Hàng trăm hộ dân nuôi cá lồng ở xã Nghi Sơn (Tĩnh Gia - Thanh Hóa) khốn đốn vì cá chết hàng loạt: Trách nhiệm thuộc về ai ?

* Nỗi niềm của ngư dân

Từ Công ty Ximăng Nghi Sơn, vượt qua con đèo nhỏ chênh vênh khoảng 3km, thả tầm mắt ra biển và vụng đảo Nghi Sơn chúng tôi về bán đảo xã Nghi Sơn. Hai bên đường những ngôi nhà mái bằng cao tầng mọc lên san sát, ngư dân người thì tấp nập mang những mẻ cá vừa đánh được ra chợ bán, người thì đang chuẩn bị lưới, đồ dùng để chuẩn bị cho chuyến tàu ra khơi.

Riêng tâm trạng của ông Trần Chí Quyết, ở thôn Bắc Sơn thì khác. Kể từ khi hiện tượng cá chết hàng loạt ông cứ ra ngẩn vào ngơ, phần vì tiếc của, phần thì lo không biết lấy đâu ra tiền để nuôi 3 người con đang học Đại học và trả lãi ngân hàng. Chỉ tay về phía biển ông Chí cho biết: Hiện tại gia đình ông đang nuôi 20 ô lồng (mỗi ô lồng rộng khoảng 9 m2), hàng năm trừ chi phí gia đình ông lãi khoảng 200 triệu đồng. Nhưng từ khi Công ty Ximăng Nghi Sơn xây dựng cầu cảng chuyên dùng và nạo vét hàng năm đã dẫn đến hiện tượng cá chết hàng loạt. Trước đó, năm 2009 khi nạo vét cầu cảng, gia đình ông cũng bị cá chết và ước tính thiệt hại gần 200 triệu đồng nhưng chỉ được Công ty hỗ trợ đồng loạt 7.638.000 đồng như các gia đình khác. Ngày 11/6/2011, khi Công ty Ximăng Nghi Sơn thực hiện nạo vét cảng, thì đến ngày 22-24/7/2011 và ngày 16/8/2011 đã xuất hiện cá chết hàng loạt. Tổng cả 2 đợt, gia đình ông bị chết500 con cá hồng mỹ, 120 con cá mú ( trọng lượng 1kg/con, giá 350.000 đồng/kg), 750 con cá giò ( trọng lượng 1kg/con, giá 280.000/kg). Thiệt hại cho gia đình ông ước tính khoảng 141 triệu đồng.

Bà con ngư dân đang vớt cá chết

Ông Trần Văn Chí, thôn Trung Sơn bức xúc cho biết: Gia đình tôi đã đầu tư hơn 3 tỷ đồng ( chưa kể tiền vốn con giống) để làm 30 ô lồng. Hàng năm, sau khi khảo sát, đánh giá mặt nước đã ký hợp đồng thuê mặt nước với UBND xã Nghi Sơn, tôi đã thực hiện nghĩa vụ đóng góp đầy đủ với Nhà nước. Nhưng từ ngày 22/7/2011 đến nay do việc Công ty Xi măng Nghi Sơn nạo vét bùn ở cảng chuyên dụng đã gây thiệt hại cho gia đình tôi hơn 230 triệu đồng ( trong đó có 1.560 con cá giò, 200 con cá mú giống, 200 con cá hồng mỹ). Cá chết, dân thiệt hại là thế, bà con ngư dân chúng tôi đã nhiều lần viết đơn đề nghị Công ty xuống kiểm tra, đánh giá hỗ trợ cho chúng tôi nhưng vẫn chưa thấy sự hồi âm của phía Công ty.

