Hoàn thiện nhiều quy định mới về trồng trọt và bảo vệ, kiểm dịch thực vật

Dự kiến, nội dung này sẽ được trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 sắp tới. Cuộc họp nhấn mạnh vai trò của Bộ trong việc tạo ra một hành lang pháp lý toàn diện, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp hiện đại, tăng trưởng xanh, và khai thác hiệu quả tiềm năng đất đai, với một điểm sáng được chú trọng là quản lý tầng đất mặt – yếu tố thường bị bỏ qua trong các chính sách trước đây.

Thứ trưởng Hoàng Trung đã chỉ đạo ban hành Thông tư mới, hướng dẫn phân cấp quản lý nhà nước theo mô hình chính quyền 2 cấp tại địa phương, với hiệu lực dự kiến từ ngày 1/7/2025. Thông tư này không chỉ sửa đổi mà còn tích hợp nhiều văn bản hiện hành, chuyển giao 17 nhiệm vụ chính trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật xuống cấp xã, phù hợp với tinh thần cải cách thủ tục hành chính và tinh giản bộ máy theo chỉ đạo của Trung ương. Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt khẳng định đây là bước đi chiến lược, giúp giảm tải cho cấp huyện và nâng cao hiệu quả quản lý tại cơ sở.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng yêu cầu sửa đổi Luật Trồng trọt và Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật phải tập trung tháo gỡ những vấn đề bức xúc nhất, đảm bảo tính khả thi và hỗ trợ xuất khẩu nông sản. Ông nhấn mạnh: "Luật mới không chỉ là thay đổi câu chữ mà phải trả lời được câu hỏi: Sửa để làm gì và mang lại hiệu quả ra sao". Các nội dung sửa đổi được đề xuất bao gồm điều chỉnh Điều 64 Luật Trồng trọt về mã số vùng trồng, bổ sung mã số cơ sở đóng gói – yếu tố bắt buộc của quốc tế và hoàn thiện quản lý giống cây trồng, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), cùng các quy định về kiểm soát sinh vật gây hại.

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế Nguyễn Thị Mai Hiên đề xuất bổ sung mã số cơ sở đóng gói vào Luật Trồng trọt, vì đây là yêu cầu thiết yếu để Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Bà lưu ý: "Từ ngày 1/4, các bộ, ngành được phép ban hành thủ tục hành chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần chủ động cấp mã để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng và xuất khẩu." Thứ trưởng Hoàng Trung đồng tình, yêu cầu kế hoạch triển khai mã số vùng trồng phải khả thi, gắn với thực tiễn, đặc biệt khi truy xuất nguồn gốc trở thành điều kiện bắt buộc tại các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, và Hoa Kỳ.

Trong lĩnh vực thuốc BVTV, Bộ đề xuất chuyển từ quản lý theo danh mục sang cấp giấy chứng nhận đăng ký sản phẩm, khuyến khích đổi mới sáng tạo nhưng vẫn kiểm soát chặt chẽ chất lượng. Thứ trưởng cũng nhấn mạnh ưu tiên sử dụng thuốc sinh học, quản lý nghiêm ngặt thuốc cấm lưu hành, nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường. Các hành vi vi phạm hành chính trong trồng trọt và kiểm dịch thực vật đang được rà soát để đưa vào một nghị định xử phạt riêng, dự kiến trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 10.

Quản lý giống cây trồng và đổi mới nghiên cứu khoa học

Về giống cây trồng, Thứ trưởng Hoàng Trung chỉ ra sự bất cập trong việc đặt tên giống, khi một giống có thể mang nhiều tên gọi khác nhau, gây nhầm lẫn trong quản lý. Ông yêu cầu thống nhất tiêu chí khảo nghiệm, chấm dứt tình trạng mỗi địa phương áp dụng quy định riêng. Công tác tự công bố giống cũng cần quy định rõ hơn về tiêu chí và giá trị sử dụng, đảm bảo minh bạch và hiệu quả. Để hỗ trợ nghiên cứu khoa học, Bộ cam kết tránh dàn trải kinh phí, tập trung vào các dự án đổi mới, nâng cao chất lượng xuất bản trong ngành nông nghiệp và môi trường, từ đó thúc đẩy phát triển bền vững.

Một điểm nhấn quan trọng trong cuộc họp là vấn đề quản lý tầng đất mặt, được Thứ trưởng Hoàng Trung đánh giá là yếu tố then chốt nhưng thường bị bỏ qua. Luật Trồng trọt 2018 và Luật Đất đai 2024 đều đề cập đến việc bảo vệ tầng đất mặt – lớp đất màu mỡ chuyên dùng cho trồng lúa – nhưng trước đây, quản lý phân tán giữa Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) dẫn đến tình trạng mỗi nơi làm một kiểu. Với sự hợp nhất hai bộ, Thứ trưởng nhận định đây là cơ hội để giải quyết triệt để vấn đề. "Nếu không xử lý dứt điểm tầng đất mặt trong lần sửa luật này, những vướng mắc trong đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, phát triển vùng nguyên liệu, hay quản lý đất canh tác tập trung sẽ còn tiếp diễn," ông nhấn mạnh.

Hiện tại, tầng đất mặt được quy định chỉ dùng cho nông nghiệp và phải được bảo vệ, nhưng việc xác định, bóc tách, vận chuyển, và hoàn thổ trước đây chịu sự điều chỉnh của Luật Bảo vệ môi trường. Với thẩm quyền mới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có thể định hướng, giám sát, và điều chỉnh hoạt động này, đảm bảo sử dụng hiệu quả tài nguyên đất. Thứ trưởng đề xuất thay thế quy định cấm tuyệt đối đưa đất vào Việt Nam bằng mô hình kiểm soát với tiêu chuẩn rõ ràng, đồng thời điều chỉnh quản lý sinh vật gây hại theo hướng linh hoạt hơn, tránh rập khuôn.

Thứ trưởng Hoàng Trung kêu gọi huy động trí tuệ tập thể, lắng nghe thực tiễn từ doanh nghiệp và địa phương để sửa luật một cách hiệu quả. Việc hoàn thiện các dự thảo luật và nghị định không chỉ là nhiệm vụ lập pháp mà còn là nền tảng để hiện thực hóa chiến lược phát triển nông nghiệp xanh, bền vững, và hiện đại của Việt Nam trong giai đoạn tới. Với sự hỗ trợ toàn diện từ Bộ, ngành nông nghiệp hứa hẹn vượt qua thách thức, khai thác tối đa tiềm năng đất đai, và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế.

Đỗ Hương