Nghệ sỹ Linh Nhâm : Bác Hồ đã cho tôi một nghề

NSUT Linh Nhâm hồi tưởng về những lần được gặp Bác. Ảnh: Chinhphu.vn

Vào những ngày tháng 5 lịch sử, tôi tìm đến nhà Nghệ sỹ ưu tú (NSUT) Linh Nhâm, người đã vinh dự được nhiều lần gặp Bác, ngâm thơ, biểu diễn cho Bác nghe.

Tài năng ngâm thơ được Bác phát hiện

Dù đã ở cái tuổi thất thập nhưng NSUT Linh Nhâm vẫn giữ được nét đẹp trên gương mặt như thuở trẻ. Vẫn giọng nói mượt mà, nhẹ nhàng và ấm áp, bà kể cho tôi nghe những câu chuyện xung quanh con đường nghệ thuật của mình, về cuộc sống và đặc biệt nhất là những câu chuyện đầy ắp kỷ niệm về Bác Hồ.

Hồi tưởng đến những ký ức về Bác, nghệ sỹ Linh Nhâm phải ngừng lại một lúc, chốc chốc lại đưa tay lau mắt. Với bà, Bác Hồ không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc mà còn như một người cha, luôn giản dị, gần gũi và quan tâm.   

Công tác tại Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị từ khi vào nghề cho đến hôm nay, cùng lứa với nghệ sỹ Tường Vy, Kim Cúc, nghệ sỹ Linh Nhâm, giọng nữ dân ca chính, thường được Bác Hồ chọn để biểu diễn phục vụ trong Phủ Chủ tịch mỗi khi tiếp đón các đoàn cao cấp. Hoặc chỉ mình nghệ sĩ Linh Nhâm được vào biểu diễn cho Bác nghe cùng các đồng chí trong cơ quan. Lần đầu tiên bà được biểu diễn phục vụ Bác là khoảng năm 1959 và từ đấy cho đến khi Bác mất.

Xúc động nhớ lại những lần được gặp Bác, bà chia sẻ, sau mỗi lần biểu diễn, Bác, cháu thường chuyện trò với nhau. Bác hay hỏi thăm chuyện gia đình, công việc. Biết bà làm Bí thư Đoàn của Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị, Bác thường hỏi xem công tác Đoàn ở đơn vị như thế nào. Rồi Bác chỉ bảo làm công tác thanh niên phải luôn năng động, sáng tạo, luôn nghĩ ra phong trào để thanh niên làm đầu tàu thực hiện.

Một lần sau khi nghe bà hát dân ca, Bác liền hỏi “Bé có biết ngâm thơ không?”. Nghệ sỹ Linh Nhâm thưa: “Thưa Bác, cháu chưa biết ạ”. Bác lại bảo: “Giọng cháu tốt đấy. Cháu hãy tập ngâm thơ xem để có thêm nhiều tiết mục phục vụ cho bộ đội”.

Theo gợi ý của Bác, nghệ sỹ Linh Nhâm về quyết tâm tập ngâm thơ bằng được. Khi đi biểu diễn phục vụ bộ đội, bà thường lấy các bài thơ trên báo tường ra tập ngâm và phục vụ luôn chiến sĩ. Bà cũng không học ở trường lớp nào mà học ngay qua đài phát thanh, nghe các giọng ngâm nổi tiếng thời đó như nghệ sỹ Trần Thị Tuyết, Châu Loan. Tuy nhiên, bà tìm ra phong cách riêng cho mình.

Một lần nghe nghệ sỹ Linh Nhâm ngâm thơ, Bác bảo: “Cháu đã biết ngâm thơ rồi đấy nhưng hơi thở của cháu còn ngắn lắm”. Rồi Bác đứng dậy để thị phạm luôn. Bác nói: “Cháu phải lấy hơi vào thật sâu, giữ lại ở dưới bụng khoảng mấy giây rồi từ từ đưa hơi ra thì hơi mới dài được”.