Cũng như gia đình anh Quyết, anh Chí, gia đình anh Hà Văn Thưởng ở thôn Thanh Sơn, anh Trần Văn Vinh ở thôn Nam Sơn trong tổng số 80 hộ dân nuôi cá lồng ở vụng đảo xã Nghi Sơn cũng đang ngóng chờ sự hồi âm, kiểm tra, đánh giá cá chết của bà con và sự hỗ trợ từ phía Công ty Xi măng Nghi Sơn để phần nào bù đắp những thiệt hại để bà con ngư dân vượt qua cơn khó khăn ổn định sản xuất

* Trách nhiệm thuộc về ai ?

Tiếp xúc với chúng tôi các hộ dân cho biết: Nghề nuôi cá lồng xuất hiện từ năm 1991, những năm đầu do kinh nghiệm chưa nhiều nên hiệu quả kinh tế chưa cao. Qua quá trình tích lũy kinh nghiệm đến nay nghề nuôi cá lồng đem lại hiệu quả kinh tế cao, lại giải quyết được lao động nông nhàn. Năm 2006, đã có 56 hộ nuôi, đến năm 2009 có 72 hộ nuôi và đến năm 2011 có 80 hộ nuôi. Tỷ lệ cá thành phẩm trong lồng hàng năm đạt 80- 90%. Tuy nhiên năm 2009, khi Công ty Ximăng Nghi Sơn thực hiện việc nạo vét luồng lạch cảng chuyên dùng thì đã xảy ra hiện tượng cá chết hàng loạt, lúc đó Công ty đã hỗ trợ bà con ngư dân 600 triệu đồng. Năm 2010, do Công ty không nạo vét luồng lạch nên cá không chết. Còn việc cá chết rải rác thì thi thoảng vẫn có

Đến vụ nuôi trồng thủy sản năm 2011, các hộ dân đã tiến hành đầu tư thêm lồng, con giống với mong muốn có những vụ mùa bội thu, thì bất ngờ trong khoảng thời gian từ ngày 22-24/7/2011 đã xuất hiện hiện tượng cá chết hàng loạt. Trước tình hình đó, ngày 24/7/2011 UBND huyện Tĩnh Gia đã thành lập Đoàn kiểm tra bao gồm: Chi cục Thú y tỉnh, huyện, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, UBND xã Nghi Sơn và đại diện các hộ nuôi cá lồng. Đoàn kiểm tra đã xác định: Cá giống chết hàng loạt có kích thước từ 5- 25 cm, cá mú giống 5 cm, cá giò từ 1-2 tháng có kích thước 25- 30 cm ( từ 1- 1,5 kg/con) và một số cá giò thương phẩm nuôi từ năm 2010 có trọng lượng từ 1,2- 2,5 kg/con ở hầu hết 80 hộ nuôi với tổng thiệt hại do cá chết khoảng 1,6 tỷ đồng.

Sự việc tưởng chừng đã dừng ở đó, nhưng đến ngày 16/8/2011 khi tàu hút bùn đang làm việc thì đã xuất hiện tiếp cá chết hàng loạt. Cũng trong ngày hôm đó, UBND xã Nghi Sơn đã thành lập Tổ công tác do ông Nghiêm Xuân Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã; Trưởng Công xã, cán bộ Trạm Biên phòng Nghi Sơn, thợ vận hành cẩu tàu hút bùn và đại diện các hộ nuôi cá lồng. Tại Biên bản kiểm tra đoàn đã xác nhận " số lượng cá chết là 19,4 tấn cá các loại bao gồm: Cá mú, cá giò, cá hồng mỹ. Về đặc điểm cá chết, Đoàn kiểm tra nhận định; bề ngoài cá không có đặc điểm gì, bên trong mang cá có bùn và sịn dính bên trong mang". Tổng thiệt hại ước tính 2,2 tỷ đồng

Đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa, UBND huyện Tĩnh Gia cần sớm điều tra làm rõ nguyên nhân cá chết hàng loạt ở vụng biển Nghi Sơn để sớm có câu trả lời chính thức cho bà con ngư dân. Đồng thời có chính sách hỗ trợ kịp thời phần nào những mất mát, thiệt hại để bà con yên tâm đầu tư sản xuất.

Tuyết Trang