Những điểm nhấn mang tính đột phá về cải cách TTHC trong lĩnh vực xây dựng

Hội nghị đối thoại doanh nghiệp"cải cách thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng và lĩnh vực liên quan" được Bộ Xây dựng phối hợp với VCCI tổ chức thường niên. Ảnh:VGP/Toàn Thắng

Bộ Xây dựng cho biết, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển là chủ trương quan trọng mà Đảng và Chính phủ đã đề ra và đang ưu tiên thực hiện. Từ năm 2014 đến nay, Chính phủ đã liên tục ban hành và triển khai thực hiện các Nghị quyết thường niên về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp.

Trong nhiều nhiệm vụ của các bộ, ngành Trung ương và địa phương được giao tại các Nghị quyết, Bộ Xây dựng được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan cải thiện chỉ số Cấp phép xây dựng, là một trong các chỉ số được Ngân hàng Thế giới đo lường, đánh giá và xếp hạng môi trường kinh doanh một nền kinh tế.

Thực hiện nhiệm vụ này, thông qua công tác xây dựng và hoàn hiện thể chế, Bộ Xây dựng đã thực hiện đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động cho người quyết định đầu tư, chủ đầu tư trong quá trình thực hiện các thủ tục đầu tư xây dựng.

Đồng thời bãi bỏ, đơn giản hóa, tích hợp nhiều thủ tục hành chính (TTHC) trong đầu tư xây dựng, bãi bỏ nhiều ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện cũng như cắt giảm, đơn giản hóa số lượng lớn các điều kiện đầu tư kinh doanh.

Căn cứ Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng (Luật số 62/2020/QH14), Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 15/2021/NĐ-CP quy định chi tiết một số nội dung về quản lý dự án đầu tư xây dựng.

Theo đó, tích hợp thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng và cấp phép xây dựng; tích hợp, thực hiện đồng thời thủ tục thẩm định thiết kế xây dựng với thẩm duyệt về phòng cháy và chữa cháy, thủ tục về môi trường, thẩm định về công nghệ; giảm đối tượng phải thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng; tăng cường phân cấp thẩm quyền thẩm định cho địa phương; mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng; phân cấp toàn diện thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng cho địa phương; rút ngắn thời gian cấp giấy phép xây dựng từ 30 ngày xuống còn 20 ngày…  Mục tiêu nhằm rút ngắn thời gian thực hiện, giảm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp, góp phần duy trì thứ hạng và cải thiện điểm số chỉ số Cấp phép xây dựng theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết trong 10 tháng năm 2021, Bộ đã bãi bỏ 3 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; cắt giảm, đơn giản hóa 59/172 điều kiện đầu tư kinh doanh đối với 9 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện,đạt 34,3%; cắt giảm,đơn giản hóa 9 TTHC; cắt giảm yêu cầu, điều kiện đối với một số đối tượng khi thực hiện hoạt động xây dựng trong 3 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; tích hợp, thay thế 5 Nghị định, 7 Thông tư vào 2 Nghị định.

Gần đây nhất, Bộ Xây dựng đã tham mưu, trình và được Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1963/QĐ-TTg ngày 22/11/2021 phê duyệt Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh thuộc phạm vi chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng trong năm 2021 và năm 2022.

Bộ Xây dựng là 1 trong 5 Bộ đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Phương án cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh. Kết quả này là nỗ lực lớn của Bộ Xây dựng trong quá trình thực thi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, góp phần vào mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam.

“Thực hiện thành công Phương án này hứa hẹn tạo ra các hỗ trợ thực chất nhất cho doanh nghiệp ngành xây dựng, tạo ra sự đột phá trong nâng cao Chỉ số cấp phép xây dựng của ngành năm 2021, 2022”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh.

