Khu đất đang tranh chấp nhưng vẫn được cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất. Trong khi, người bị thu hồi đất bỗng dưng mất trắng, không được đền bù hỗ trợ, cũng không được bố trí đất tái sản xuất. Vụ việc này xảy ra tại xã Thuận An (huyện Đăk Min, Đăk Nông) ròng rã hơn 6 năm trời và chưa biết khi nào có hồi kết!
Theo hồ sơ vụ việc, tháng 3 năm 1993, vợ chồng bà Trần Thị Thường và ông Nguyễn Văn Thủy (thường trú tại Bon Sapa, xã Thuận An, huyện Đăk Min, tỉnh Đăk Nông) có mua của ông Y Ngôn cùng trú tại thôn một khu đất diện tích 4ha, với số tiền 3 triệu đồng, đất này do ông Y Ngôn khai phá từ năm 1980. Trong thời gian canh tác do đất bạc màu trồng cây ngắn ngày không hiệu quả. Năm 1994, gia đình bà Thường chuyển sang trồng cà phê, với hơn 4 ngàn cây cà phê đang phát triển xanh tốt, mỗi năm cho thu hoạch hơn 4 tấn cà nhân. Trong suốt 8 năm canh tác, thửa đất này không xảy ra tranh chấp, không bị xử phạt hành chính và các hành vi khác.
Tháng 10/1995, Lâm trường Thuận An (nay là Lâm trường Đăk Song) lập phương án điều chế rừng trồng do Bộ Lâm nghiệp (cũ) phê duyệt tại văn bản số 3210/LS ngày 27/10/1995 trong đó có 4 ha đất của bà Thường mua của ông Y Ngôn. Sau khi lập dự án quy hoạch rừng trồng giai đoạn 1998 - 2003, 4 ha đất của bà Thường bị Công ty Lâm nghiệp Đăk Song đưa vào lô G khoảnh 7, tại tiểu khu 1096, đồng thời công ty cũng lập quy hoạch tiến hành trồng rừng trên diện tích 4 ha đất này.
5 năm sau, bà Thường bị tai nạn giao thông, con còn nhỏ, chồng phải lo chăm sóc con cái nên cà phê không có người trông coi, xuống cấp. Trong khi, nguy cơ nhỡn tiền bị mất đất, mất nhà đang treo lơ lửng từ khi khu đất 4ha "rơi" vào quy hoạch. Gia cảnh khó khăn càng khó khăn thêm, bà Thường đã làm đơn khiếu nại lên Công ty lâm nghiệp Đăk Song và các cấp chính quyền nhưng sự việc vẫn không được giải quyết dứt điểm, rõ ràng.
Đến ngày 08/06/2005 Chủ tịch UBND tỉnh Đăk Nông, ban hành Quyết định số 646/ QĐ - CT UB về việc giao đất cho Lâm trường Thuận An quản lý và sử dụng với diện tích tổng thể quy hoạch là 10.066.57 ha, trong đó có 4 ha đất của bà Thường và Công ty Lâm nghiệp Thuận An đang xảy ra tranh chấp. Tiếp đến ngày 18/01/2007 UBND tỉnh Đăk Nông lại ban hành quyết định số 87/QĐCTUBND "vv sáp nhập Lâm trường Đăk Song và Lâm trường Thuận An, đổi lại tên "Công ty Lâm nghiệp Đăk Song". Từ khi nắm trong tay quyết định giao đất của UBND tỉnh Đăk Nông, bà Thái Thị Tú Anh - Giám đốc Công ty Lâm nghiệp Đăk Song đã cho thu hồi toàn bộ 4 ha đất của bà Thường và tiến hành cho người phá sạch toàn bộ cây cà phê đã trồng, đồng thời yêu cầu bà Thường không được phát đơn khởi kiện.
Việc 4ha đất của bà Thường bị thu hồi vì nằm trong quy hoạch do Bộ Lâm nghiệp (cũ) là thực hiện vì mục đích công, điều đó không có gì phải bàn, nhưng vấn đề đáng nói là các cơ quan chức năng phải có trách nhiệm công khai quy hoạch với chủ sử dụng đất. Đồng thời, khi ra Quyết định thu hồi đất của bà Thường phải có phê duyệt chi tiết về phương án đền bù thỏa đáng, đúng quy định pháp luật, trong đó, bà Thường phải được đền bù về đất và tài sản kiến trúc trên đất, phải được bố trí tái định cư và đất dịch vụ nếu bà Thường ở và sản xuất trên đất đó ổn định và bị thu hồi 100% diện tích. Tuy nhiên, các cơ quan có thẩm quyền địa phương và Công ty Lâm nghiệp Đăk Song đã không làm tròn nghĩa vụ này.
