Luật Điều ước quốc tế: Đơn giản hóa thủ tục nhưng bảo đảm chặt chẽ, tăng cường giám sát và hiệu quả hội nhập

Phát biểu điều hành phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết phiên họp ghi nhận 13 lượt đại biểu phát biểu, tạo nên không khí sôi nổi, dân chủ, khách quan, có cơ sở pháp lý và thực tiễn sâu sắc. Điều này phản ánh sự quan tâm rất cao của Quốc hội đối với công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế, lĩnh vực cùng với quốc phòng, an ninh ngày càng trở thành trọng yếu, thường xuyên của đất nước.

Bộ Ngoại giao tiếp thu toàn diện, nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm lợi ích quốc gia

Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung cảm ơn các đại biểu đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng. Bộ Ngoại giao đã tiếp thu, báo cáo bước đầu thông qua Báo cáo 8417 và 8467 gửi tới các đại biểu, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo về Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị và chương trình hành động của Chính phủ.

Trình bày thêm về tư tưởng chủ đạo của dự án Luật, Bộ trưởng Lê Hoài Trung nhấn mạnh tinh thần xuyên suốt là đơn giản hóa trình tự, thủ tục ký kết và thực hiện điều ước quốc tế, nhưng không thay đổi các điều kiện và yêu cầu về hồ sơ. Việc sửa đổi tập trung vào rút ngắn quy trình, tránh chồng chéo, đảm bảo tiến độ trong bối cảnh nhu cầu hội nhập và xử lý các tình huống đối ngoại ngày càng tăng.

Hiện nay, Đảng ủy Bộ Ngoại giao đang được giao nhiệm vụ trình Ban Bí thư xem xét ban hành văn bản về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác ký kết và thực hiện cam kết quốc tế, trong đó có điều ước quốc tế.

Bộ trưởng Lê Hoài Trung khẳng định quy trình xây dựng dự án Luật và dự thảo Nghị quyết đã được Bộ Ngoại giao phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, bảo đảm thống nhất với luật pháp Việt Nam và luật pháp quốc tế, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của hội nhập quốc tế trong giai đoạn mới.

Quốc hội đề nghị làm rõ nhiều nội dung trọng tâm

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương tổng hợp ý kiến đại biểu và đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu các nhóm vấn đề.

Đối với Luật sửa đổi, bổ sung Luật Điều ước quốc tế cần: Rà soát cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo. Bổ sung trách nhiệm phối hợp liên ngành, trách nhiệm giải trình của bộ, ngành. Làm rõ tiêu chí lấy ý kiến với điều ước quan trọng, cơ chế đồng thời đàm phán - ký kết - phê chuẩn.

Quy định cụ thể thời gian phản hồi, phân biệt vấn đề thường xuyên với nội dung phức tạp.

Hồ sơ kiểm tra, thẩm định cần tối giản, không phát sinh điều kiện mới; đánh giá tác động đầy đủ hơn đối với các điều ước quan trọng.

Về ủy quyền trong trường hợp đặc biệt, cần quy định thời hạn cụ thể và có thể tổng kết vào giữa năm 2028 để làm căn cứ luật hóa.

Tăng cường giám sát, bảo đảm công khai, minh bạch nhưng giữ bí mật quốc gia; nâng cao vai trò giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Ủy ban và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Đối với dự thảo Nghị quyết về cơ chế đặc thù nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế cần à soát tính phù hợp với chủ trương của Đảng, nhất là Nghị quyết 59; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật. Cơ chế đặc thù phải thực sự vượt trội, không lặp lại nguyên tắc đã quy định trong các luật hiện hành. Thống nhất cao về thí điểm áp dụng trực tiếp tiêu chuẩn quốc tế, quy chuẩn kỹ thuật, đồng thời cần ban hành danh mục cụ thể và thành lập đơn vị đánh giá công nhận phù hợp.

Rà soát phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng; bổ sung quy định xử lý khó khăn, vướng mắc của dự án hợp tác đối tác nước ngoài trọng điểm chiến lược.

Về hợp tác quốc tế của địa phương, thống nhất chủ trương thí điểm thành lập văn phòng đại diện địa phương ở nước ngoài, hỗ trợ các tỉnh biên giới trên bộ, biển và đảo trong đối ngoại và hội nhập. Các cơ chế cho địa phương phải tương quan với chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, chương trình mục tiêu quốc gia cho vùng biên giới.

Về hội nhập của doanh nghiệp, cần hỗ trợ toàn diện, rà soát thuế phòng vệ thương mại, Quỹ doanh nghiệp hội nhập quốc tế, Quỹ xúc tiến xuất khẩu để tránh trùng lặp nguồn lực, bảo đảm tuân thủ WTO. Cần làm rõ cơ chế nhân sự, đào tạo đội ngũ đối ngoại ở Trung ương và địa phương; bổ sung phụ lục liên quan.

Rà soát quy định về mua sắm, đầu tư bất động sản cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cho phù hợp nhiệm vụ đối ngoại ngày càng nặng nề.

Về hiệu lực của nghị quyết: Chính phủ sẽ cân đối thời hạn hợp lý, không quá dài; có tổng kết và luật hóa trong nhiệm kỳ sửa luật tới. Bổ sung quy định rõ hơn về đối ngoại của Mặt trận, đoàn thể và nhân dân.

Hải Liên