbon, cũng như để các sản phẩm xuất khẩu sau này có lợi thế cạnh tranh cao hơn.

Vân Nam