Khi bị mất đất, bà Thường liên tục làm đơn khiếu nại đến UBND tỉnh Đăk Nông và Sở Tài nguyên & Môi trường để được hướng dẫn giải quyết. Ngày 05/05/2007, UBND tỉnh Đăk Nông có Công văn chỉ đạo số 995/UBND - NC giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu giải quyết vụ việc tranh chấp giữa hộ bà Thường và Công ty Lâm nghiệp Đăk Song. Nhưng, khi sự việc chưa có hướng giải quyết thấu đáo, giữa lúc bà Thường đang chờ đợi kết quả cuối cùng, thì ngày 03/10/2008, UBND tỉnh Đăk Nông lại ra quyết định số 1409/QĐ - UBND "về việc thu hồi Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất, giao rừng và cho thuê đất, thuê rừng đồng thời cấp Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty Lâm nghiệp Đăk Song" trong đó trùm lên diện tích 4ha tại lô G, khoảnh 7, tiểu khu 1096 của gia đình bà Trần Thị Thường.
Cùng thời điểm, Công ty Lâm nghiệp Đăk Song được giao Giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất số AM 880960 hoàn toàn quản lý khu đất. Như vậy, từ vụ việc đi đòi đất ròng rã 10 năm trời, hàng loạt công văn, quyết định các cấp chức năng đã ban hành nhưng rồi cuối cùng người dân vẫn phải mất nhà, mất đất. Trong khi, nguồn gốc đất được bà Thường nhận chuyển nhượng hợp pháp, canh tác và sinh sống phù hợp với quy hoạch địa phương (trước khi có quy hoạch và tranh chấp). Điều đó đủ chứng minh, bà Thường phải được đền bù nếu bị thu hồi.
Năm 2009, Sở Tài nguyên và Môi trường trả lời khiếu nại tại Công văn số 656/ STNMT-TTR ngày 02/06/2009. Theo đó, việc tranh chấp đất đai của bà Thường và Công ty Lâm nghiệp Đăk Song thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân Đắk Mil theo quy định tại khoản 1, điều 136, Luật Đất đai năm 2003. Điều này cần cân nhắc, vì gia đình bà Thường đang khiếu nại Quyết định số 1409/Q Đ-UBND ngày 03/10/2008 của UBND tỉnh (khiếu nại quyết định hành chính). Do đó, cấp nào ra quyết định thì cấp đó phải ra quyết định giải quyết. Hơn nữa đất của bà Thường chưa có quyết định thu hồi của cơ quan có thẩm quyền mà ra quyết định cấp cho Công ty Lâm nghiệp Đắk Song là trái với Điều 32 (Luật Đất đai được sửa đổi năm 2003). Hiện, khu đất 4ha do Công ty Lâm nghiệp Đăk Song thu hồi là không đúng quy định, theo Luật Đất đất 2003, UBND tỉnh phải có Quyết định thu hồi và giao đất.
Mấu chốt của vụ việc này, đất đang tranh chấp mà có quyết định cấp đất là trái với quy định tại khoản 2, Điều 7 Nghị định 200/2004/QĐ-CP ngày 03-12-2004 của Chính phủ. Sự việc rõ ràng, nhưng hết cấp này đến cấp khác "đẩy trách nhiệm", không thể ra văn bản cuối cùng và người dân phải chịu mọi thiệt thòi về quyền lợi hợp pháp. "Chúng tôi cũng đã cố gắng hết sức cung cấp tất cả giấy tờ liên quan cho các cấp thẩm quyền để minh chứng đất đã được sử dụng ổn định, liên tục, có hộ khẩu, có cây trồng lâu năm và tài sản gắn liền với đất. Đồng thời, có xác nhận của những người đã sống cùng thời điểm từ khi gia đình tôi bắt đầu sử dụng đất cho đến nay, thế nhưng, những chứng cớ đó không được các ban ngành chức năng xem xét", trao đổi với chúng tôi, bà Thường nói.
Chúng tôi sẽ trở lại vụ việc này!
Nhóm PV PL