EU: Vẫn loay hoay với bài toán đồng thuận

Thủ tướng Đức Angela Merkel luôn ủng hộ một sự hợp tác sâu rộng hơn giữa các thành viên EU, kể cả trong lĩnh vực quốc phòng, một chủ đề hoàn toàn bị quên lãng tại các hội nghị thượng đỉnh EU 5 năm qua. Bà khẳng định "châu Âu có thể làm việc có sự điều phối chặt chẽ hơn", trong đó có việc tăng cường khả năng phối hợp về trang thiết bị giữa các nước thành viên.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Francois Hollande lại nhấn mạnh đến "các kết quả" đạt được và đặc biệt ủng hộ việc xây dựng một thỏa thuận hợp tác trong việc phát triển "máy bay không người lái thế hệ mới", coi đây sẽ là một trong những thành tựu hợp tác quan trọng để phòng thủ châu Âu.   

Tuy nhiên, Thủ tướng Anh David Cameron đã "dội một gáo nước lạnh" vào nhiệt huyết của cả Đức lẫn Pháp khi khẳng định rằng London sẽ ngăn chặn mọi sáng kiến đi theo hướng châu Âu phòng thủ thực sự. Ông khẳng định: "Các quốc gia luôn coi việc hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng là nhằm bảo đảm an ninh. Tuy nhiên, đối với EU, việc trang bị các vũ khí giống nhau là không phù hợp".   

Về vấn đề can thiệp quân sự tại Cộng hòa Trung Phi, Pháp chỉ nhận được sự ủng hộ khiêm tốn của EU, trong đó một số nước cam kết có thể can dự vào năm 2014 nhưng không trực tiếp ủng hộ tài chính cho chiến dịch của Pháp. Tóm lại, sự ủng hộ của EU vẫn chủ yếu mang tính chính trị, thể hiện ở các phát biểu của Chủ tịch Hội đồng châu Âu Herman Van Rompuy, người đã khẳng định rằng sự can thiệp của 1.600 binh sĩ Pháp tại Bangui đã giúp Trung Phi "tránh được thảm họa nội chiến, thậm chí có thể là nạn diệt chủng".   

Những lựa chọn can dự khác nhau của EU hiện vẫn được đặt trên bàn của Catherine Ashton - Đại diện cấp cao phụ trách ngoại giao của EU, người có trách nhiệm giới thiệu các lựa chọn trên tại hội nghị cấp ngoại trưởng dự kiến diễn ra tại Brussels ngày 20/1/2014 để các nước EU quyết định. Trong thời gian chờ đợi, các thành viên EU sẽ phải chấp nhận hỗ trợ Pháp về hậu cần, chẳng hạn dưới hình thức điều động các máy bay vận tải hạng nặng.   

Theo các nguồn tin ngoại giao, sự tích cực của Tổng thống Pháp đối với trường hợp Cộng hòa Trung Phi dường như đang gây khó chịu cho một số người đồng nhiệm châu Âu. Thủ tướng Áo Werner Faymann phát biểu: "Khi đã phát động một chiến dịch như vậy, lẽ ra Pháp phải tìm được sự nhất trí từ trước và đây là điều rất quan trọng. Chúng tôi không thể can dự theo cách bị động như vậy". Trong khi đó, Thủ tướng Merkel tuyên bố rằng Đức sẽ không chi tiền tùy tiện cho chiến dịch của Pháp và sẽ "tiếp tục thảo luận" về sự ủng hộ mà EU có thể mang lại cho chiến dịch của Pháp tại Trung Phi.   

Ở khía cạnh khác, ý tưởng ký kết "thỏa thuận" mà các nước thành viên EU có thể thực hiện để thúc đẩy chương trình cải cách cơ cấu để đổi lại sự hỗ trợ về tài chính đã thực sự gây khó xử cho nhiều nước. Dự án "Đối tác vì tăng trưởng, việc làm và sức cạnh tranh" - được Đức nhiệt liệt ủng hộ nhưng lại nhận được phản ứng dè dặt của các thành viên khác, đặc biệt là Pháp - thực sự là trọng tâm của các cuộc thảo luận nhằm "củng cố liên minh kinh tế và tiền tệ" tại Hội nghị thượng đỉnh EU vừa qua.   

Tuy nhiên, theo phát biểu của Tổng thống Pháp tại một cuộc họp báo bên lề hội nghị, vấn đề là ở chỗ "ai cung cấp các hỗ trợ về tài chính" và do vấn đề này không thể giải quyết nhanh chóng nên các nước có quyền đặt câu hỏi. Theo ông Hollande, trong mọi tình huống, không thể trông cậy vào ngân sách của châu Âu.   

Tổng thống Pháp đánh giá rằng Ngân hàng Đầu tư châu Âu (IEB) có thể đảm nhận vai trò đồng hành nhưng trước hết, ông bày tỏ sự ủng hộ giải pháp sử dụng công trái - điều cũng được Thủ tướng Italy Enrico Letta hưởng ứng. Hội đồng châu Âu đã quyết định lùi cuộc thảo luận về vấn đề này đến cuộc họp thượng đỉnh EU vào tháng 10 thay vì tháng 6/2014 như dự kiến ban đầu.   

Cuối cùng, trong rất nhiều vấn đề được đề cập, EU vẫn bảo lưu quan điểm ủng hộ việc ký kết với Ukraine một thỏa thuận liên kết, đồng thời kêu gọi Chính phủ nước này tôn trọng nhân quyền và các quyền tự do của người dân.

Trong thông cáo kết thúc Hội nghị thượng đỉnh cuối cùng của năm 2013, EU đã tái khẳng định chủ trương tăng cường quan hệ với Ukraine, trong đó đặc biệt nhấn mạnh tới dự án thành lập khu vực tự do thương mại với nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây này. Hội đồng châu Âu tuyên bố ủng hộ cách giải quyết dân chủ cho cuộc khủng hoảng chính trị tại Ukraine để "đáp ứng nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân". Ukraine là vấn đề hiếm hoi mà các nước EU đạt được sự nhất trí về cách giải quyết./.