Bộ phận một cửa của Bộ Xây dựng hoạt động hiệu quả và nhận được sự phản hồi tích cực của tổ chức,người dân và doanh nghiệp. Ảnh; VGP/ Toàn Thắng

Sau hơn 3 năm đưa vào vận hành Bộ phận một cửa để tiếp nhận và trả kết quả giải quyết TTHC thuộc thẩm quyền của Bộ Xây dựng đạt được kết quả tốt và nhận được phản hồi rất tích cực của tổ chức, người dân và doanh nghiệp, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, một đầu mối trong giải quyết TTHC.

Ấn tượng trước những kết quả này, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã nhận định: “Đây là một chuyển động quan trọng trong quá trình cải cách môi trường kinh doanh tại Việt Nam và là tin vui đối với cộng đồng doanh nghiệp, người dân Việt Nam”.

Tập trung tháo gỡ vướng mắc, hỗ trợ người dân doanh nghiệp

Bộ Xây dựng đã tập trung rà soát, tổng hợp những vướng mắc, kiến nghị của Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và những vướng mắc được tổng hợp từ Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19, Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thúc đẩy thực hiện dự án đầu tư tại các bộ, ngành và địa phương.

Trên cơ sở này, nghiên cứu, đánh giá toàn diện và tổng hợp, tiếp thu, xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Xây dựng. Dự kiến, Nghị định sẽ được trình Chính phủ trong quý I/2022.

Theo Bộ Xây dựng, việc ban hành Nghị định nói trên sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến hoạt động kinh doanh. Đồng thời, thông qua việc cắt giảm, đơn giản hóa nhiều TTHC, yêu cầu, điều kiện kinh doanh sẽ tạo thuận lợi, thông thoáng, hỗ trợ, thúc đẩy các thành phần kinh tế khôi phục, phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, thích ứng với tình hình mới.

Để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp giảm bớt khó khăn do ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19, Bộ Xây dựng chủ động đề xuất, phối hợp với Bộ Tài chính trong việc ban hành Thông tư số 47/2021/TT-BTC, tiếp tục giảm 50% mức thu, nộp lệ phí cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng, chứng chỉ hành nghề hoạt động xây dựng, phí thẩm định thiết kế, dự toán xây dựng.

Đến thời điểm này, Bộ Xây dựng cũng đã hoàn thành việc kết nối Cổng dịch vụ công trực tuyến và một cửa điện tử Bộ Xây dựng với Cổng Dịch vụ công quốc gia, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 cho người dân, doanh nghiệp trong thực hiện TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ.

Bộ Xây dựng cũng đã hoàn thành việc xây dựng, tích hợp với Cổng Dịch vụ công quốc gia, cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ, cung cấp thông tin về quy hoạch xây dựng cho các tỉnh, thành phố trên phạm vi cả nước.

Vẫn còn dư địa cải cách hành chính

Tại Hội nghị đối thoại doanh nghiệp “Cải cách thủ tục hành chính trong đầu tư xây dựng và lĩnh vực quan” được tổ chức mới đây, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nhận định: “Dù đã đạt được những kết quả nhất định trong cải cách TTHC, cải thiện Chỉ số cấp phép xây dựng và cải thiện môi trường đầu tư kinh, doanh của ngành, Bộ Xây dựng vẫn luôn nhận thức rằng TTHC trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ vẫn phải tiếp tục được cải cách và dư địa cải cách vẫn còn rất lớn”.

Chia sẻ quan điểm này, bà Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cũng cho rằng “dư địa để cải cách, đơn giản hóa TTHC vẫn còn rất nhiều”. Bà Thảo cũng thẳng thắn chỉ rõ, đối với doanh nghiệp nếu những thủ tục liên quan đến cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn vướng mắc thì người dân còn vướng hơn nhiều.

Thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ Xây dựng được niêm yết công khai. Ảnh:VGP/ Toàn Thắng

Thống kê từ Cổng dịch vụ công trực tuyến và một cửa điện tử của Bộ Xây dựng cho thấy số TTHC về hoạt động xây dựng của Bộ Xây dựng là 10 nhóm thủ tục, chia làm 22 thủ tục nhỏ, trong đó có 9 thủ tục liên quan đến triển khai dự án đầu tư xây dựng.

