'Luật hóa' tiền kỹ thuật số góp phần phát triển kinh tế số

Vì sao phải sớm ban hành khung pháp lý về tài sản số?

Hiện nay, nước ta đang gặp phải những thách thức gì trong quản lý tiền kỹ thuật số, thưa ông?

Ông Phan Đức Trung: Năm 2023, lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) đã đưa Việt Nam vào Danh sách giám sát tăng cường (Danh sách xám), đồng thời đưa ra các khuyến nghị hành động đối với Việt Nam để giải quyết các thiếu hụt trong cơ chế phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. 

Để sớm đưa Việt Nam ra khỏi danh sách này, chúng ta sẽ phải làm rất nhiều việc, trong đó có một vấn đề quan trọng là ban hành khung chính sách về tài sản số và nhà cung cấp dịch vụ tài sản số.

Trường hợp ban hành các khung pháp lý chậm khi Việt Nam còn nằm trong Danh sách xám sẽ tác động đến chi phí tài chính từ dòng vốn đầu tư nước ngoài và các chi phí cơ hội, gây ra hệ lụy và thiệt hại.

Ngoài ra, Việt Nam luôn nằm trong top đầu về chỉ số chấp nhận tiền điện tử toàn cầu (Global Crypto Adoption Index). Năm 2024, hơn 17 triệu người Việt Nam sở hữu tài sản mã hóa. Mặc dù đã giảm so với con số 20 triệu trước đây, nhưng vẫn cao so với tỉ lệ trung bình trên toàn thế giới.

Tiếp nữa, nguồn lực, tiềm lực kinh tế dưới dạng "kinh tế ngầm, kinh tế xám" chảy ở Việt Nam thông qua tài sản mã hóa là rất lớn. Tôi nghĩ rằng, nếu ban hành khung pháp lý chậm sẽ khó khơi thông được nguồn lực tiềm ẩn này, chưa kể tác động tiêu cực của "nền kinh tế ngầm". 

Việc ai cũng mong muốn đầu tư công nghệ để tìm kiếm cơ hội, lợi nhuận cao sẽ tạo điều kiện cho những đường dây lừa đảo lợi dụng công nghệ, cũng như những cá nhân kêu gọi đầu tư qua tiền ảo đang gây ra hệ luỵ khó lường. 

Việc ban hành chính sách, khung pháp lý sẽ sớm sẽ hạn chế phần nào vấn đề này, thúc đẩy tích cực sự phát triển của tài sản mã hóa.

Xây dựng khung pháp lý về tài sản số: Phải khoanh vùng thí điểm

Theo ông, đâu là những trọng tâm mà khung pháp lý cần hướng tới? Hiệp hội BlockChain Việt Nam đưa ra những đóng góp gì cho quá trình xây dựng khung pháp lý này?

Ông Phan Đức Trung: Chúng ta phải khoanh vùng để có khu vực thí điểm. Từ những khu vực thí điểm này, bắt đầu xây dựng khung pháp lý hoàn thiện hơn. Theo tôi, cần bắt đầu từ sàn giao dịch tài sản mã hóa và nhiều ý kiến cũng cho rằng phải khoanh vùng ở những trung tâm tài chính.

Tuy nhiên, dù khoanh vùng tại đâu thì quan trọng nhất, chúng ta phải xác định đó là không gian Internet và cần sự đồng bộ của các cơ quan quản lý. Thủ tướng cũng đã giao cho Bộ Tài chính phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, với Bộ Khoa học và Công nghệ để tìm ra khung pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật về an toàn, an ninh thông tin.

Sau một thời gian thí điểm, chúng ta sẽ rút ra được nhiều bài học thực tế và có thể nhân rộng các mô hình thành công. Từ những kinh nghiệm thu được, chúng ta sẽ xây dựng khung pháp lý tốt hơn, mang tính thúc đẩy tốt hơn.

Ngay từ khi Việt Nam vào Danh sách xám, Hiệp hội BlockChain Việt Nam cùng với Hiệp hội Ngân hàng và các viện nghiên cứu đã liên tục tổ chức hàng loạt hội thảo về tài sản số, nhà cung cấp dịch vụ tài sản số.... Chúng tôi có nhiều chia sẻ với các đoàn đại biểu hoặc các ủy ban của Quốc hội về vấn đề pháp lý.

