Năm Thìn nói chuyện tín ngưỡng rồng. Bài 1: Vài nét về hình tượng con rồng trong văn hóa dân gian

Mô phỏng hình tượng rồng thời Lý. Là vùng đất mới phát triển nên hình ảnh con rồng của người dân Đồng Nai chịu sự giao thoa, tiếp biến của nhiều nền văn hóa khác nhau: văn hóa người Kinh, văn hóa người Hoa và cả một số tộc người bản địa. Bên cạnh quan niệm chung, phổ biến của văn hóa phương Đông về hình tượng con rồng đó là con vật nằm hàng đầu tiên trong 4 con vật tứ quý (long, lân, qui, phụng). Con vật linh thiêng này là tổng hợp của trí tuệ, tín ngưỡng, niềm tin, lý tưởng, nguyện vọng, sức mạnh... Nó là kiệt tác sáng tạo nghệ thuật có lịch sử lâu đời chỉ có ở sản phẩm nghệ thuật chứ không tồn tại trong tự nhiên. Với dân tộc Việt Nam nói chung và mỗi người dân Đồng Nai nói riêng, rồng còn mang một ý nghĩa khác, vô cùng lớn lao đó là cội nguồn dân tộc " Con rồng cháu tiên". Từ câu chuyện huyền thoại Lạc Long Quân và Âu Cơ kết duyên sinh ra bọc trăm trứng, sau nở thành một trăm người con. Hình ảnh con rồng đã dần dần ăn sâu vào tâm thức của người Việt: Hà Nội với tên gọi đầu tiên là Thăng Long (rồng bay), một trong những thắng cảnh đẹp nhất nước vùng Đông Bắc có Hạ Long (nơi rồng đáp xuống), đồng bằng Nam Bộ phì nhiêu được làm nên bởi dòng sông Cửu Long (chín rồng). Không những là biểu tượng cho xuất xứ nòi giống dân tộc Việt Nam, rồng còn là thần linh, chủ của nguồn nước, mang lại sức sống mãnh liệt, làm cho mùa màng tốt tươi. Rồng là biểu tượng của sức mạnh, chính vì vậy mà các vua chúa đã lấy hình tượng rồng đại diện cho uy lực triều đình. Trong suốt chiều dài lịch sử, tùy vào đặc điểm mỗi giai đoạn lịch sử mà hình tượng con rồng cũng được biến thể khác nhau cho phù hợp. Tuy nhiên một điều rất dễ thương trong quan niệm của người Việt, rồng không còn là con vật xa lạ, độc tôn của vua chúa mà gần gũi gắn liền với cuộc sống tâm thức thường ngày của người dân, dùng để trang trí tại những nơi thờ tự, thể hiện tấm lòng tôn kính như đình, chùa, miếu mạo... Hình ảnh con rồng vẫn được sử dụng trong kiến trúc tôn giáo theo kiểu: mắt quỷ, sừng nai, tai thú, trán lạc đà, miệng lang, cổ rắn, vảy cá chép, chân cá sấu, móng chim ưng. Nguyễn Lê