Ở cấp địa phương, nhiều UBND cấp tỉnh cũng đã ban hành danh mục TTHC thuộc chức năng quản lý nhà nước của Sở Xây dựng và các UBND cấp huyện.

Báo cáo TTHC trong lĩnh vực đầu tư, đất đai, xây dựng, môi trường-một số kết quả khảo sát doanh nghiệp năm 2020 do VCCI thực hiện và công bố- cho thấy, hai thủ tục liên quan đến đất đai, giải phóng mặt bằng và thủ tục liên quan đến quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị còn tạo ra nhiều trở ngại cho doanh nghiệp. Tỉ lệ doanh nghiệp gặp trở ngại với 2 nhóm thủ tục này lần lượt là 50% và 48%, cao nhất trong số các thủ tục được đánh giá.

Các nhóm thủ tục liên quan đến thẩm định, thẩm duyệt bao gồm thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế xây dựng; thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường và thẩm duyệt về phòng cháy chữa cháy vẫn chưa dễ dàng với nhiều doanh nghiệp. Tỉ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thực hiện 3 nhóm thủ tục này lần lượt là 43,7%,42,9% và 41,4%.

Các doanh nghiệp ít gặp khó khăn nhất với 2 thủ tục kết nối cấp thoát nước và kết nối cấp điện. Tỉ lệ doanh nghiệp gặp khó khăn khi thực hiện 2 thủ tục này lần lượt là 24,3%và 27,6%. Những con số này thấp hơn đáng kể so với tỷ lệ doanh nghiệp gặp trở ngại với các thủ tục còn lại.

Đáng chú ý, chi phí thời gian chờ đợi giải quyết thủ tục cấp phép xây dựng của doanh nghiệp đã có cải thiện. Thời gian trung bình giải quyết thủ tục cấp phép xây dựng giảm khoảng 1 ngày từ trung bình 24,81 ngày năm 2019 xuống còn 23,93 ngày vào năm 2020. Nếu sử dụng giá trị trung vị để đánh giá thì 1 doanh nghiệp điển hình chỉ mất 15 ngày để nhận giấy phép xây dựng. Kháo sát cũng cho thấy, tỉ lệ doanh nghiệp nhận giấy phép xây dựng quá thời gian quy định 30 ngày giảm từ 15,42% xuống còn 15,19%  và quá 60 ngày giảm từ 10,49% năm 2019 xuống còn 9,91% năm 2020.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI, dư địa để tiếp tục cải cách vẫn còn nhiều. Điều tra doanh nghiệp của VCCI cho thấy cải cách hành chính nếu xét riêng trên từng lĩnh vực cơ bản đã có thay đổi tích cực. Tuy nhiên, những phản ánh của doanh nghiệp qua các cuộc điều tra, khảo sát và hội nghị do VCCI tiến hành cũng như qua nhiều kênh khác cho thấy, hiện nay các vướng mắc của doanh nghiệp khi triển khai dự án liên quan tới nhiều lĩnh vực TTHC là rất lớn, trong đó điển hình là những dự án có công trình xây dựng.

Để thúc đẩy cải cách lĩnh vực này hơn nữa, theo đại diện VCCI cùng với việc tập trung nỗ lực cải cách các lĩnh vực này cần xây dựng một bộ chỉ số đánh giá mức độ thuận lợi của việc thực hiện thủ tục hành chính đầu tư - đất đai-xây dựng-môi trường ở cấp tỉnh.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết ngành xây dựng năm 2021, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh sẽ tiếp tục “Hoàn thiện thể chế pháp luật về xây dựng để tăng cường công tác quản lý nhà nước đồng thời tạo môi trường thuận lợi, thông thoáng, phân cấp mạnh cho địa phương” và coi đây là một trong ba đột phá chiến lược của ngành Xây dựng. Quan điểm chỉ đạo này sẽ tạo thêm động lực mạnh mẽ để công tác cải cách TTHC trong lĩnh vực xây dựng tiếp tục bứt phá và tạo thuận lợi hơn cho người dân, doanh nghiệp trong thời gian tới.

Toàn Thắng