Kiểm định chất lượng giáo dục đại học tiếp cận chuẩn khu vực

GS. Nguyễn Quý Thanh. Nguồn ảnh: VietnamNet

GS. Nguyễn Quý Thanh (Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội) đã chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử Chính phủ vấn đề này.

Chúng ta đã có quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục đại học với 61 tiêu chí. Theo ông, tại sao cần thiết phải đưa ra bộ tiêu chuẩn mới với 111 tiêu chí?

GS. Nguyễn Quý Thanh: Với tư cách là một trong những người tham gia xây dựng Dự thảo và dưới góc độ chuyên gia nghiên cứu các vấn đề về chất lượng giáo dục, từ 4 năm trước, tôi và các chuyên gia khác đã nghiên cứu so sánh bộ tiêu chuẩn chất lượng của Việt Nam với các trường trong ASEAN và Hiệp hội các trường đại học Đông Bắc Hoa Kỳ.

Qua so sánh, chúng tôi nhận thấy rất nhiều tiêu chí của ta không khớp, không tương ứng với tiêu chí khu vực và quốc tế. Như vậy có nghĩa có thể mình đánh giá chất lượng nhưng chất lượng đó không phù hợp với hướng đi của khu vực và của quốc tế. Qua đó, chúng tôi nghĩ nên đề xuất xem xét lại bộ tiêu chí đánh giá chất lượng của các trường đại học nước ta.

Thứ 2, thời gian gần đây, rất nhiều trường đại học Việt Nam tham gia vào mạng lưới đảm bảo chất lượng trường đại học trong ASEAN. Họ tham gia đánh giá chất lượng của các chương trình đào tạo qua sự hội nhập của Việt Nam trong cộng đồng kinh tế ASEAN. Thêm vấn đề huy động lao động trong nội khối, có 8 lĩnh vực đào tạo mà các quốc gia ASEAN đã ký hiệp định công nhận tương đương, có quy chế công nhận tương đương và khung trình độ Việt Nam cần bám sát khung trình độ ASEAN.

Việc này dẫn đến logic là các trường đại học muốn đào tạo nguồn nhân lực bám theo một chuẩn chung được thừa nhận trong khu vực. ASEAN không có chuẩn đánh giá nào được thừa nhận rộng rãi như bộ đánh giá cơ sở giáo dục do Mạng lưới các trường đại học ASEAN (AUN-QA). Bởi vậy, chúng tôi đề nghị điều chỉnh chương trình đánh giá hiện hành, cập nhật theo định hướng chuẩn đánh giá của ASEAN để khi đánh giá các trường đại học Việt Nam cũng đi theo hướng tiếp cận dần chuẩn khu vực.

Lý do thứ 3, chuẩn Việt Nam (được ban hành từ 2007, sau đó 2009 có cập nhật, từ 2009 trở đi không có thay đổi gì) thì thông thường các chuẩn đánh giá mỗi năm cần có điều chỉnh nhỏ, 5 năm có điều chỉnh lớn vì trường đại học thay đổi, quản trị đại học thay đổi. Trong khi đó, tiêu chuẩn đánh giá giữ nguyên thì không ổn.

Vậy đâu là điểm mới đáng chú nhất của Dự thảo Thông tư ban hành quy định chất lượng cơ sở giáo dục đại học mà Bộ GD&ĐT công bố, thưa ông?

GS. Nguyễn Quý Thanh: Theo tôi, điểm đáng chú ý nhất là tiếp cận theo kiểu quản trị đại học rất hiện đại. Trong bộ tiêu chí cũ, nội dung của tiêu chuẩn không rõ là từng điểm trong quy trình quản lý nhưng bộ tiêu chuẩn mới xác định rất rõ. Ví dụ: Nội dung thuộc về chu trình PDCA (Plan - Do - Check- Act) là lập kế hoạch, thực thi, kiểm tra và cải tiến trên cơ sở kiểm tra đó. Chu trình quản lý đầu tiên yêu cầu phải lập kế hoạch, thực hiện kế hoạch đó, kiểm tra lại việc thực hiện xem có gì cần điều chỉnh thì điều chỉnh. Đó là 4 bước trong quy trình quản lý chất lượng rất phù hợp, rất hay và được nhiều chuyên gia ủng hộ. Cách đánh giá này sẽ lộ rõ trường nào yếu khâu gì, giúp việc điều chỉnh và cải tiến chất lượng cũng dễ dàng hơn.

Điểm thứ 2 là đánh giá bao quát hơn vì số lượng tiêu chí nhiều hơn, liên quan nhiều khía cạnh khác trong chức năng của trường đại học mà tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam chưa đề cập đến. Thí dụ như phần kết nối và phục vụ cộng đồng. Hiện nay, tiêu chí của chúng ta mới tập trung vào đào tạo và nghiên cứu khoa học, mảng kết nối phục vụ cộng đồng dường như bị bỏ trắng. Tương tự đối với mảng sở hữu trí tuệ. Những mục này trong bộ tiêu chuẩn mới được chú trọng nên tôi nghĩ rằng tiêu chuẩn mới hay về nội dung và cách tiếp cận.

Tuy nhiên, đối với các cở sở giáo dục tại nước ta, bộ tiêu chuẩn hiện hành cũng đóng vai trò nhất định trong thời gian. Vậy các trường cần có sự chuẩn bị như thế nào để đáp ứng quy định mới nếu Thông tư được ban hành?

GS. Nguyễn Quý Thanh: Việc để các trường Việt Nam thực hiện theo chuẩn này cũng cần có thời gian nhất định. Chính vì lý do đó, trong nội dung đề xuất, các nhóm chuyên gia cũng đề xuất không thể áp dụng ngay lập tức bộ tiêu chuẩn mới mà cần một thời gian từ 1 - 1,5 năm để cho các trường quen dần với tiêu chuẩn mới. Theo so sánh của chúng tôi, trong 61 tiêu chí hiện hành thì khớp khoảng 70% với quy định mới tại Dự thảo, 30% còn lại là khác biệt.

Chúng ta phải đặt trong bối cảnh hội nhập của nền kinh tế như hội nhập của thị trường lao động, trường đại học Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực không cho Việt Nam, mà cho cả công ty ASEAN tại Việt Nam và lao động trí thức đi làm trong khu vực. Vì vậy, chắc chắn phải có một sân chơi, một chuẩn chung. Và hiện nay trong ASEAN có duy nhất chuẩn này, không có chuẩn nào phổ biến hơn trong khu vực để đánh giá.

Thực ra, trong một vài năm gần đây, một số trường đại học Việt Nam cũng bắt đầu nghiên cứu thử nghiệm theo chuẩn AUN-QA, do chuyên gia của ASEAN đang đánh giá. Cụ thể là trường Đại học Khoa học Tự nhiên, giữa tháng 1 năm nay sẽ có chuyên gia ASEAN đến đánh giá.

Như vậy có thể nói bản thân các trường đại học của Việt Nam cũng đang muốn xây dựng một sân chơi chung hội nhập bên cạnh tiêu chuẩn của quốc gia./.

Ngọc My