Trong những năm qua, đồng hành cùng với Bộ Khoa học và Công nghệ, chúng tôi đã góp phần thúc đẩy chiến lược Blockchain quốc gia. 

Ngày 22/12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Song song với đó, Thủ tướng vừa yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo chức năng, nhiệm vụ được giao đề xuất, trình Chính phủ ngay trong tháng 3 này về khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số lành mạnh và hiệu quả. 

Hiệp hội BlockChain Việt Nam đang tích cực làm việc với Bộ Công an, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để đóng góp ý kiến, góp phần thực hiện nhiệm vụ quan trọng nêu trên.

Chúng ta có thể học hỏi gì từ các quốc gia về lĩnh vực này, thưa ông?

Ông Phan Đức Trung: Chúng ta phải học hỏi để có tầm nhìn xa và triển khai từng bước cụ thể hóa tầm nhìn ấy.

Thời gian gần đây, chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump xây dựng một loạt chính sách về tài sản mã hóa mang tính dẫn dắt, khác với các chính sách tồn tại trước đó. Ví dụ như không thúc đẩy CDBC nữa mà chuyển sang khu vực tư nhân qua việc thúc đẩy stablecoin.

CDBC là một loại tiền điện tử được phát hành và quản lý bởi ngân hàng trung ương của một quốc gia; tồn tại dưới dạng tiền kỹ thuật số và có các tính năng tương tự như tiền mặt truyền thống. Nó có thể ghi nhận trong hệ thống blockchain hoặc cơ sở dữ liệu tương tự.

Còn stablecoin là các loại tiền mã hóa được gắn với một tài sản có giá cả ổn định, chẳng hạn như tiền pháp định hoặc kim loại quý. Các stablecoin được thiết kế nhằm duy trì mức giá tương đối ổn định để người dùng có thể tránh được những rủi ro biến động phổ biến trên thị trường tiền mã hóa.

Nhiều chính sách khác đang được thay đổi dưới thời Tổng thống tái đắc cử Donald Trump, tác động sâu rộng đến tất cả quốc gia, từ châu Âu đến châu Á. Việt Nam cần chú ý và bám sát những chính sách quan trọng của các quốc gia khác.

Thái Lan cũng là một quốc gia có khung pháp lý rất tốt. Từ năm 2018, nước này đã có tiêu chuẩn về chào bán tài sản mã hóa. Họ đưa ra quan điểm về quản lý token, mọi người dân khi đầu tư đều có thể tra trên web xem token này có khả năng bị lừa đảo hay không. Gần đây nhất, Thái Lan đã đạt được 2 bước tiến quan trọng. Đó là niêm yết Bitcoin ETF trên sàn chứng khoán Thái Lan và bắt đầu thí điểm cho người nước ngoài giao dịch thanh toán bằng Bitcoin.

Định hình khung khổ, nền tảng pháp lý để phát triển ngành kinh tế số, tài sản số

Vậy ông kỳ vọng gì khi khung pháp lý ra đời?

Ông Phan Đức Trung: Hiệp hội BlockChain Việt Nam là một hiệp hội nghề nghiệp mà trước khi có sự công nhận của luật pháp về tài sản mã hóa thì hoạt động của chúng tôi gặp nhiều bất cập. Có một khung pháp lý tốt đồng nghĩa với việc được luật hóa, được công nhận loại hình giao dịch là phương pháp quản lý theo xu hướng của thế giới. Trong đó có quy định về sàn giao dịch và các hình thức thu hút vốn thông qua phát hành tài sản mã hóa.

Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị được ban hành nhằm phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tôi tin rằng, khi triển khai Nghị quyết trên thực tế, blockchain cũng là từ khóa quan trọng được nhắc tới. 

Chúng tôi hy vọng việc luật hóa sắp tới sẽ giúp định hình khung khổ, nền tảng pháp lý để phát triển ngành kinh tế số, tài sản số và tạo động lực để Việt Nam hình thành doanh nghiệp công nghệ tham gia vào quá trình thúc đẩy phát triển đất nước trong giai đoạn tới./.

Minh Ngọc