Nghệ sỹ Linh Nhâm cho biết, Bác chỉ dạy từng tý một. Bà về tập theo, và cho đến bây giờ, buổi sáng nào bà cũng vẫn tập thở như lời chỉ dạy của Bác rất đều đặn, vừa tốt cho giọng vừa tốt cho sức khỏe.

Kỷ niệm nhớ nhất của nghệ sỹ Linh Nhâm là vào năm 1967, khi bà chuẩn bị vào chiến trường Khu 4 phục vụ bộ đội. Bác gọi bà vào Phủ Chủ tịch ăn cơm rồi sau đó Bác tặng bà một chiếc áo len, lọ thuốc trừ muỗi và một lát sâm trắng. Bác căn dặn: “Áo cháu mặc lúc lạnh, còn trong rừng rất nhiều muỗi, nên lấy thuốc ra bôi, sâm thì cháu ngậm khi nào thấy mệt”. Với bà, Bác giản dị, gần gũi như một người cha, luôn yêu thương, quan tâm từ những điều nhỏ nhặt nhất. “Sai thì Bác nói ngay, còn đúng thì Bác luôn động viên, khuyến khích”, nghệ sỹ Linh Nhâm kể lại.

Nghệ sỹ bồi hồi, xúc động nói: “Có được sự nghiệp ngày hôm nay là cũng do Bác. Bác chính là người phát hiện và dẫn dắt tôi đến với nghề”.

Bà nhớ lại, bài thơ đầu tiên ngâm cho Bác nghe là bài “Lá thư Bến Tre” của nhà thơ Tố Hữu, cũng gắn liền với tên tuổi của bà.

Hết lòng vì nghề

Từ lời gợi ý của Bác về tập ngâm thơ để có nhiều tiết mục phục vụ bộ đội, bà luôn chăm chỉ rèn luyện, phục vụ tại nhiều chiến trường như khu 4, khu 5, chiến trường Lào, Campuchia…

Bà nhớ lại, có tốp bộ đội trinh sát 5 người, trước khi lên đường làm nhiệm vụ trong lòng địch, đã mong mỏi được đến nghe nghệ sỹ ngâm thơ. Đêm đó, bà đã biểu diễn hết lòng, các anh yêu cầu bài gì bà đều ngâm, từ tận trái tim.

Hai hôm sau, bà trở lại Trung đoàn ấy thì 2 đồng chí đã hy sinh chỉ còn lại 3 người. Bà nói rằng, dù có hát đến khản giọng, có mất sức đến thế nào vẫn không thể sánh bằng sự hy sinh của người lính. Vì thế bà gắn bó với người lính, không thể rời xa đoàn ca múa Tổng cục Chính trị. Đấy cũng là nghĩ đến lời chỉ dạy của Bác học thêm ngâm thơ để phục vụ bộ đội.

Học tập cuộc sống giản dị, hết lòng vì nước vì dân của Bác nên nghệ sỹ cũng theo tinh thần đó hết lòng vì công việc, đam mê và cống hiến cho nghề. Cho đến nay, nghệ sỹ vẫn thỉnh thoảng đi biểu diễn.

Bà cho biết, khi ngâm một bài thơ phải nghiên cứu, tìm hiểu xuất xứ, nội dung bài thơ. Chính vì thế mà nghệ sỹ đã thành công. Theo bà, ngâm thơ khó nhất là làm sao đưa được hồn của bài thơ, của nhà thơ, ý tưởng của nhà thơ vào bản ngâm.

Theo bà, có những bài thơ phải tạo ra giai điệu, cái chính là hãy hiểu, hãy hòa hồn mình vào hồn thơ thì ngâm thơ sẽ hay.

“Trên tất cả là phải biểu diễn bằng chính trái tim mình. Tôi ngâm thơ là rút gan rút ruột. Mình phải vì nghệ thuật mới thành công, phải xuất phát từ trái tim mình mới đến trái tim người khác, nghệ thuật là vậy, không thể làm hời hợt được”, bà nói.

Bài thơ nào bà ngâm cũng thành công. Như lời Bác dạy là thêm được tiết mục phục vụ bộ đội và từ năm 1964, Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị có thêm tiết mục ngâm thơ.

Kiều Liên